Dự thảo sinh viên bán dâm 4 lần bị đuổi học, bộ trưởng cũng phải chịu trách nhiệm

Phó Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng của Quốc hội Phạm Tất Thắng vừa có trả lời báo chí xung quanh dự thảo thông tư ban hành quy chế công tác học sinh, sinh viên (HSSV) đối với các ngành đào tạo giáo viên trình độ cao đẳng, trình độ trung cấp hệ chính quy do Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD-ĐT) xây dựng, trong đó có quy định sinh viên cao đẳng, trung cấp sư phạm bán dâm 4 lần sẽ bị đuổi học.

- Phóng viên: Ông đánh giá thế nào về dự thảo thông tư quy định việc sinh viên bán dâm 4 lần sẽ bị đuổi học có nhiều sạn mà Bộ GD-ĐT đã vội vàng công bố, gây nên phản ứng của dư luận?

+ Ông Phạm Tất Thắng: Dự thảo là một văn bản chuẩn bị để lấy ý kiến và do một đơn vị chức năng của bộ làm. Trong quá trình lấy ý kiến đó, có sự phản hồi trở lại từ dư luận xã hội, các chuyên gia, bộ này đã kịp thời rút dự thảo đó khỏi trang web công bố.

Tôi cho rằng đó là hướng xử lý hợp lý, cầu thị. Bản thân đây là văn bản dự thảo nên có thể chưa thực sự phù hợp lắm. Việc ban hành văn bản dự thảo như thế có những hạn chế nhất định về mặt kỹ thuật thì là việc không nên vì dù là dự thảo mà đã công bố trên web của bộ thì cũng phải được chuẩn bị 1 cách kỹ lưỡng, tương đối hoàn thiện, ít nhất là không có mâu thuẫn với những văn bản quy phạm pháp luật khác hoặc những tiền lệ đã có.

Tôi cho đây là việc cơ quan quản lý cần lưu ý rút kinh nghiệm.

- Nếu quy định này được ban hành không chỉ cho sinh viên sư phạm mà phổ biến với sinh viên chính quy các ngành nghề khác thì ông nghĩ thế nào?

+ Hiện nay tôi thấy ý kiến của một số chuyên gia về mặt pháp lý cho rằng quy định như trong dự thảo là không phù hợp bởi 2 lẽ.

Một là, với hành vi dự thảo nêu mà dư luận phản ứng là bán dâm lần thứ 4 mới bị đuổi học, các lần vi phạm trước có các hình thức xử lý khác và mỗi lần như thế đều phải công khai thì quy định như thế là vi phạm quyền con người vì pháp luật cũng không quy định vấn đề đó phải công khai, nhất là trong môi trường trường học.

Thứ hai, trong Pháp lệnh về xử lý vi phạm hành chính thì hoạt động mại dâm cũng được quy định với hình thức xử lý hành chính chứ không phải hình thức khác.

Mặc dù về bản chất đuổi học cũng có thể coi là một hình thức phạt hành chính nhưng phải xác định đối tượng là sinh viên ở trường học, đây là môi trường đặc biệt.

Lỗi này cũng rất đặc biệt với môi trường trường học vì nó liên quan đến vấn đề đạo đức, liên quan đến tư cách của một người sẽ trở thành người thầy trong tương lai. Vậy nên quy định đó dù là trong dự thảo cũng không phù hợp.

Trong môi trường sư phạm tôi cho rằng có hành vi vi phạm như thế dù chỉ 1 lần thì cũng không đủ tư cách để học, để trở thành người thầy trong tương lai. Vậy nên mức xử lý hành chính trong môi trường này phải rất cao, mang tính răn đe nghiêm khắc để có thể lựa chọn được những người đủ phẩm chất đạo đức để làm được nghề rất đặc thù này.

- Việc xây dựng văn bản quy phạm pháp luật của Bộ GD-ĐT có vấn đề không phải lần đầu, trước đó là "thu học giá", có phải có lỗ hổng, có sự tắc trách của lãnh đạo bộ nên để lọt một vấn đề gây phản cảm như vậy?

