Đào tạo tiến sĩ cho 7.300 giảng viên

Thứ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) Hoàng Minh Sơn ngày 13-5 ký ban hành hướng dẫn triển khai đào tạo trình độ tiến sĩ, thạc sĩ bằng nguồn ngân sách nhà nước năm 2021 và 2022 theo Quyết định số 89/QĐ-TTg ngày 18-1-2019 của Thủ tướng Chính phủ (đề án 89).

Đào tạo cả trong nước và ngoài nước

Theo đề án 89, từ nay đến năm 2030 sẽ có 7.300 giảng viên đại học (ĐH) được đào tạo trình độ tiến sĩ (10% giảng viên đại học cả nước). Trong đó, 7% giảng viên được đào tạo toàn thời gian ở nước ngoài, 3% giảng viên được đào tạo trong nước và phối hợp giữa các trường ĐH Việt Nam với các trường ĐH nước ngoài đạt chuẩn chất lượng khu vực và thế giới. Bên cạnh đó, khoảng 80% giảng viên các trường thuộc khối văn hóa, nghệ thuật và thể dục, thể thao đạt trình độ thạc sĩ trở lên.

Theo Bộ GD-ĐT, sẽ có 3 hình thức đào tạo là đào tạo toàn thời gian ở Việt Nam, đào tạo toàn thời gian ở nước ngoài và đào tạo toàn thời gian theo hình thức liên kết giữa cơ sở đào tạo của Việt Nam và cơ sở đào tạo của nước ngoài (chỉ dành cho đào tạo ở trình độ tiến sĩ). Về ngành đào tạo, đối với trình độ tiến sĩ là tất cả các ngành theo nhu cầu nâng cao trình độ chuyên môn đội ngũ giảng viên và chiến lược phát triển nhân lực trình độ cao của đất nước trong giai đoạn từ nay đến 2030. Học bổng ở trình độ thạc sĩ chỉ được cấp cho các ngành thuộc lĩnh vực nghệ thuật và nhóm ngành thể dục, thể thao.

Đối với đào tạo toàn thời gian ở Việt Nam, người học được hỗ trợ học bổng và học phí, hỗ trợ chi phí đi dự hội thảo hoặc thực tập ở nước ngoài. Nếu đào tạo toàn thời gian ở nước ngoài, người học được hỗ trợ học bổng và chi phí đào tạo bao gồm học phí, sinh hoạt phí, bảo hiểm y tế, vé máy bay một lượt đi và về, các loại phí bắt buộc khác theo quy định của cơ sở tiếp nhận (nếu có). Trường hợp đào tạo theo hình thức liên kết giữa cơ sở đào tạo của Việt Nam và cơ sở đào tạo của nước ngoài, người học được hỗ trợ tùy theo thời gian học ở Việt Nam hay nước ngoài.

Để bảo đảm chất lượng đào tạo, các cơ sở đào tạo Việt Nam phải có tối thiểu 5 nghiên cứu sinh đã tốt nghiệp và được cấp bằng của ngành đăng ký đào tạo. Cơ sở đào tạo ở nước ngoài có ngành đào tạo thuộc nhóm 500 ngành hàng đầu tại các bảng xếp hạng theo nhóm ngành và lĩnh vực đào tạo có uy tín trên thế giới.

Bộ GD-ĐT cũng cho hay học bổng và chi phí đào tạo hỗ trợ người học được bảo đảm từ nguồn ngân sách trung ương, không quá 2 năm đối với người được cử đi đào tạo thạc sĩ và không quá 4 năm đối với người được cử đi đào tạo tiến sĩ, trong đó kinh phí thực tập, nghiên cứu và tham gia hội thảo ở nước ngoài đối với người được cử đi học toàn thời gian ở Việt Nam tối đa không quá 6 tháng.

Các tiến sĩ trẻ của Viện Nghiên cứu quốc tế về thông tin đa phương tiện, truyền thông và ứng dụng (MICA) đang thử nghiệm điều khiển thiết bị bay thông minh bằng giọng nói (Ảnh: KIM CHI)

Ai được cấp học bổng?

