Kỳ vọng vào “tàu phá băng”

Hơn 5 tháng sau khi chính thức nhận chức giám đốc khoa học của Viện Nghiên cứu Cao cấp về toán (NCCCVT), chiều 19-8, GS Ngô Bảo Châu cùng các thành viên Hội đồng Khoa học của viện đã có buổi trao đổi thẳng thắn với báo chí về những vấn đề “nóng” của toán học Việt Nam.

Hệ quả của việc “chặt chân”

Giáo sư Ngô Bảo Châu trong một lần giao lưu với sinh viên ĐH Quốc gia TPHCM. Ảnh: TTXVN

Nhiều thành viên Hội đồng Khoa học của Viện NCCCVT cũng chia sẻ mối lo lắng này với nhiều quan điểm khác nhau. GS-TS Dương Minh Đức, ĐH Khoa học Tự nhiên - ĐH Quốc gia TPHCM, cho rằng nếu chỉ xem xét từ những thành viên đã đoạt giải quốc tế toán học nhưng không theo đuổi ngành toán mà kết luận rằng ngành toán đang đi xuống thì chưa chính xác. Là người thường xuyên tiếp xúc với sinh viên các lớp cử nhân tài năng toán của trường, GS Dương Minh Đức cho rằng số người đam mê, tâm huyết với ngành toán rất nhiều.

Mối lo tụt hậu

GS Đàm Thanh Sơn, Viện Lý thuyết hạt nhân ĐH Washington, cho rằng khoảng cách giữa khoa học cơ bản Việt Nam và các nước ngày càng tăng, hay nói cách khác, chúng ta ngày càng tụt hậu. Ngay trong khu vực châu Á, các nước như Trung Quốc, Ấn Độ, Singapore đang có những nỗ lực phi thường để phát triển khoa học cơ bản. Họ không chỉ thu hút tài năng trong nước mà còn cả của nước ngoài, trong đó có Việt Nam. Nếu Việt Nam không nỗ lực thì vị trí xếp hạng sẽ ngày càng thấp. GS Đàm Thanh Sơn kỳ vọng Viện NCCCVT như “tàu phá băng” phá vỡ những cản trở về cơ chế cho các ngành khác đi theo.

Với sự ra đời của Viện NCCCVT, lần đầu tiên Việt Nam có cơ quan khoa học đủ tiêu chuẩn thế giới, được hoạt động theo các phương thức của thế giới, đặt vấn đề tài năng lên cao nhất chứ không phải các vấn đề khác. GS Vũ Hà Văn, Trường ĐH Yale (Mỹ), cũng cho rằng thành công của viện sẽ quyết định việc tiến lên của khoa học cơ bản Việt Nam dù ông vẫn còn băn khoăn liệu cơ chế đặc thù có giúp được việc quy tụ con người hay không.

Chia sẻ về những bước đi đầu tiên của Viện  NCCCVT, GS Ngô Bảo Châu cho biết tuy còn nhiều khó khăn nhưng hoạt động của viện trong dịp hè vừa qua rất thực chất và có dấu ấn trong tương lai. Ông cho biết mình và các nhà khoa học khác đang cố gắng hết sức làm việc để cuốn hút các anh em trẻ nghiên cứu toán học trên thế giới. Việc triển khai nhóm nghiên cứu là bước đầu tiên giữ chân, khuyến khích họ về với đất nước. Để làm được như vậy, hằng năm viện phải có 2-3 chương trình trọng điểm, cần kinh phí lớn. “Ở thời điểm này, tôi cảm thấy được sự ủng hộ từ trái tim anh em, đồng nghiệp trong làm toán cũng như Bộ GD-ĐT và Chính phủ” - GS Ngô Bảo Châu nói.