+ Như tôi đã nói có vấn đề ở quy trình xây dựng dự thảo. Ở đây quy trình làm văn bản là chuyện nội bộ của Bộ GD-ĐT nhưng khi một văn bản đưa ra để lấy ý kiến xã hội thì phải được chuẩn bị kỹ lưỡng, cả về nội dung, về hình thức văn bản. Về quy trình thủ tục, ở đây có cả chuyện cấp nào có thẩm quyền cho phép công bố dự thảo văn bản với toàn xã hội.

Mà đây không phải là lần đầu tiên một dự bảo văn bản quy phạm pháp luật của Bộ GD-ĐT nhận được phản ứng trái chiều gay gắt của dư luận thì cần hết sức cẩn trọng, rõ ràng phải xem lại quy trình của bộ xem đã thực sự phù hợp chưa, không để tình trạng văn bản khi đưa ra thì nhận phản ứng, ném đá như vậy.

Sự cố này không phải lần đầu thì quy trình cần xem xét lại để tránh hiện tượng lỗi tương tự trong tương lai.

- Trách nhiệm của lãnh đạo Bộ GD-ĐT, mà trực tiếp là Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ như thế nào trong việc xây dựng thể chế - một trong những nhiệm vụ đáng ra cần phải coi là quan trọng bậc nhất với người làm công tác quản lý nhà nước?

+ Đây không phải là lần đầu tiên thì có lẽ Bộ GD-ĐT cũng phải xem lại quy trình của mình xem thực sự nó đã phù hợp hay chưa và việc kiểm soát chất lượng văn bản xây dựng đã thoả đáng hay chưa.

Đây là văn bản dự thảo và việc này liên quan đến việc phân cấp, thẩm quyền với từng mảng công việc cụ thể được phân công trong bộ.

Ở đây có lẽ ta cũng không nên đòi hỏi bộ trưởng là phải biết tất cả mọi chuyện trong lĩnh vực của mình quản lý vì bên cạnh bộ trưởng còn có các thứ trưởng, có bộ máy giúp việc và trong những khâu nào bộ trưởng đã uỷ quyền cho các thứ trưởng hay cấp nào đó để giúp mình xây dựng, thẩm định văn bản trước khi đưa ra xã hội.

Tất nhiên, suy cho cùng, vấn đề gì thì cũng cần quy đến người trách nhiệm cao nhất là bộ trưởng.

- Quy định này không phải là mới được đưa ra mà trong quá khứ, một văn bản tương tự có nội dung này đã được ban hành từ 2016, dự thảo lần này chỉ là ban hành quy chế bổ sung cho đối tượng cụ thể là sinh viên sư phạm? Đáng ra khi xây dựng quy định mới thì phải phát hiện bất cập để sửa đằng này lại bê nguyên quy định cũ vào?

+ Về nguyên tắc thì việc ban hành văn bản quản lý có nguyên tắc rất cơ bản là phải hợp hiến, hợp pháp tức phải phù hợp với các văn bản có giá trị pháp lý cao là hiến pháp, luật và những văn bản có giá trị pháp lý khác.

Ở đây có việc văn bản không chuẩn mà không phát hiện ra trong quá trình xây dựng mà chỉ phát hiện ra khi đăng công khai, đưa ra để lấy ý kiến xã hội thì đương nhiên bộ cần xem xét lại xem văn bản chưa phù hợp thì cần sửa đổi lại.

Đây cũng là cơ hội để phát hiện ra những văn bản liên quan mà chưa thực sự phù hợp thì sửa đổi. Còn đương nhiên trong quá trình sửa như thế bộ nên quy trách nhiệm cho các đơn vị được giao soạn thảo để tránh hiện tượng văn bản đã ban hành lại trái với quy định khác.

Cũng phải thấy trong quá trình ban hành văn bản thì cần lấy ý kiến thế nào để đảm bảo nguyên tắc cao nhất của văn bản quản lý là phải hợp hiến hợp pháp.

- Là người của cơ quan giám sát lĩnh vực GD-ĐT, ông có cho thêm một điểm trừ đối với Bộ GD-ĐT nói chung cũng như lãnh đạo bộ này nói riêng?

+ Không nên vì một sự việc cụ thể mà đánh giá kết quả hay cố gắng của một bộ ngành với lĩnh vực quản lý của mình. Tuy nhiên, việc ban hành văn bản quản lý với một đơn vị quản lý mà sai sót như vậy là việc không nên.