Điều chưa kể về Đền Song Trung và mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ

Ngày 13-12, tại xã Tân Gianh (tỉnh Quảng Trị), Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch - tổ chức lễ công bố quyết định xếp hạng Di tích lịch sử quốc gia đối với Đền Song Trung và lăng mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ - quần thể di tích gắn với hai công thần triều Lê Trung Hưng, mang nhiều giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh tiêu biểu.

Di tích lịch sử Quốc gia

Đền Song Trung và lăng mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ là di tích lịch sử lưu niệm danh nhân. Hai ông là những công thần triều Lê Trung Hưng, có nhiều đóng góp trong việc đánh dẹp giặc ngoại xâm, giữ yên bờ cõi. Để tưởng nhớ công lao ấy, khoảng năm 1650, người dân địa phương đã lập đền thờ, lấy tên là Đền Song Trung.

Tháng 9-2025, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch ban hành quyết định xếp hạng Di tích lịch sử Quốc gia đối với Đền Song Trung và lăng mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ. Việc xếp hạng không chỉ ghi nhận giá trị nổi bật của di tích mà còn cho thấy nỗ lực của chính quyền và Nhân dân xã Tân Gianh trong công tác bảo tồn, gìn giữ di sản.

Phát biểu tại buổi lễ, đại diện Cục Di sản văn hóa khẳng định đây là sự kiện có ý nghĩa quan trọng đối với Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân xã Tân Gianh nói riêng, tỉnh Quảng Trị nói chung; là dấu mốc thể hiện sự trân trọng của Nhà nước đối với những giá trị lịch sử, văn hóa, tâm linh đặc sắc của địa phương.

Cục Di sản văn hóa đề nghị cấp ủy, chính quyền, các đoàn thể xã Tân Gianh, dòng họ Hoàng và người dân tiếp tục chú trọng công tác bảo tồn, tu bổ và tôn tạo di tích; gắn bảo tồn với khai thác, phát triển du lịch văn hóa - tâm linh; phát huy vai trò của di tích trong giáo dục truyền thống cho thế hệ trẻ, nhất là tinh thần yêu nước và đạo lý "uống nước nhớ nguồn", đồng thời huy động các nguồn lực xã hội để gìn giữ, phát huy giá trị di tích một cách bền vững.

Ông Trần Minh Hường - Bí thư Đảng ủy xã Tân Gianh, cho biết lễ đón nhận Bằng xếp hạng Di tích lịch sử cấp quốc gia đối với Đền Song Trung và mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ là sự kiện có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với địa phương.

Sự kiện không chỉ đánh dấu một bước ngoặt mới trong công tác gìn giữ, bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa - lịch sử của xã, mà còn là niềm vinh dự, tự hào chung của tỉnh Quảng Trị trong nỗ lực bảo vệ và phát huy kho tàng di sản văn hóa dân tộc.

Đền Song Trung – nơi thờ hai cha con công thần thời Hậu Lê

Đền Song Trung tọa lạc tại làng cổ Phù Kinh xưa, xã Phù Hoá, huyện Quảng Trạch, tỉnh Quảng Bình (cũ) nay thuộc xã Tân Gianh, tỉnh Quảng Trị. Ngôi đền hình thành từ khoảng năm 1650 - do dân làng lập để tưởng nhớ 2 vị công thần Hoàng Vĩnh Tộ và con trai Hoàng Vĩnh Dụ - đã có công phò vua giúp nước, dẹp loạn cát cứ, bảo vệ quê hương, lập nhiều công trạng được vua Lê phong tước Hầu.

Di tích này, còn gọi là Song Trung miếu bia. Năm 2016, đền Song Trung được UBND tỉnh Quảng Bình khi đó xếp hạng di tích cấp tỉnh.

Nhờ sự quan tâm, hỗ trợ của chính quyền địa phương cùng đóng góp của con cháu dòng họ Hoàng và nhân dân, đền đã được trùng tu, bảo tồn gần như nguyên vẹn. Cùng với đó, khu mộ hai Thượng tướng quân Hoàng Vĩnh Tộ và Hoàng Vĩnh Dụ được di dời lên núi Rú Vắp, xây dựng khang trang, uy nghiêm.

Quần thể đền Song Trung - lăng mộ của 2 công thần Hoàng Vĩnh Tộ và Hoàng Vĩnh Dụ tọa lạc ở vị trí sơn thủy hữu tình, đền nằm bên núi Lèn Rồng, soi bóng sông Gianh; còn khu lăng mộ trên núi Rú Vắp, phía trước là sông Gianh (Rào Nậy) tạo nên cảnh quan linh thiêng, được xem là hội tụ sinh khí, mang lại may mắn cho con cháu.

Sách Đại Nam nhất thống chí, có đoạn ghi: "Hoàng Vĩnh Tộ, người huyện Bố Chính, hồi đầu Lê Trung Hưng có công đánh dẹp, chết được tặng tước Hầu. Con là Vĩnh Dụ nối nghiệp bố, đánh bắt được đồ đảng nhà Mạc ở Giao Thủy, vì quân công cũng được phong tước Hầu". Việc hai cha con đều được vinh phong Thượng tướng quân là điều hiếm có ở thời nhà Lê nói riêng và triều đại phong kiến Việt Nam nói chung.

Hằng năm, ngoài hai ngày giỗ của hai vị Thượng tướng quân, tại đền Song Trung còn diễn ra lễ tế mùa xuân và lễ tế mùa thu, gọi là "Xuân Thu nhị kỳ" diễn ra vào rằm tháng hai và rằm tháng bảy với phần lễ và phần hội.

Việc công nhận là Đền Song Trung và mộ Hoàng Vĩnh Tộ, Hoàng Vĩnh Dụ là Di tích lịch sử quốc gia không chỉ là chốn tâm linh mà còn là địa chỉ đỏ, giúp thế hệ hôm nay và mai sau tìm về cội nguồn, bồi đắp lòng tự hào dân tộc.