Giếng Vua trên đảo Lý Sơn

Giếng của những huyền thoại



Giếng Xó La nằm ở thôn Đông, xã An Vĩnh, huyện Lý Sơn, được xây bằng những viên đá cuội to xếp chồng lên nhau, với đường kính miệng giếng khoảng hơn 1m, sâu chừng 6m. Sự ra đời và tên gọi của giếng nước này gắn với nhiều huyền thoại.

Theo các cụ già trên đảo kể lại thì vua Gia Long bị quân Tây Sơn truy đuổi đã chạy ra đảo Lý Sơn. Khi đó đảo đang bị nắng hạn, lương thảo và nguồn nước ngọt của quân sĩ mang theo cũng đã cạn kiệt, vua Gia Long liền cho quân sĩ đào giếng khắp đảo nhưng không có nước.

Trong lúc nguy kịch thì ông nằm mơ thấy có người mách cho nơi đào giếng. Giật mình tỉnh giấc, ông sai người đến đúng vị trí đã được mách bảo và đào giếng. Quả nhiên, vừa đào xuống chừng vài mét thì mạch nước ngọt đã phun trào.

Trước khi rời đảo, vua Gia Long đã lệnh cho người dân trên đảo phải giữ lại giếng này. Vâng lời vua, người dân nơi đây đã bảo quản giếng đến ngày nay.

Một truyền thuyết khác là sau khi lên ngôi, trong một chuyến đi thăm các hòn đảo ở dọc miền Trung và ghé vào đảo Lý Sơn đúng thời điểm hạn hán hoành hành, vua Gia Long đã lập đàn tế trời cầu mưa. Đêm đó, khi nằm ngủ được báo mộng địa điểm để đào giếng nên sáng hôm sau vua Gia Long cho người đến đào giếng, giúp dân trên đảo vượt qua hoạn nạn. Nhớ ơn vua, người dân nơi đây còn gọi nó là “giếng Gia Long” hay "Giếng Vua".

Cũng có người thì kể rằng đảo Lý Sơn từng là nơi sinh sống của người Chăm Pa, vốn rất giỏi về thuật phong thuỷ nên việc tìm được địa điểm đào giếng nước ngọt, chọn loại đá và xây hệ thống tường bao bọc để chống lại sự xâm nhập mặn là điều không quá khó.

“Đệ nhất nước giếng”

 
Về nguồn gốc giếng nước thì  hư hư thực thực với nhiều truyền thuyết. Nhưng có một sự thật không thể phủ nhận là xưa nay giếng Xó La chưa bao giờ cạn hay bị nhiễm mặn.

Một lần, để thử xem mạch nước nhiều và mạnh đến thế nào, một số người dân trong vùng đã sử dụng 4 máy bơm đồng loạt hút nước trong giếng. Thế nhưng dù đã chạy ròng rã gần cả buổi vậy mà mực nước giếng Xó La vẫn không bị cạn đi là mấy. Và một điều kỳ lạ nữa là quanh năm suốt tháng nước giếng ngọt và trong đến lạ thường.

Ở Lý Sơn hiện có khá nhiều giếng nước ngọt. Thế nhưng muốn pha được ấm trà ngon thì không đâu bằng nước ở giếng Xó La, ông Phạm Thoại Tuyền, thôn An Vĩnh, khẳng định. Vì vậy mà người nào trong xã “nghiện” ấm trà ngon vào buổi sáng, thì trong nhà đều có một xô, thùng, hay ang để chứa nước lấy từ giếng này.

Nước giếng Xó La nấu pha trà mới giữ được đủ mùi, vị, chứ còn múc nước giếng nơi khác đem về cái ngon của ấm trà chỉ còn một nửa, cụ Nguyễn Văn Hân (76 tuổi), đồng tình.