"Đường đi" nhức nhối của rác thải nhựa nhập khẩu

Ban Khoa giáo, Đài truyền hình Việt Nam ngày 25-1 đã phối hợp với Đại học Tài nguyên và Môi trường tổ chức sự kiện Đối thoại chính sách với chủ đề "Phế liệu nhựa nhập khẩu".

Trong khuôn khổ buổi đối thoại, VTV đã công chiếu phim tài liệu "Hướng đi của rác thải nhựa nhập khẩu" do đạo diễn - NSƯT Nguyễn Tài Văn thực hiện.

Bộ phim phản ánh một "đường đi" vô cùng nhức nhối đối với rác thải nhựa nhập khẩu vào Việt Nam, từ những chuyến nhập khẩu phế liệu ở các nước "đổ" vào Việt Nam và len lỏi vào các công đoạn sản xuất đồ dùng tái chế cho người dân sử dụng, lại đến với những bãi rác, tiếp tục trở thành rác thải nhựa. "Đường đi" này là một vòng tròn khép kín, gây nên bao hậu quả đối với môi trường, sức khỏe của con người.

"Theo thống kê của GLOBOCAN năm 2020, tình hình mắc và tử vong do ung thư trên toàn thế giới đều có xu hướng tăng. Tại Việt Nam, ước tính có 182.563 ca mắc mới và 122.690 ca tử vong do ung thư. Cứ 100.000 người thì có 159 người chẩn đoán mắc mới ung thư và 106 người tử vong do ung thư. Dự báo đến năm 2030 khoảng 230.000 người mắc mới trên một năm. Người dân không hiểu nguyên nhân tại sao những vấn đề ô nhiễm môi trường là một trong những sát thủ thầm lặng dẫn đến tình trạng bệnh ung thư gia tăng theo cấp số nhân ở Việt Nam và trên thế giới như vậy? Đó là những ám ảnh về góc độ khoa học mà tôi may mắn làm việc trong lĩnh vực này nên có điều kiện tìm hiểu sâu sắc, vì vậy mà tôi mong muốn làm nhiều chương trình để tuyên truyền nâng cao nhận thức, phổ biến những thông điệp, những thông tin khoa học để người dân hiểu được mối nguy hại tiềm ẩn trong môi trường xung quanh họ mà họ không hề hay biết. Chỉ khi nó phát bệnh thì chúng ta mới tìm cách chạy chữa thì đã muộn"- đạo diễn Nguyễn Tài Văn chia sẻ tại sự kiện.

Đạo diễn bộ phim nói thêm, trong quá trình tác nghiệp, nỗi ám ảnh nhất là khi ê-kíp làm phim tác nghiệp ghi hình những người nhặt rác tại bãi rác lớn nhất miền Bắc là bãi rác Xuân Sơn, Sóc Sơn.

"Mặc dù ê-kíp đã trang bị bảo hộ lao động nhưng bạn không thể hình dung được cái mùi ở bãi rác ám vào trong tâm trí bạn, trong khứu giác của bạn đến mức nào. Rất khó để diễn tả"- đạo diễn chia sẻ thêm.

Trong những năm gần đây, Việt Nam đang đối mặt với một vấn đề nghiêm trọng liên quan đến việc nhập khẩu rác thải nhựa. Mặc dù đã có các nỗ lực cố gắng giảm thiểu việc sử dụng nhựa và xử lý rác thải nhựa nội địa, tuy nhiên, nhu cầu tiêu thụ và tái chế nhựa vẫn còn lớn và ngày càng tăng cao. Điều này đã dẫn đến việc Việt Nam trở thành một trong những điểm đến chính cho việc nhập khẩu rác thải nhựa từ các quốc gia phát triển. Sự phụ thuộc vào việc nhập khẩu rác thải nhựa đã gây ra nhiều hậu quả xấu, bao gồm tình trạng ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, nguy cơ gây hại đến sức khỏe con người và ảnh hưởng tiêu cực đến hệ sinh thái nơi chúng được xử lý. Một số lượng lớn rác thải nhựa nhập khẩu thường chứa các thành phần không rõ nguồn gốc và lẫn nhiều tạp chất, điều này làm gia tăng khó khăn trong việc quản lý và xử lý chúng một cách hiệu quả.

Theo báo cáo tại chương trình, Việt Nam đang phải đối mặt với một vấn đề liên quan đế khủng hoảng chất thải nhựa. Giai đoạn từ năm 2019-2022, Việt Nam nhập khẩu hơn 4 triệu tấn các loại phế liệu nhựa. Trong đó có khoảng 60% sản phẩm nhựa nhập khẩu được tái chế. Tuy nhiên, trung bình tái chế một tấn nhựa sẽ phát thải 4,4 tấn eCO2. Có khoảng 25% loại hóa chất sử dụng trong sản xuất nhựa là hóa chất độc hại.