Đổi mới để hướng đến báo chí số

Ngày 15-3, Hội Báo toàn quốc 2024 do Hội Nhà báo Việt Nam chủ trì, phối hợp UBND TP HCM tổ chức tại TP HCM chính thức khai mạc. Hội báo diễn ra trong 3 ngày, kết thúc vào ngày 17-3. Tham dự lễ khai mạc có Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP HCM Nguyễn Văn Nên; Bí thư Trung ương Đảng, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa; Phó Thủ tướng Chính phủ Trần Lưu Quang; Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng.

Đổi mới, sáng tạo, tiên phong

Phát biểu khai mạc, nhà báo Lê Quốc Minh - Ủy viên Ban Chấp hành Trung ương Đảng, Tổng Biên tập Báo Nhân Dân, Phó trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, Chủ tịch Hội Nhà báo Việt Nam - khẳng định Hội Báo toàn quốc 2024 là ngày hội lớn của báo giới và công chúng cả nước, là hoạt động chào mừng thành tựu đổi mới và phát triển của đất nước và TP HCM. 

Hội Báo toàn quốc 2024 có phương thức tổ chức mới, với nhiều hoạt động phong phú, thu hút hơn 120 gian trưng bày các ấn phẩm báo chí đặc sắc, tiêu biểu của hàng trăm cơ quan báo chí trung ương và địa phương, các cấp Hội Nhà báo Việt Nam tại 63 tỉnh, thành phố trong cả nước.

"Trong 3 ngày diễn ra, Hội Báo toàn quốc 2024 sẽ mang đến cho công chúng và các nhà báo, hội viên nhiều hoạt động nghiệp vụ chất lượng, quy mô lớn, tính chuyên sâu và tính thực tiễn cao; các hoạt động triển lãm, trưng bày, các chương trình văn hóa - văn nghệ đặc sắc, phong phú" - nhà báo Lê Quốc Minh khẳng định.

Phát biểu chỉ đạo, Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương Nguyễn Trọng Nghĩa nhấn mạnh đây là sự kiện rất quan trọng, giàu ý nghĩa, thực sự là ngày hội đối với các cấp hội nhà báo, người làm báo cả nước; là bước chuẩn bị quan trọng hướng tới kỷ niệm 100 năm báo chí cách mạng Việt Nam (21.6.1925 - 21.6.2025).

Theo Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương, báo chí đang đối diện những vấn đề có tính chất bước ngoặt để bảo đảm thế chủ động trong định hướng, dẫn dắt thông tin trước sự phát triển mạnh mẽ của truyền thông xã hội. Những vấn đề này đặt ra yêu cầu đổi mới hoạt động báo chí, từ phương thức chỉ đạo, lãnh đạo, tư duy quản lý đến thực tiễn hoạt động. 

Trưởng Ban Tuyên giáo Trung ương tin tưởng Hội Báo toàn quốc 2024 với sự tham dự của đại diện lãnh đạo các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí từ trung ương, địa phương, của giới báo chí cả nước sẽ có những luận giải và kiến nghị phù hợp cho các cơ quan chỉ đạo, quản lý báo chí đối với những đòi hỏi này.

Nhiều "đặt hàng" từ lãnh đạo TP HCM

Lần đầu tiên, trong khuôn khổ Hội Báo toàn quốc đã diễn ra Diễn đàn Báo chí toàn quốc. Ngày đầu tiên, diễn đàn báo chí đã diễn ra phiên toàn thể cùng 2 phiên thảo luận.

Đến dự và phát biểu tại phiên toàn thể, Chủ tịch UBND TP HCM Phan Văn Mãi nhấn mạnh Hội Báo toàn quốc là một sự kiện rất có ý nghĩa không chỉ đối với báo giới mà còn đối với sự phát triển kinh tế - xã hội của TP HCM.

Theo ông Phan Văn Mãi, TP HCM đã chọn 3 đột phá chiến lược về thể chế, hạ tầng, nguồn nhân lực nhưng đây cũng là 3 điểm nghẽn chiến lược của thành phố. Một thách thức khác nữa là những hạn chế nội tại của thành phố. Đây là những yếu tố đang cản trở sự phát triển của thành phố trong thực hiện vị trí, vai trò đầu tàu cả nước. Do đó, TP HCM mong muốn trung ương, các địa phương, cơ quan báo chí tiếp tục quan tâm hơn nữa để giúp thành phố nhìn rõ hơn những chiến lược, định hướng, giải pháp, biện pháp trong hành trình sắp tới.

Tiếp tục gợi mở 2 vấn đề lớn, Chủ tịch UBND TP HCM mong muốn nhận được sự góp ý của các cơ quan báo chí. Đó là TP HCM được biết đến là một địa phương rất năng động, sáng tạo, luôn suy nghĩ và tìm tòi nhiều cách làm mới. Nhưng năng động, đổi mới như thế nào trong bối cảnh hiện nay là một vấn đề mà TP HCM mong cơ quan báo chí bằng kinh nghiệm phân tích, gợi ý thêm để khơi cho được những động lực bên trong của sự năng động, sáng tạo của TP HCM mà vẫn bảo đảm tuân thủ pháp luật; cũng như những kết quả từ thực tiễn sẽ nhanh chóng được tổng kết, được pháp lý hóa, thể chế hóa.

