Ngày 24-3, sau cuộc gặp giữa Washington và Kiev một ngày trước đó, phái đoàn Nga - Mỹ tiếp tục đàm phán tại Ả Rập Saudi về triển vọng ngừng bắn trong xung đột Ukraine.
Các cuộc thảo luận diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump tăng cường nỗ lực chấm dứt giao tranh kéo dài suốt 3 năm qua, sau khi ông nói chuyện với cả người đồng cấp Volodymyr Zelensky và Vladimir Putin vào tuần trước.
Dưới đây là một số vấn đề mà Mỹ đang thảo luận với Nga và Ukraine.
Dừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng
Tuần trước, Nhà Trắng cho biết ông Putin và ông Donald Trump nhất trí "chiến dịch hướng tới hòa bình sẽ bắt đầu" bằng việc Nga và Ukraine dừng tấn công vào các cơ sở hạ tầng trong 30 ngày. Trong khi đó, ông Zelensky cho hay Kiev sẽ lập danh sách các cơ sở nằm trong lệnh ngừng bắn, gồm cả cơ sở năng lượng lẫn hạ tầng đường sắt và cảng.
Lệnh ngừng tấn công vào cơ sở hạ tầng năng lượng có khả năng đem lại lợi thế cho Moscow hơn Kiev, vì sẽ ngăn Ukraine nhắm tầm xa vào các cơ sở dầu mỏ của Nga.
Tổng thống Nga Vladimir Putin và Tổng thống Mỹ Donald Trump. Ảnh: TASS
Nhà máy điện hạt nhân
Trong cuộc gọi với nhà lãnh đạo Ukraine, ông Donald Trump từng gợi ý Washington có thể hỗ trợ Kiev điều hành hoặc kiểm soát các nhà máy điện hạt nhân và cơ sở hạ tầng năng lượng.
Về phần mình, ông Zelensky cho biết đã thảo luận với ông Trump về nhà máy điện lớn nhất châu Âu Zaporizhzhia hiện do Nga kiểm soát. Nếu nhà máy được trao trả cho Ukraine, ông sẵn lòng thảo luận về sự hiện diện của Mỹ trong hiện đại hóa cơ sở này.
Ukraine sẽ được hưởng lợi lâu dài nếu lấy lại được Zaporizhzhia, nơi tạo ra 20% sản lượng điện cho nước này trước xung đột. Tuy nhiên, ông Zelensky cảnh báo sẽ mất hơn 2 năm để đưa nhà máy đi vào hoạt động trở lại do nhiều thách thức về kỹ thuật.
Vận chuyển hàng hóa ở biển Đen
Điện Kremlin cho biết ông Putin phản hồi theo hướng xây dựng với sáng kiến bảo vệ tuyến vận chuyển trên biển Đen của ông Donald Trump.
Thổ Nhĩ Kỳ và Liên Hợp Quốc từng làm trung gian cho Sáng kiến Ngũ cốc Biển Đen, một thỏa thuận ký kết vào tháng 7-2022 cho phép xuất khẩu an toàn gần 33 triệu tấn ngũ cốc Ukraine qua biển Đen. Nga đã rút khỏi thỏa thuận sau một năm, phàn nàn hoạt động xuất khẩu thực phẩm và phân bón của họ vấp phải những trở ngại nghiêm trọng.
Dẫu vậy, bất chấp rủi ro xung đột, cả Nga và Ukraine đều vận chuyển ngũ cốc đến các thị trường toàn cầu mà không gặp vấn đề lớn nào.
Trao đổi tù nhân
Nga và Ukraine đã trao đổi 175 tù nhân chiến tranh, và Nga trao trả thêm 22 tù nhân Ukraine bị thương nặng nhằm thể hiện "cử chỉ thiện chí".
Tư cách thành viên NATO
Điện Kremlin luôn yêu cầu Ukraine chính thức từ bỏ tham vọng gia nhập NATO. Trong khi đó, Ukraine nhấn mạnh gia nhập NATO là mục tiêu trong Hiến pháp và tư cách thành viên trong khối quân sự sẽ là hình thức đảm bảo an ninh cao nhất mà họ nhận được trong thỏa thuận hòa bình.
Kiev và Washington đã thảo luận về thỏa thuận Mỹ nhận lợi nhuận tài chính từ khai thác tài nguyên thiên nhiên của Ukraine. Ảnh: TASS
Tháng 2, ông John Coale - Phó đặc phái viên Mỹ về Ukraine - cho biết không loại trừ khả năng Ukraine gia nhập NATO hoặc quay trở lại biên giới trước năm 2014.
Tuy nhiên, tổng thống Mỹ cho rằng Nga sẽ không đồng ý cho Ukraine gia nhập NATO. Ông đổ lỗi cho người tiền nhiệm Joe Biden vì đã thúc đẩy ý tưởng này, dù cựu Tổng thống George Bush từ đảng Cộng hòa mới là người đầu tiên ủng hộ vào năm 2008.
An ninh hậu xung đột
Ngoài tư cách thành viên NATO, Ukraine đang tìm kiếm phương thức đảm bảo an ninh lâu dài khác. Kiev và các đồng minh châu Âu cho rằng chìa khóa nằm ở một quân đội Ukraine hùng mạnh, song Moscow khẳng định điều kiện của thỏa thuận hòa bình là giảm quy mô quân đội Ukraine.
Anh và Pháp đang theo đuổi kế hoạch thành lập lực lượng răn đe gồm quân đội, tàu và máy bay nước ngoài đóng tại hoặc xung quanh Ukraine sau khi thỏa thuận hòa bình được ký kết. Một số quan chức Nga không chấp nhận ý tưởng này.
Các biện pháp trừng phạt và bầu cử
Điện Kremlin muốn phương Tây nới lỏng các biện pháp trừng phạt với Nga và tổ chức bầu cử tổng thống tại Ukraine. Do thiết quân luật, Kiev chưa tổ chức bầu cử từ năm 2019, và họ khẳng định Moscow không có quyền quyết định chuyện này.
Trong khi đó, Mỹ dẫn đầu nỗ lực trừng phạt Nga dưới thời ông Biden. Ngược lại, theo nhiều nguồn tin, chính quyền ông Donald Trump lại nghiên cứu các cách nới lỏng lệnh trừng phạt nếu Moscow đồng ý chấm dứt xung đột.
Lãnh thổ
Nga muốn kiểm soát toàn bộ bốn khu vực miền Đông Ukraine - Luhansk, Donetsk, Zaporizhzhia và Kherson - cộng với bán đảo Crimea mà họ đơn phương sáp nhập vào năm 2014.
Ukraine thừa nhận không thể giành lại một số lãnh thổ bằng vũ lực nên sẽ tìm kiếm con đường ngoại giao lâu dài và không bao giờ công nhận chủ quyền của Nga với lãnh thổ Ukraine.
Tài nguyên thiên nhiên của Ukraine
Kiev và Washington đã thảo luận về thỏa thuận Mỹ nhận lợi nhuận tài chính từ khai thác tài nguyên thiên nhiên của Ukraine, đặc biệt là đất hiếm.
Ngoài ra, Ukraine có công suất lưu trữ khí đốt ngầm lớn thứ ba thế giới. Nước này có thể nhập khẩu khí đốt tự nhiên hóa lỏng từ Mỹ, lưu trữ, sau đó vận chuyển đến châu Âu - nơi đang tìm kiếm giải pháp thay thế cho khí đốt tự nhiên của Nga.
và quét mã QR
Bình luận (0)