Dự thảo quy chế tuyển sinh mới: Trường ĐH bị tác động mạnh

Những ngày qua, khi Dự thảo Thông tư sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế tuyển sinh trình độ đại học (ĐH), tuyển sinh trình độ cao đẳng ngành giáo dục mầm non với nhiều quy định mới được đưa ra để lấy ý kiến đã khiến thí sinh cả nước rất quan tâm, đặc biệt khi phương thức xét tuyển sớm bị siết lại.

Mất cân đối giữa các phương thức

TS Nguyễn Quốc Anh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Công nghệ TP HCM, cho rằng theo dự thảo, việc xét tuyển sớm không quá 20% chỉ tiêu và điểm trúng tuyển không được thấp hơn điểm trúng tuyển sau khi công bố kết quả trúng tuyển chung sẽ khó khăn cho các trường trong việc công bố trúng tuyển sớm. Do thí sinh đăng ký xét tuyển sớm vào nhiều trường và cũng chưa qua hệ thống xử lý lọc ảo chung nên tỉ lệ ảo là rất lớn. Vì thế, việc xác định gọi và công bố danh sách đúng 20% chỉ tiêu sẽ khó đạt được kết quả như kỳ vọng.

Bên cạnh đó, việc công bố mức điểm trúng tuyển theo kế hoạch chung là một biến số, do đó để xác định được mức điểm trúng tuyển sớm không được thấp hơn đợt xét tuyển chung cũng là một rủi ro lớn cho các trường. Vì thông thường mức điểm trúng tuyển của đợt sau sẽ bằng cao hơn mức điểm trúng tuyển của đợt trước (nếu có) nhưng hiện nay thì mức điểm trúng tuyển trước phải không được thấp hơn mức điểm trúng tuyển sau theo đợt xét tuyển chung.

Theo PGS-TS Nguyễn Vũ Quỳnh, Phó Hiệu trưởng Trường ĐH Lạc Hồng, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) đưa ra quy định giới hạn tỉ lệ xét tuyển sớm không vượt quá 20% chỉ tiêu từng ngành nhằm bảo đảm tính công bằng và minh bạch trong quá trình tuyển sinh. Quy định này cũng nhằm hạn chế tình trạng xét tuyển sớm tràn lan, gây rối loạn thông tin và khiến thí sinh gặp khó khăn trong việc theo dõi, lựa chọn ngành học phù hợp. Tuy nhiên, quy định này cũng bộc lộ một số hạn chế, đặc biệt trong việc đáp ứng nhu cầu linh hoạt của các trường ĐH và đặc thù của từng ngành đào tạo.

Trước hết, đối với các trường có yêu cầu xét tuyển cao nhằm tuyển chọn sinh viên xuất sắc hoặc có năng lực vượt trội, giới hạn 20% chỉ tiêu xét tuyển sớm gây trở ngại trong việc chủ động xây dựng kế hoạch tuyển sinh. Quy định này có thể làm giảm khả năng thu hút thí sinh chất lượng cao, đặc biệt ở những ngành khó tuyển sinh hoặc có tính cạnh tranh quốc tế. Ngoài ra, việc dồn phần lớn chỉ tiêu vào kỳ xét tuyển chính tạo áp lực lớn cả cho nhà trường lẫn thí sinh trong thời gian ngắn. Các trường khó dự đoán chính xác số lượng thí sinh nhập học, dẫn đến nguy cơ thiếu hoặc thừa chỉ tiêu, ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả tuyển sinh.

Hơn nữa, quy định này chưa tính đến đặc thù của từng ngành và từng trường. Các ngành đặc thù hoặc ít được ưa chuộng, như kỹ thuật hoặc nông nghiệp, thường phụ thuộc vào xét tuyển sớm để bảo đảm đủ số lượng sinh viên nhập học. Giới hạn tỉ lệ xét tuyển sớm ở mức 20% có thể khiến các ngành này khó đạt đủ chỉ tiêu, gây mất cân đối ngành nghề trong xã hội. Điều này dẫn đến hệ lụy như: ngành cần lao động thì không có đủ nhân lực, trong khi các ngành thừa nhân lực lại không đáp ứng được nhu cầu thực tế. Sự mất cân đối này ảnh hưởng đến phát triển kinh tế địa phương, làm giảm động lực thu hút đầu tư, không đáp ứng được nguồn nhân lực chất lượng cao mà doanh nghiệp yêu cầu và thậm chí làm suy giảm năng lực cạnh tranh quốc gia.