Bên cạnh đó, hướng đến kỷ niệm 50 năm ngày giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước, TP HCM với tư cách là nhân chứng lịch sử của sự kiện này, đã ban hành chỉ thị, kế hoạch để triển khai nhiều hoạt động. "TP HCM mong báo chí tham gia vào những hoạt động kỷ niệm 50 năm, không dừng lại góc độ tuyên truyền mà còn là các hoạt động cụ thể của TP HCM, miền Nam và cả nước" - Chủ tịch UBND TP HCM gửi gắm.

Trong khi đó, Bộ trưởng Bộ Thông tin và Truyền thông Nguyễn Mạnh Hùng chỉ ra nhiều thách thức của báo chí hiện nay khi công nghệ số đang phát triển như vũ bão. Những khó khăn và vấn đề của báo chí gần đây không làm giảm đi vai trò của báo chí.

"Trước những khó khăn, báo chí cần phải đổi mới. Công nghệ số, internet và truyền thông xã hội là những cú hích mạnh mẽ để đổi mới báo chí, làm tăng lên vai trò và sự đóng góp của báo chí cách mạng vào sự nghiệp xây dựng Việt Nam hùng cường và thịnh vượng" - ông Nguyễn Mạnh Hùng nhấn mạnh.

Hướng đến diễn dàn chuyên môn sát sườn

Hai phiên thảo luận của Diễn đàn Báo chí toàn quốc cũng diễn ra sôi nổi với nhiều nội dung thiết thực, bổ ích. Tại phiên thảo luận chủ đề "Nâng cao tính Đảng, tính định hướng trong hoạt động báo chí", nhà báo Nguyễn Minh Đức, Tổng Biên tập Báo Hà Nội Mới, nhìn nhận cạnh tranh thông tin giữa báo chí chính thống với mạng xã hội, giữa các cơ quan báo chí với nhau ngày càng gay gắt. 

Do đó, trong bối cảnh hiện nay, báo Đảng phải giữ riêng bản sắc, đổi mới, tự làm mới. Giải pháp được đưa ra là báo Đảng cần đưa tin kịp thời, chính xác; nâng cao kỹ năng, nghiệp vụ cho phóng viên; hình thức thể hiện ngắn gọn, chắt lọc thông tin. Song song đó, phương thức trình bày phải đa dạng; chú trọng thông tin có tác động lớn đến người dân; báo Đảng phải là kênh thông tin đi đầu, dẫn dắt dư luận.

Tổng Biên tập Tạp chí Xây dựng Đảng Ngô Minh Tuấn đề xuất 4 giải pháp nhằm nâng cao tính Đảng, tính định hướng trong hoạt động báo chí. Cụ thể, các cơ quan báo chí cần làm tốt công tác cán bộ và công tác xây dựng Đảng; tăng cường vai trò quản lý của các cơ quan chủ quản; tăng cường vai trò và đổi mới công tác định hướng tư tưởng của Ban Tuyên giáo Trung ương; phát huy vai trò nòng cốt của các báo, tạp chí của Đảng trong việc nâng cao tính Đảng, tính định hướng trong hoạt động báo chí.

Phiên thảo luận chủ đề "Báo chí dữ liệu và chiến lược nội dung vượt trội", các diễn giả đã trình bày tổng quan về báo chí dữ liệu và phương thức tổ chức, thực hiện ở các cơ quan báo chí. Trong đó, nhấn mạnh tòa soạn nên quan tâm phát triển báo chí dữ liệu. Đây là chiến lược quan trọng trong xây dựng báo chí nội dung vượt trội.

PGS-TS Đỗ Thị Thu Hằng, Trưởng Ban Nghiệp vụ - Hội Nhà báo Việt Nam, nhấn mạnh để phát triển báo chí dữ liệu, cần hiểu rõ vai trò, bản chất, điều kiện thực thi, có giải pháp trên cơ sở lý thuyết và thực tiễn năng lực, nguồn lực, xu hướng thế giới, đặc thù công chúng của từng cơ quan báo chí. 

Bà Hằng cho rằng báo chí dữ liệu là hướng đi không thể tách rời dòng chảy báo chí Việt Nam. Để có sự phát triển bền vững, ngoài tự thân các cơ quan báo chí chủ động nghiên cứu, tìm kiếm cho riêng mình mô hình báo chí dữ liệu và chiến lược nội dung vượt trội thì cần xây dựng một hệ sinh thái báo chí truyền thông chuyên nghiệp, hiện đại, hướng tới báo chí số. Thông qua hệ sinh thái này, các cơ quan báo chí có khả năng sẵn sàng chia sẻ, kết nối dữ liệu.