"Thả trôi" 52,8 ha đất giữa thủ đô

Tháng 5-2015, UBND TP Hà Nội chấp thuận cho quận Hà Đông khai thác tạm 52,8 ha đất thuộc dự án khu Công viên văn hóa - vui chơi, giải trí, thể thao quận Hà Đông (gọi tắt là Công viên Hà Đông), trong khi chờ triển khai dự án này. Tuy nhiên, từ đó đến nay, khu đất công viên bị sử dụng sai mục đích và chỉ đến khi xảy ra vụ cháy mới đây tại khu vực đất đang cho thuê này thì quận Hà Đông mới đơn phương chấm dứt hợp đồng, quây tôn, rào toàn bộ mặt bằng đất đang cho thuê. Thực hư chuyện này ra sao?

Cho thuê loạn xạ

Theo điều tra của phóng viên Báo Người Lao Động, ngày 4-12-2008, UBND TP Hà Nội ra Quyết định 2397/QĐ-UBND về việc thu hồi 52,8 ha (528.713 m2) đất thuộc xã Kiến Hưng (nay là phường Kiến Hưng) và phường Hà Cầu, giao UBND quận Hà Đông thực hiện dự án đầu tư xây dựng Công viên Hà Đông. Tuy nhiên, sau khi đền bù và giải phóng mặt bằng (GPMB) xong, khu đất này gần như bị bỏ hoang.

52,8 ha đất dự án Công viên Hà Đông đã được giải phóng mặt bằng và cho khai thác tạm. Trong đó, nhiều công trình bị cho là vi phạm, sai mục đích .Ảnh: HỮU HƯNG

Mãi đến đầu tháng 2-2015, ông Nguyễn Thanh Xuân, Phó Chủ tịch UBND quận Hà Đông (hiện nay là Bí thư Quận ủy Hà Đông), ký văn bản gửi UBND TP Hà Nội, đề xuất phương án quản lý, khai thác tạm thời đối với diện tích quỹ đất đã GPMB (52,8 ha) thuộc quy hoạch xây dựng khu Công viên Hà Đông. UBND quận Hà Đông khẳng định mục đích của đề xuất này nhằm phục vụ nhu cầu hoạt động thể dục - thể thao, nâng cao sức khỏe và vui chơi - giải trí của người dân. Toàn bộ hơn 52,8 ha này bao gồm các hạng mục: sân bóng đá mini, bóng chuyền, tennis, sân tập golf, cầu lông, dịch vụ thương mại ăn uống và giải trí tổng hợp, cây cảnh và đường nội bộ... Các công trình chỉ được xây dựng tạm thời, bằng các vật liệu rẻ tiền, khấu hao nhanh; là công trình cấp 4, chiều cao 1 tầng (không được xây dựng kiên cố). Ngày 22-5-2015, ông Lê Hồng Sơn, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội (hiện là Phó Chủ tịch Thường trực UBND TP Hà Nội), ký văn bản đồng ý, chấp thuận đề xuất trên.

Sau khi được UBND thành phố chấp thuận, UBND quận Hà Đông giao Chi nhánh Trung tâm Phát triển quỹ đất (PTQĐ) Hà Đông trực tiếp quản lý đất, khai thác tạm khu đất. Ngày 16-10-2015, ông Nguyễn Minh Tấn - Giám đốc Trung tâm PTQĐ thuộc Sở Tài nguyên và Môi trường (TN-MT) TP Hà Nội, hiện là Phó Giám đốc Sở TN-MT TP Hà Nội - ký văn bản giao nhiệm vụ cho Chi nhánh Trung tâm PTQĐ Hà Đông tiếp tục quản lý, khai thác tạm thời khu đất đã GPMB.

Ngay sau đó, chi nhánh này lập phương án kèm theo tờ trình do ông Nguyễn Đình Huệ - giám đốc chi nhánh - ký gửi UBND quận Hà Đông, đề nghị phê duyệt Quy hoạch tổng thể mặt bằng và phương án quản lý, khai thác tạm khu đất; đính kèm bảng tổng hợp quy hoạch sử dụng khu đất.

