Đừng bấm nút “đồng ý” chia sẻ dữ liệu cá nhân cho mạng xã hội nếu chưa đọc điều này

Chiều 31-12, Báo Pháp Luật TPHCM tổ chức Talkshow "Hiểu đúng về điều khoản khi người dùng tham gia mạng xã hội".

Một trong những vấn đề nóng được các chuyên gia phân tích là sự bất bình đẳng trong điều khoản sử dụng giữa các nền tảng công nghệ lớn và người dùng, điển hình qua các điều khoản thu thập dữ liệu mới đây của Zalo.

Luật sư Nguyễn Văn Hậu, Chủ tịch Trung tâm Trọng tài Thương mại Luật gia Việt Nam, nhận định các điều khoản này có phạm vi thu thập dữ liệu quá lớn, không phân biệt dữ liệu cơ bản và nhạy cảm, buộc người dùng chỉ có hai lựa chọn đồng ý tất cả hoặc ngừng sử dụng.

Hành vi này có dấu hiệu chưa phù hợp với Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025, Hiến pháp và Bộ luật Dân sự.

Nền tảng có xu hướng hợp thức hóa mọi hoạt động xử lý dữ liệu chỉ bằng một lần bấm nút "Đồng ý tất cả", bao gồm cả dữ liệu vị trí, hành vi và nội dung tương tác. Điều này không phù hợp với Điều 9 của luật này, vốn yêu cầu việc thu thập phải có mục đích cụ thể và sự đồng ý không được kèm điều kiện bắt buộc.

Bên cạnh đó, các nền tảng tự trao quyền kiểm duyệt nội dung gần như tuyệt đối, có thể xử lý nội dung người dùng dựa trên tiêu chí nội bộ mà không cần giải thích.

Cách tiếp cận này đi ngược lại nguyên tắc bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư và bí mật thư tín được quy định tại Điều 21 Hiến pháp 2013.

Một vấn đề khác là các điều khoản miễn trừ trách nhiệm được xây dựng quá rộng và gây bất lợi cho người dùng. Nền tảng thường tuyên bố không chịu trách nhiệm nếu lộ lọt dữ liệu do nguyên nhân "ngoài tầm kiểm soát".

"Tuy nhiên, theo Bộ luật Dân sự 2015, chỉ khi chứng minh được sự kiện bất khả kháng thì mới được miễn trách nhiệm. Doanh nghiệp vẫn phải bồi thường nếu lỗi thuộc về quy trình quản lý" - LS Hậu chia sẻ.

Đồng quan điểm, ông Nguyễn Tấn Phong, Giám đốc Trung tâm tư vấn pháp luật, Hiệp hội Thương mại Điện tử Việt Nam (VECOM), cho rằng việc mở rộng phạm vi thu thập dữ liệu vượt quá mục đích cung cấp dịch vụ cốt lõi là không cần thiết. Theo nguyên tắc bảo vệ dữ liệu, doanh nghiệp chỉ được thu thập thông tin tương xứng với mục đích.

Việc lạm dụng thu thập có thể khiến doanh nghiệp đối mặt với rủi ro pháp lý nghiêm trọng theo Nghị định 13/2023/NĐ-CP về bảo vệ dữ liệu cá nhân.

Ông khuyến nghị người dùng cần hiểu đúng bản chất mạng xã hội là môi trường công cộng, không phải nơi riêng tư tuyệt đối. Cần tách bạch tài khoản công việc và cá nhân, hạn chế chia sẻ dữ liệu nhạy cảm.

Ông Võ Đỗ Thắng, Giám đốc Trung tâm An ninh mạng Athena, chia sẻ một số lưu ý khi đọc điều khoản sử dụng: nếu không thể đọc hết văn bản dài hàng chục trang, người dùng nên tập trung vào các mục liên quan đến quyền truy cập dữ liệu, việc chia sẻ thông tin với bên thứ ba và quyền thay đổi chính sách của nền tảng.

Quan trọng hơn, không nên phụ thuộc hoàn toàn vào một nền tảng duy nhất để tránh bị động khi chính sách thay đổi.