Add-on, con dao hai lưỡi

Về thuật ngữ Add-on, theo website của hãng Mozilla Firefox - tổ chức đã khai sinh ra trình duyệt Firefox nổi tiếng thế giới, thì “Add-on là những tiện ích cho phép bạn thêm các tính năng vốn không có trong chương trình chuẩn”. Như vậy, add-on thường đến từ các bên cung cấp thứ ba dưới sự chấp thuận của nhà sản xuất trình duyệt. Ngay khi vừa mới ra đời, Firefox được đánh giá là “không thể so sánh” với Internet Explorer (IE) nhưng Mozilla Firefox đã khôn ngoan nhờ người dùng khắp thế giới giúp mình hoàn thiện trình duyệt bằng cách cho phép họ tham gia thiết kế thêm các ứng dụng bổ sung chạy ngay trong trình duyệt.

Add-on là những tiện ích vốn không có trong trình duyệt chuẩn

Trước Firefox cũng đã có nhiều tổ chức, cá nhân viết nhiều phần mềm bổ cập thêm nhiều tính năng khác cho IE nhưng ít được quan tâm bởi chúng thường được tạo ra với mục đích thương mại và người dùng cài đặt một cách tự do từ nhiều nguồn khác nhau. Với Firefox, mọi add-on được tập trung vào một website chỉ định trước của Mozilla Firefox và tổ chức này sẽ kiểm tra tính tương thích của từng add-on một trước khi cấp phép cho người dùng tải về. Bằng cách này, những ý tưởng thiết kế mới lạ đã được bổ sung vào Firefox và trình duyệt này nhanh chóng vươn lên vị trí thứ hai trên thế giới.

Sau chiến lược thành công đầy rực rỡ của Firefox, các trình duyệt khác cũng mở cửa cho người dùng thiết kế add-on cho các trình duyệt của mình và tập trung chúng trong những “kho chứa” được “canh gác” và bảo vệ cẩn thận để tránh các hiểm họa, virus. IE, Google Chrome, Opera, Safari... lần lượt nhận được hàng trăm, hàng ngàn add-on mới do người sử dụng từ khắp nơi trên thế giới gửi đến. Theo các chuyên gia, nếu như trình duyệt web là nền móng và căn nhà thì add-on có vai trò như những vật phẩm trang sức có bên trong ngôi nhà ấy.

Con dao hai lưỡi

Sự bùng nổ của lượng người dùng Internet khắp thế giới cùng với cuộc đua đầy căng thẳng giữa các trình duyệt web dẫn đến sự bùng nổ của các add-on. Mặc dù các hãng sản xuất trình duyệt không thừa nhận, tuy nhiên, theo nhiều chuyên gia, những tổ chức - cá nhân thiết kế những add-on được tải, sử dụng nhiều nhất thường nhận được những phần thưởng rất hậu hĩnh bằng tiền mặt từ các nhà sản xuất trình duyệt. Bởi lý do đó mà ngay khi một trình duyệt web được nâng cấp phiên bản thì gần như ngay lập tức, nhiều add-on cũng được nâng cấp theo để đảm bảo nó có thể hoạt động tốt trên nền tảng mới. Theo các nhà quan sát, khá nhiều add-on không chỉ “khu trú” trong một trình duyệt duy nhất mà còn mở rộng sang rất nhiều các trình duyệt khác cũng bởi mục đích được trả công nhiều hơn.

Theo TechCrunch, có vẻ như Google là hãng “chi đậm” nhất cho các nhà sản xuất add-on trong trình duyệt của mình. Kết quả của chiến lược này có vẻ đã thành công lớn khi tỉ lệ người dùng Google Chrome đã tăng nhanh chóng trong khi thị phần Firefox thì dường như đang chững lại. Lượng add-on trên Google Chrome được dự đoán là sẽ vượt qua Firefox trong tương lai không xa mặc dù trình duyệt này ra đời sau Firefox nhiều năm.

Firefox đã thêm tính năng ngừng hoạt động các add-on

Tuy thế, việc quá dễ dãi với add-on khiến nhiều trình duyệt web mang họa. Trong quá khứ, IE đã phải gặp nhiều rắc rối lớn khi các virus giả dạng add-on đã ngang nhiên tìm được cách xâm nhập theo đường “chính ngạch” vào trong máy tính mà không hề bị chủ nhân của nó nghi ngờ. Nhiều virus thậm chí còn kích hoạt được các lỗ hổng chết người trong IE để hacker có thể chiếm quyền điều khiển máy tính từ xa phục vụ cho các mục đích xấu.

Firefox cũng không là ngoại lệ khi nhiều add-on được cấy virus cũng được “thả” lên “kho” chứa add-on của tổ chức này khiến họ phải lập ra một nhóm chuyên đi sàng lọc lại từng add-on một để loại bỏ nguy cơ. Tuy thế, nhiều website trá hình cũng được lập ra và cung cấp nhiều add-on với tên gọi và tính năng rất mỹ miều nhưng nằm ngoài “kho” của Firefox và tiếp tục gây họa cho những người dùng không cẩn thận. Google Chrome gần đây cũng thông báo hãng này sẽ siết chặt việc quản lý add-on để đảm bảo người dùng không bị những cuộc tấn công liên quan đến vấn đề bảo mật do add-on mình cài gây ra.

Bên cạnh vấn đề an toàn bảo mật, add-on cũng được xem là nguyên nhân khiến trình duyệt web không thể hiện được đầy đủ các sức mạnh như hãng sản xuất ra nó đã thông báo. Việc sử dụng một trình duyệt chạy ì ạch tạo thái độ không tốt cho người dùng khiến họ rời bỏ trình duyệt ấy. Mới đây, trước các lời ta thán Firefox 4.0 không mạnh như đã được quảng cáo và trước sự ra đi ngày càng tăng của nhiều người dùng, Mozilla đã phải bỏ ra rất nhiều công sức kiểm tra lại hàng chục ngàn add-on của mình để tìm nguyên nhân. Kết quả đã chỉ ra 10 add-on khiến Firefox giảm 95% tốc độ ngay lập tức khiến người dùng giật mình vì nhiều cái trong số đó đang là những add-on được dùng nhiều nhất.

Firefox đã gửi thông báo cho các nhà sản xuất add-on yêu cầu cải tiến tốc độ cho phần mềm của mình nếu như họ còn muốn add-on ấy đến được với tay người dùng. Firefox cũng đã bổ sung thêm tính năng ngừng hoạt động các add-on để người dùng kiểm chứng lại sức mạnh nguyên thủy mà Firefox có. Một việc được đánh giá là thừa thãi trong quá khứ nhưng rất cần thiết trong thời điểm hiện tại. Ngay lập tức, Google Chrome, IE, Opera... cũng có những động thái rà soát loại các add-on trong trình duyệt của mình để loại bỏ các “chú ngựa què” khỏi đường đua.