VTV3 giữ nguyên kết quả trận chung kết Đường lên đỉnh Olympia

Sau trận chung kết Đường lên đỉnh Olympia ngày 3-8, nhiều khán giả và chuyên gia đã thắc mắc về câu hỏi 20 điểm môn hóa học của thí sinh Nguyễn Hoàng Bách. Theo đó với câu hỏi: “Vì sao dung dịch nước muối có tính sát trùng?”, đa số các ý kiến cho rằng học sinh Nguyễn Hoàng Bách đã đưa ra những lý giải chấp nhận được về mặt sinh học, nhưng cố vấn môn Hoá học lại không cho điểm.

Thí sinh Hoàng Bách

Tại buổi họp giữa Ban tổ chức với Ban cố vấn để đưa ra lời giải thích cụ thể, PGS-TS-NGƯT Lê Đình Trung (cố vấn môn Sinh học) cho rằng “Câu hỏi này muốn giúp người đọc và người thi nắm được 4 khái niệm: Hiện tượng co nguyên sinh và hậu quả hiện tượng đó trong tế bào, cơ chế thẩm thấu của nước, cơ chế điều hòa áp suất thẩm thấu, vai trò sinh lý của nước trong tế bào.

Dựa trên những khái niệm này, có thể trả lời câu hỏi như sau: Môi trường dung dịch muối ion Na là môi trường ưu trương dẫn tới nước thấm từ tế bào ra ngoài theo cơ chế thẩm thấu để điều hòa nồng độ. Cơ chế này xảy ra dễ dàng theo cách đi từ thế nước cao ở trong tế bào đến môi trường thế nước thấp trong dung dịch muối, dẫn đến hiện tượng co nguyên sinh. Vai trò sinh lí của nước hiện nay không còn dẫn đến tế bào ngừng trao đổi chất.

Ban cố vấn của chương trình Đường lên đỉnh Olympia

Thí sinh Hoàng Bách mới nói được nguyên nhân do ưu trương dẫn tới kết quả là vi khuẩn chết. Chưa nêu được cơ chế tại sao trong môi trường ưu trương, nước rút ra bằng cơ chế nào. Vậy câu nói của em Bách chưa đầy đủ cho nên chưa cho điểm được”.

PGS-TS Nguyễn Đức Chuy cho biết: “Về mặt hóa học, em Bách trả lời chưa đầy đủ. Thiếu cơ chế về mặt hóa học mà trong đó vấn đề thẩm thấu của ion Na và ion Cl trong tế bào là hai vấn đề quan trọng nhất”.

Theo PGS-TS Vũ Quốc Trung: “Về cả mặt hóa học và sinh học, chúng tôi đã thống nhất là phải đòi hỏi thí sinh giải thích được cơ chế vì đây là câu hỏi tại sao. Vì vậy, câu hỏi này được giải đáp như sau: Trong dung dịch nước muối, nồng độ NaCl tương đối lớn so với nồng độ NaCl trong tế bào. Hoàng Bách đã nói đúng khi đề cập tính ưu trương của dung dịch muối. Tuy nhiên, hiện tượng mất nước xảy ra theo cơ chế nào thì bạn không trả lời được. Vấn đề này liên quan tới hiện tượng thẩm thấu và khuếch tán trong hóa học. Và vai trò sinh lý của nước đối với tế bào thế nào cũng cần được đề cập”.

Như vậy, cả về mặt hoá học và sinh học, Hoàng Bách chưa trình bày được cơ chế mất nước của tế bào dẫn đến vi khuẩn bị chết. Vì vậy, Ban cố vấn đã quyết định không cho Hoàng Bách điểm ở câu hỏi này.

Tuy nhiên, theo TS Phạm Văn Lập, cựu giảng viên chính khoa Sinh học (ĐH Khoa học Tự nhiên - ĐH Quốc gia Hà Nội), đồng chủ biên SGK Sinh học lớp 10 và 12, câu trả lời của em Bách là hoàn toàn đúng và đủ vì nó hoàn toàn đúng với những kiến thức các em đã được học trong sách giáo khoa. Thày Lập khẳng định câu hỏi này chuẩn hơn cả lời giải đáp trong chương trình và giải thích của MC Tùng Chi đưa ra là không chính xác.