Người được cấp học bổng là giảng viên và những người có nguyện vọng trở thành giảng viên của các cơ sở giáo dục ĐH trong nước có dự định học tiến sĩ trong năm 2021, 2022. Hoặc hiện đang là nghiên cứu sinh năm thứ nhất hoặc năm thứ hai nhưng không thuộc đối tượng thụ hưởng của Đề án Đào tạo giảng viên có trình độ tiến sĩ cho các trường ĐH và cao đẳng giai đoạn 2010-2020 (đề án 911). Đối với đào tạo thạc sĩ thì ứng viên phải là giảng viên của các cơ sở giáo dục ĐH đào tạo lĩnh vực nghệ thuật và nhóm ngành thể dục, thể thao có dự định học thạc sĩ trong năm 2021, 2022 hoặc đang học năm thứ nhất chương trình thạc sĩ.

Bộ GD-ĐT giao các cơ sở cử giảng viên đi đào tạo tự chủ và chịu trách nhiệm giải trình trong công tác tuyển chọn ứng viên đúng đối tượng. Đồng thời, phải có trách nhiệm thu hồi học bổng và chi phí đào tạo đã cấp khi người được cử đi đào tạo vi phạm quy định đã cam kết. Các cơ sở giáo dục ĐH có nhu cầu tuyển dụng giảng viên có trình độ tiến sĩ phải cam kết tuyển chọn, cử người đi học đúng đối tượng, đáp ứng đủ điều kiện theo hướng dẫn này, đồng thời có trách nhiệm tiếp nhận người học đã hoàn thành chương trình đào tạo tiến sĩ làm giảng viên của cơ sở theo quy định hiện hành.

Các cơ sở cử giảng viên đi đào tạo, cơ sở có nhu cầu tuyển dụng và tiếp nhận giảng viên rà soát nhu cầu, gửi danh sách ứng viên (bao gồm giảng viên và những người cam kết trở thành giảng viên được cơ sở đồng ý tiếp nhận) gửi Bộ GD-ĐT chậm nhất trước ngày 15-6-2021. Căn cứ báo cáo của các cơ sở đào tạo, Bộ GD-ĐT sẽ xem xét và thông báo số lượng ứng viên trúng tuyển trước 30-6-2021 để các cơ sở quyết định cử người đi học và cơ sở đào tạo thực hiện các thủ tục tiếp theo.

Bồi hoàn học bổng: Bài toán khó

Theo hướng dẫn được Thứ trường Hoàng Minh Sơn ký ban hành, người được cử đi học phải phải cam kết quay về làm việc tại cơ sở giáo dục ĐH của Việt Nam sau khi tốt nghiệp. Đối với những người chưa phải là giảng viên phải có thỏa thuận ký với một cơ sở giáo dục ĐH Việt Nam về việc tiếp nhận làm giảng viên của cơ sở đó sau khi tốt nghiệp.

Nếu người học tự ý bỏ học hay không hoàn thành chương trình đào tạo và không được cấp văn bằng tốt nghiệp; đã hoàn thành và được cấp văn bằng tốt nghiệp nhưng không quay trở lại làm việc tại cơ sở cử đi; đơn phương chấm dứt hợp đồng làm việc khi chưa phục vụ đủ thời gian cam kết… thì sẽ phải có trách nhiệm bồi hoàn học bổng và chi phí đào tạo theo quy định hiện hành.

Liên quan đến vấn đề bồi hoàn học bổng, trưởng phòng đào tạo một trường ĐH lớn của Hà Nội nhận định yêu cầu trường chịu trách nhiệm với kinh phí được cấp là chính xác. Trường là nơi tuyển chọn, cử đi đào tạo, quản lý kinh phí, theo dõi quá trình đào tạo giảng viên nên sát sao với giảng viên hơn bộ. Tuy nhiên, đặt vấn đề trường đi thu hồi học bổng thì khó quá vì không biết thu hồi thế nào. Nếu giảng viên cam kết bồi hoàn nhưng đi học ở nước ngoài xong không về nước thì trường biết thu cách gì? Làm sao trường cử người sang nước ngoài đòi được. Thậm chí nếu cả bố mẹ, vợ hay chồng có ký vào cam kết thì trách nhiệm chính vẫn là người đi học chứ không phải người thân. Chính vì thế Bộ GD-ĐT phải có quy định chặt chẽ, gỡ khó cho các trường.