Đáng chú ý, mặc dù đến tháng 7-2016, UBND quận Hà Đông mới ban hành văn bản chấp thuận phương án trên nhưng từ tháng 12-2015, Giám đốc Chi nhánh Trung tâm PTQĐ Hà Đông Nguyễn Đình Huệ đã ký hợp đồng cho thuê mặt bằng với 12 đơn vị, trong đó một số đơn vị đã thực hiện xây dựng trước khi có phương án quy hoạch. Đó là chưa nói nhiều đơn vị thuê đất tại đây đã cho đơn vị khác thuê lại để làm nhà hàng, quán ăn, quán bia, xây ki-ốt lập chợ, nhà hàng, nhà kho xưởng, garage ôtô… trái với mục đích ban đầu của thành phố.

Ngoài ra, dù ngay từ đầu, UBND TP Hà Nội nêu rõ các công trình tại đây chỉ được phép xây dựng tạm thời nhưng thực tế nhiều công trình trong hơn 50 ha đất khai thác tạm này đã được xây dựng khá kiên cố thành từng dãy, 2 tầng.

"Mất bò mới lo làm chuồng"

Trước tình trạng trên, tháng 6-2021, UBND TP Hà Nội yêu cầu quận Hà Đông dừng ngay việc tạm khai thác cho thuê mặt bằng đất và chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu tiếp tục cho thuê sai mục đích, sai thẩm quyền.

Cụ thể hơn, tại cuộc họp xem xét quy hoạch chi tiết khu Công viên Hà Đông tổ chức ngày 24-6-2021, ông Dương Đức Tuấn, Phó Chủ tịch UBND TP Hà Nội, đánh giá công tác quản lý, sử dụng đất tại đây có sự buông lỏng, việc cho thuê mặt bằng không đúng quy định, trong khi nhu cầu sử dụng công viên của người dân là cấp thiết. Vì vậy, UBND thành phố yêu cầu UBND quận Hà Đông dừng ngay việc tạm khai thác cho thuê mặt bằng đất và chịu trách nhiệm trước pháp luật nếu tiếp tục cho thuê sai mục đích, sai thẩm quyền. UBND thành phố giao UBND quận Hà Đông và Sở TN-MT thực hiện ngay việc thu hồi lại mặt bằng đất, thiết lập hồ sơ pháp lý sử dụng đất theo đúng quy định pháp luật về đầu tư công, chuẩn bị đầu tư công.

Theo tìm hiểu của phóng viên Báo Người Lao Động, mặc dù UBND TP Hà Nội đã yêu cầu thu hồi ngay mặt bằng đất nhưng sau hơn 1 năm, UBND quận Hà Đông cũng như Chi nhánh Trung tâm PTQĐ Hà Đông (hiện nay là Trung tâm PTQĐ Hà Đông) vẫn chưa thể thực hiện. Đến ngày 20-10-2022, tại khu vực này xảy ra vụ cháy nghiêm trọng tại dãy nhà kho xưởng khiến 1 người tử vong.

Riêng với nhà kho xưởng xảy ra vụ cháy, năm 2020, Công an quận Hà Đông trong quá trình kiểm tra, rà soát đã phát hiện các hạng mục làm kho xưởng không bảo đảm điều kiện an toàn phòng cháy - chữa cháy (PCCC), không đủ điều kiện để thẩm duyệt nghiệm thu về PCCC theo quy định áp dụng tại thời điểm đó. Ngày 21-4-2020, Công an quận Hà Đông đã có văn bản báo cáo UBND quận Hà Đông, đồng thời tham mưu cho UBND quận ban hành 10 quyết định tạm đình chỉ và đình chỉ đối với các hạng mục công trình không đủ điều kiện hoạt động nằm trong đất của dự án công viên này.

Tuy nhiên, kể từ khi có quyết định đình chỉ, các nhà xưởng tại đây vẫn tồn tại, tiếp tục hoạt động bình thường. Chính việc buông lỏng quản lý của cơ quan chức năng và việc không chấp hành nghiêm quy định về an toàn PCCC của các cơ sở này đã xảy ra nhiều hệ lụy, gây hậu quả chết người trong vụ cháy này.

Phải đến khi xảy ra sự việc nghiêm trọng chết người thì ngay trong ngày 20-10-2022, Trung tâm PTQĐ Hà Đông mới có Thông báo số 167/TB-PTQĐ đơn phương chấm dứt hợp đồng thuê mặt bằng diện tích 44.986,48 m2 với Công ty Việt Build International. Ngày 21-10-2022, trung tâm này tiếp tục đơn phương chấm dứt hợp đồng thuê mặt bằng đối với 9 đơn vị khai thác tạm còn lại… 

(Còn tiếp)