Chưa rõ thẩm quyền tự chủ

Ngày 18-3, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam đã chủ trì cuộc làm việc với các bộ có liên quan và 13 trường ĐH thực hiện thí điểm để đánh giá tình hình triển khai Nghị quyết 77 của Chính phủ về thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đối với các cơ sở giáo dục ĐH công lập giai đoạn 2014-2017.

Tự chủ nhưng chưa dám tăng học phí

Báo cáo tổng hợp từ 13 trường ĐH thực hiện thí điểm cho thấy cơ chế tự chủ tuyển sinh như hiện nay đã giúp nhà trường hoàn toàn chủ động trong công tác tuyển sinh, bảo đảm tốt chất lượng đầu vào. Việc cho phép mức thu học phí cao hơn so với mức quy định chung đối với các trường ĐH khác đã tạo điều kiện cho các trường tăng thêm nguồn thu để đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị học tập và nghiên cứu khoa học, góp phần nâng cao chất lượng đào tạo. Các trường đã quy định mức thu học phí cụ thể đối với từng ngành nghề, chương trình và chất lượng đào tạo, bảo đảm mức học phí bình quân của các chương trình tối đa bằng mức trần học phí bình quân đã được Thủ tướng phê duyệt.

Tuy nhiên, Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) cho rằng một số quy định tại Nghị quyết 77 chưa rõ, chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể nên việc triển khai còn nhiều lúng túng, đặc biệt là chưa rõ thẩm quyền được tự chủ của các trường, dẫn đến còn nhiều quan điểm khác nhau giữa trường và các cơ quan quản lý, gây khó khăn cho việc tổ chức thực hiện. Đại diện Trường ĐH Hà Nội cho rằng chưa có hướng dẫn cụ thể quyền tự chủ trong việc quyết định các định mức chi, chưa có quy định tự chủ về chế độ làm việc của giảng viên, về giờ chuẩn và nghĩa vụ giảng dạy, nghiên cứu khoa học.

Thí sinh nộp hồ sơ xét tuyển vào Trường ĐH Kinh tế TP HCM - một trong 13 trường thực hiện tự chủ tài chínhẢnh: Tấn Thạnh

Mặc dù được quyết định mức thu học phí theo Đề án được phê duyệt cao hơn mức học phí quy định chung đối với các trường ĐH khác nhưng để thu hút sinh viên, một số trường vẫn duy trì mức học phí bằng mức quy định chung của nhà nước áp dụng cho các trường chưa thực hiện cơ chế tự chủ, vì vậy chưa có tích lũy để đầu tư các công trình, dự án lớn phục vụ công tác đào tạo. Đại diện Trường ĐH Tôn Đức Thắng cho rằng quy định ban giám hiệu các trường ĐH công lập là công chức do cơ quan chủ quản quản lý, bổ nhiệm và quy định về tuổi về hưu như hiện nay làm mất đi khả năng đóng góp của những người có năng lực và có khả năng cống hiến hiệu quả cho nhà trường. Tại buổi làm việc, lãnh đạo các trường cũng kiến nghị cần có hướng dẫn về quản lý tài chính và hạch toán các nội dung có tính chất kinh doanh phát sinh tại các đơn vị sự nghiệp công.

Tự chủ phải gắn với trách nhiệm giải trình

Một nội dung khác cũng rất được quan tâm là kiến nghị áp dụng tỉ lệ nhất định đối với đội ngũ giảng viên thỉnh giảng/sinh viên để làm căn cứ xác định chỉ tiêu tuyển sinh vì đội ngũ này đóng góp rất nhiều kinh nghiệm thực tiễn trong quá trình giảng dạy. Đại diện một số trường cho rằng Bộ GD-ĐT nên “cởi trói” cho trường bằng cách bỏ việc ấn định số lượng giáo viên cơ hữu và giáo viên thỉnh giảng để quyết định mở ngành và quyết định chỉ tiêu tuyển sinh của các trường ĐH nói chung cũng như đối với 13 trường thực hiện thí điểm. Tuy nhiên, Thứ trưởng Bộ GD-ĐT Bùi Văn Ga không đồng ý với kiến nghị này. Ông Ga lo ngại nếu không ấn định, các trường sẽ mời rất nhiều giáo viên thỉnh giảng, để từ đó yêu cầu nâng cao quy mô đào tạo, không quan tâm tới nâng cao chất lượng...

Phát biểu tại cuộc làm việc, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam cho rằng phần lớn các trường ĐH công lập thực hiện thí điểm đổi mới cơ chế hoạt động đều chưa dùng hết quyền tự chủ của mình. Những vấn đề, vướng mắc được các trường nêu ra tại cuộc làm việc đã được các cơ quan hữu quan giải đáp, tháo gỡ cụ thể. Phó Thủ tướng cho biết sẽ báo cáo với Thủ tướng để đánh giá việc thực hiện Nghị quyết 77 sau một năm thực hiện.

Nhấn mạnh giao quyền tự chủ cho các trường ĐH là con đường tất yếu, tuy không vội vàng nhưng phải khẩn trương, quyết liệt với một quan điểm lớn nhất là nâng cao chất lượng đào tạo ĐH, Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nêu rõ “tự chủ ở đây không có nghĩa là nhà nước buông, muốn làm gì thì làm mà về tài chính có cơ chế khoa học không làm giảm khả năng tiếp cận học chất lượng cao của các trường”.

Phó Thủ tướng cũng đặc biệt nhấn mạnh việc giao quyền tự chủ cho các trường phải gắn liền với trách nhiệm giải trình để bảo đảm chất lượng. Về kiểm định chất lượng các trường, Bộ GD-ĐT sẽ ban hành quy định chung bắt buộc cho các trường, trên cơ sở đó, các trường phải tự kiểm định công khai, trong đó tập trung kiểm định chặt chẽ hơn đối với các trường được giao tự chủ.

Về tổ chức bộ máy, Phó Thủ tướng nêu rõ: Giao quyền tự chủ hết cho các trường, vai trò của cơ quan chủ quản sẽ bớt đi. Theo Phó Thủ tướng, phải tăng quyền quản lý và trách nhiệm giải trình ngay trong bản thân cơ cấu, tổ chức của trường bằng các hội đồng trường.

“Dù pháp luật đã có quy định nhưng các trường thực hiện chưa nghiêm, đây là trách nhiệm của các trường và các bộ chủ quản. Thời gian tới, lưu ý phải kiện toàn hội đồng trường của các trường theo đúng nghĩa, thực quyền, phân định rõ trách nhiệm của hội đồng trường quyết những vấn đề lớn cả về hướng phát triển khoa học, đầu tư nhân sự, bên cạnh đó có cơ chế giám sát rất rõ ràng và phân định với chức năng điều hành...” - Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam nhấn mạnh.