Khoai lang... rớt giá thảm

 

 

Cùng thời điểm này năm trước, khoai lang tím Nhật ở ĐBSCL được các thương nhân Trung Quốc đẩy giá thu mua khoảng 1 triệu đồng/tạ (60kg). Nhiều người trồng khoai lời to, thế là ngay lập tức nhiều ruộng lúa biến thành ruộng khoai lang bò lên vùng đất Cần Thơ, Hậu Giang, An Giang, Đông Tháp, Kiên Giang, Vĩnh Long…

 

Cái phong trào thuê đất trồng khoai lang đã rộ lên từ giữa đến cuối năm 2011, đã làm cho lãnh đạo một số tỉnh Vĩnh Long, Cần Thơ… phải đứng ngồi không yên trước sự tăng diện tích “nóng”. Và sự phát triển quá nóng ấy mới được 5 tháng thì bắt đầu lộ ra hậu quả của việc bỏ lúa chạy theo khoai lang: giá khoai trượt dốc. Tại huyện Bình Tân (Vĩnh Long) ngày 13/4/2012, giá khoai tím Nhật của nông dân bán ra chỉ ở mức 280.000– 320.000 đ/tạ, mức giá này đã giảm 60% so với vụ khoai nghịch và chỉ bằng phân nửa giá cuối tháng 3/2012.

 

Ông Ngô Văn Tua (ấp Thành An, xã Thành Đông- Bình Tân) có 1,6ha trồng khoai lang tím Nhật cho biết: Khoai lang đã đến thời gian thu hoạch nhưng năm nay rất ít thương lái chịu mua khoai. Người trồng khoai dở sống, dở chết với những ruộng khoai đã vượt ngày thu hoạch. Và những ruộng khoai này thì thương lái đến xem và trả giá chỉ ở mức 220.000 đ/tạ.

 

Ông Phạm Văn Đời (xã Thành Trung- Bình Tân) có 4.000m2 khoai lang tính toán: Năm nay, chi phí đầu tư cho mỗi công khoai trên 20 triệu đồng, nếu bán theo giá hiện tại, phải chịu thiệt khoảng một nửa chi phí đầu tư.

 

Ông Đồng Văn Lâm (ấp Thành Tiến, xã Thành Đông- Bình Tân) có 1,4ha khoai lang chia sẻ: Vụ khoai lang mới bước vào thu hoạch và giá giảm kiểu này thì người trồng khoai sẽ gặp nhiều khó khăn. Bình quân 1ha khoai lang thì đầu tư ít nhất 100 triệu đồng, năng suất bình quân 400 tạ/ha, nếu khoai lang ở mức giá này thì sau khi thu hoạch trừ chi phí người trồng từ huề đến lỗ vốn.

 

Ông Đời nói: Hiện tại, giá khoai xuống thấp nên những ruộng khoai đã đủ ngày tháng thu hoạch thì người trồng chọn cách “neo khoai” chờ giá. Muốn neo khoai được ngoài đồng thì phải phun thuốc trừ sâu theo định kỳ cách nhau 10 ngày, việc làm này nhằm bảo vệ côn trùng xâm hại củ để kéo giãn thời gian thu hoạch. Việc neo khoai cũng tiềm ẩn nhiều rủi ro vì ngay lúc này là bước vào mùa thu hoạch tập trung, nếu càng neo có thể càng lỗ nặng.

 

Ông Sơn Văn Luận- Chủ nhiệm HTX Khoai lang Tân Thành (Bình Tân) nói: Thị trường khoai lang nhiều năm qua luôn bị thương lái Trung Quốc thao túng từ quy cách, sản lượng, kích cỡ đến giá cả… không theo một tiêu chuẩn nào cố định. Họ luôn quay nông dân mình như một cái chong chóng. Trước đây, khoai lang ở Bình Tân, Vĩnh Long có nhiều giống như: khoai tím Nhật, khoai trắng, khoai bí vàng,… diện tích trồng từng loại không chênh lệch nhau nhiều. Từ khi thương nhân Trung Quốc vào vùng này và chỉ mua khoai tím Nhật đã làm mất cân bằng giống.

 

 Hiện tại, khoai lang Nhật chiếm trên 90% diện tích khoai trong huyện Bình Tân. 2 năm trước, thương nhân Trung Quốc chọn ăn khoai loại lớn, sau đó mua lẫn lộn, nhưng năm 2012 dứt khoát không mua cỡ khoai lớn (loại 300 gram/củ trở lên). Theo tiêu chuẩn kích cỡ này, những nông dân trồng khoai đến ngày thu hoạch mà không thu cứ neo thì khoai càng lớn củ càng… chết, còn bán ngay trong lúc này thì lỗ nặng.

 

Người nông dân huyện Cờ Đỏ (TP Cần Thơ) mới đau đớn hơn khi tự chuyển khoảng 600ha đất lúa sang trồng khoai lang. Và đau hơn cho những nông dân đi mướn đất trồng khoai lang, vì với mức giá hiện tại, mỗi hecta người trồng phải chịu lỗ trên dưới 100 triệu đồng.

 

 

Năm 2011, giá khoai lang quá hấp dẫn đã kích nông dân ở huyện Bình Tân chuyển rất nhiều đất trồng lúa sang trồng khoai lang. Ông Võ Văn Theo- Trưởng Phòng Nông nghiệp- PTNT Bình Tân nói: Trước sự chuyển biến mạnh của nông dân, ngành nông nghiệp đã khuyến cáo người dân đừng phá vỡ quy hoạch, nhưng không thể ngăn nông dân vì lúc ấy lợi nhuận từ khoai lang là quá lớn.

 

Mặt khác, quản lý nhà nước đối với hoạt động thu mua, kinh doanh khoai lang của các thương nhân Trung Quốc chưa được chặt chẽ. Thương nhân Trung Quốc đã nắm rất rõ quy luật, quy mô sản xuất, thời vụ, sản lượng, tâm lý nông dân… nên họ có đầy đủ thông tin để tự hình thành một thứ quyền mà các nhà buôn trong nước không làm được, đó là quyền quyết định giá… thông qua hệ thống thương lái thu mua.

 

Ông Luận nói tiếp: Đầu nậu Trung Quốc không những không hợp tác làm ăn mà còn muốn đánh gục cả những tổ chức kinh doanh trong nước. Họ chỉ nuôi đám thương lái phục vụ theo yêu cầu của họ. Hợp tác xã Tân Thành muốn hợp tác thu mua, cung ứng khoai cho họ thì bị từ chối khéo bằng cách cho giá thấp, tiêu chuẩn khó…

 

Ông Luận bức xúc nói: “Mình kinh doanh buộc phải đóng thuế khoán, chứng từ sổ sách, thủ tục hợp pháp, còn lái Trung Quốc không có pháp nhân gì tại Việt Nam, nếu có cũng chỉ thông qua đầu mối doanh nhân Việt. Cho nên, nếu xảy ra tranh chấp trong kinh doanh thì… vuốt đuôi lươn”.

 

Vĩnh Long có hơn 6.400ha khoai lang, tăng trên 3.500ha so với cùng kỳ năm trước. Hiện tại, mùa khoai đang bước vào thu hoạch rộ thì cũng là lúc người trồng khoai đang nằm trên… thớt của các thương nhân Trung Quốc. Đây là một bài học bước đầu khi nông dân chạy theo thị trường phát triển quá nóng diện tích trồng khoai, bất chấp sự khuyến cáo của ngành nông nghiệp.