"Ngoài ra, quy định phân bổ 80% chỉ tiêu cho kỳ xét tuyển dựa vào điểm thi tốt nghiệp THPT cũng tạo ra sự mất cân đối giữa các phương thức tuyển sinh. Trong khi nhiều trường áp dụng đa dạng phương thức như xét học bạ, xét tuyển thẳng hoặc đánh giá năng lực, việc tập trung quá nhiều chỉ tiêu vào một phương thức duy nhất không phản ánh được sự linh hoạt trong lựa chọn của cả trường và thí sinh" - PGS-TS Nguyễn Vũ Quỳnh phân tích.

Bộ GD-ĐT: Thực hiện công bằng trong tuyển sinh

Nhiều chuyên gia ĐH cho rằng để bảo đảm hiệu quả và tính thực tế, cần điều chỉnh quy định linh hoạt hơn. Cụ thể, đối với các ngành khó tuyển sinh hoặc ít được ưa chuộng, nên cho phép xét tuyển sớm lên đến 30%-40% chỉ tiêu để tăng khả năng thu hút thí sinh. Đồng thời, các trường có cơ sở vật chất tốt, đã được kiểm định chất lượng hoặc có uy tín cao nên được phép xét tuyển sớm với tỉ lệ lớn hơn, nhằm phát huy thế mạnh và đáp ứng nhu cầu đào tạo gắn với thực tiễn. Sự điều chỉnh này không chỉ bảo đảm cân đối giữa các ngành nghề mà còn góp phần tạo động lực phát triển kinh tế và nâng cao chất lượng nguồn nhân lực trong dài hạn.

Lãnh đạo Bộ GD-ĐT thừa nhận tác động lớn nhất của quy định mới là việc xét tuyển sớm của các trường sẽ tự động bị hạn chế. Lý giải cơ sở nào để Bộ GD-ĐT quy về cùng một thang điểm khi xét tuyển, không phân biệt phương thức, trong khi quy mô, độ khó giữa các kỳ thi, cụ thể là thi tốt nghiệp và thi đánh giá năng lực, tư duy là khác nhau, PGS-TS Nguyễn Thu Thủy, Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH - Bộ GD-ĐT, cho rằng việc quy điểm xét tuyển về cùng một thang điểm là để bảo đảm các trường chọn được những phương thức xét tuyển phù hợp nhất với ngành/chương trình đào tạo mà nhà trường đang tuyển sinh. Đồng thời, quy định mới giúp so sánh được các thí sinh với nhau để chọn được các thí sinh phù hợp nhất vào học, cho dù có sử dụng điểm thi tốt nghiệp THPT, điểm học bạ hay kết quả của các kỳ thi độc lập, chứng chỉ quốc tế.

Vụ trưởng Vụ Giáo dục ĐH nói thêm: Nếu các trường không bảo đảm việc đối sánh, so sánh được như vậy thì căn cứ nào để đưa ra các phương thức xét tuyển khác nhau? Thực tế trong thời gian qua, việc xét tuyển dựa trên chỉ tiêu của từng phương thức mà không dựa trên đối sánh, quy đổi tương đương đã gây mất công bằng giữa các thí sinh. Do đó, các quy định sửa đổi là để làm tăng trách nhiệm của các cơ sở đào tạo trong công tác tuyển sinh, phải nghiên cứu thấu đáo để không còn tình trạng chênh lệch điểm trúng tuyển bất hợp lý giữa các tổ hợp xét tuyển, giữa các phương thức xét tuyển mà không có căn cứ giải thích.

Bà Nguyễn Thu Thủy khẳng định: Bộ GD-ĐT đưa ra các quy định như trên để thực hiện một nguyên tắc cơ bản trong giáo dục, đó là công bằng, qua đó sẽ nâng cao chất lượng tuyển sinh và chất lượng đào tạo, chứ hoàn toàn không tạo ra rào cản nào hay có mục đích buộc các trường phải sử dụng điểm thi tốt nghiệp THPT để xét tuyển. "Từ 2 năm nay, Bộ GD-ĐT cung cấp đầy đủ dữ liệu về kết quả học tập THPT và hỗ trợ các trường tổ chức kỳ thi riêng đưa kết quả thi lên hệ thống tuyển sinh chung, tạo điều kiện thuận tiện cho các cơ sở đào tạo thực hiện xét tuyển trong đợt xét tuyển chung. Quyền tự chủ nói chung và tự chủ tuyển sinh nói riêng của các cơ sở giáo dục ĐH theo luật định phải luôn gắn chặt với trách nhiệm xã hội, trước hết cần tuân thủ những nguyên tắc cơ bản trong giáo dục. Luật Giáo dục ĐH giao Bộ GD-ĐT ban hành quy chế tuyển sinh là công cụ quản lý nhà nước để điều chỉnh việc này" - bà Nguyễn Thu Thủy khẳng định.