Cách dùng từ dễ khiến chọn sai đáp án

Gây băn khoăn cho thí sinh

Cô Lê Quỳnh Anh, giáo viên Trường Phổ thông Năng khiếu thuộc ĐH Quốc gia TPHCM, cho rằng: Tần số của sóng (ký hiệu f ) là đại lượng chỉ phụ thuộc vào cấu tạo của nguồn phát dao động. Vận tốc truyền sóng (v) là đại lượng phụ thuộc vào bản chất, đặc tính của môi trường truyền sóng và trong nhiều trường hợp v phụ thuộc tần số f. Bước sóng (lamda) là đại lượng phụ thuộc vào v và f (hay vận tốc v và chu kỳ T = 1/f). Biên độ của sóng phụ thuộc vào biên độ của nguồn (mà biên độ của nguồn thì chỉ phụ thuộc vào cách kích thích), lúc cần trong môi trường và quảng đường truyền.

Như vậy, ba đại lượng tần số, vận tốc và bước sóng có liên quan với nhau theo công thức λ= v/f, trong đó bước sóng phụ thuộc hoàn toàn vào tần số và vận tốc, còn tần số thì độc lập với hai đại lượng kia. Biên độ của sóng là đại lượng độc lập hoàn toàn với ba đại lượng trên, nên không liên quan gì đến ba đại lượng đó.

Như vậy, nếu hiểu phụ thuộc theo nghĩa có liên quan thì câu hỏi không có vấn đề gì. Tuy nhiên, do đề thi dùng ngôn ngữ chưa chính xác nên gây cho thí sinh tâm lý băn khoăn khi chọn đáp án đúng là câu C.

Đánh đố thí sinh

Thạc sĩ Nguyễn Thanh Dũng, giảng viên chính Trường ĐH Sài Gòn, cho biết: Sóng âm là sóng cơ học truyền trong môi trường đàn hồi có tần số từ 16 (Hz) đến 20.000 (Hz) do đó một nguồn âm có thể phát ra âm có tần số f = 440 (Hz), f = 530 (Hz)...

Câu 5 (mã đề 487) đề bài cho: “Sóng âm truyền trong không khí...” vận tốc truyền sóng v phụ thuộc vào môi trường đàn hồi, đối với một môi trường đàn hồi nhất định thì vận tốc sóng v không đổi. Với hệ thức liên hệ giữa ba đại lượng f, v, λ: = v/f nếu biết trước hai đại lượng thì sẽ xác định được đại lượng thứ ba, ví dụ khi biết f, v thì xác định bước sóng - khi biết f, thì xác định vận tốc v- khi biết , v thì xác định bước sóng f tương ứng với cặp đại lượng , v cho trước. Do đó, về mặt toán học giữa ba đại lượng trên có mối liên hệ nhau.

Thạc sĩ Nguyễn Thanh Dũng nhấn mạnh: "Tôi cũng đồng tình với các giáo viên nói trên, nếu câu hỏi yêu cầu là đại lượng không liên hệ với đại lượng còn lại thì có lẽ rõ ràng hơn và các học sinh đỡ bối rối hơn trong cách chọn lựa đáp án. Việc dùng ngôn từ không chính xác theo tôi hiểu là tác giả ra đề thi đánh đố thí sinh, vì nếu dùng từ liên hệ thì dễ hiểu. Nhưng ý đồ đó khiến cho thí sinh loay hoay, mất thời gian với câu hỏi này thậm chí chọn sai phương án".

Cùng ngày, chúng tôi đã liên lạc với PGS-TS Trần Văn Nghĩa, Phó Cục trưởng Cục Khảo thí và Kiểm định chất lượng Bộ GD-ĐT, ông Nghĩa cho biết ông đã đọc bài trên Báo Người Lao Động nhưng chủ nhật cơ quan không làm việc nên hôm nay (2-6) Bộ GD-ĐT sẽ xem xét vấn đề Báo Người Lao Động nêu và sẽ có văn bản chính thức trả lời cho báo.