Hoa mắt trước "bác sĩ TikTok"

Một bệnh viện ở Hà Nội vừa tiếp nhận điều trị cho một người đàn ông 31 tuổi sau thời gian sử dụng rượu, thuốc, thực phẩm chức năng của "thần y" trên mạng.

Vừa tung vừa hứng

Trước đó, vốn bị yếu sinh lý nên bệnh nhân thường lên mạng xã hội TikTok để học cách tráng dương bổ thận và mua nhiều thuốc, thực phẩm chức năng từ các bác sĩ tự xưng để tăng cường. Sau một thời gian dùng thì bệnh trạng chẳng những không cải thiện mà còn tệ hơn. Đi khám, bác sĩ kết luận ông bị liệt dương do uống thuốc, thực phẩm chức năng không rõ nguồn gốc.

Còn bà H.V (43 tuổi, ở Hải Dương) lên TikTok tìm thông tin vì chứng nuốt khó. Nhập từ khóa "nuốt khó, nuốt vướng là bệnh gì" thì hàng loạt video giải đáp xuất hiện như "nuốt nghẹn, nuốt vướng, cảnh báo bệnh gì", "nuốt vướng có phải bị u tuyến giáp", "ung thư họng", "dấu hiệu ung thư khó ăn, nuốt vướng", "cổ họng thường xuyên nuốt vướng, đi khám phát hiện ung thư"… Kế đó là hàng loạt "bác sĩ TikTok" hướng dẫn đủ phương pháp chữa bệnh từ tập thở, tập xoa bóp bấm huyệt đến dùng các loại thuốc, thực phẩm, chế độ ăn uống. Các khẳng định chắc nịch bệnh sẽ tiêu tan sau thời gian tự chữa.

Tương tự, một phụ nữ 65 tuổi ở Thái Nguyên vì chứng mất ngủ, hoang tưởng cũng đi tìm "thần y". Lướt trên mạng thấy "bác sĩ TikTok" cảnh báo các dấu hiệu ung thư tiêu hóa, gan, thận, tê bì tay chân, mỏi vai gáy..., bà đã mua rất nhiều thực phẩm bổ sung để uống. Hai tuần trước, ngủ dậy thấy dấu hiệu tê tay, đau đầu, bà vội vàng bảo con cháu đưa đi cấp cứu vì nghĩ là đột quỵ. Gần đây, bà đòi đi khám bệnh nhiều hơn, thậm chí tự đi chụp chiếu sau những lời khuyên trên mạng. Số tiền khám và mua thuốc đã lên tới hơn 30 triệu đồng nhưng bà vẫn chưa yên tâm về sức khỏe.

Bác sĩ Phạm Quang Khải, Khoa Ngoại Thận Tiết niệu và Nam học - Bệnh viện E (Hà Nội), kể về một người đàn ông 29 tuổi đến khám và yêu cầu kê đơn thuốc điều trị bệnh tình dục. Bệnh nhân cho biết đi khám vì suy giảm chức năng tình dục, từng điều trị bệnh lậu do quan hệ tình dục không an toàn. Các xét nghiệm cho thấy mọi chỉ số đều bình thường, testosterone không suy giảm nhưng bệnh nhân vẫn không tin. Người đàn ông cho rằng mình mắc bệnh về sinh lý sau khi xem một video trên TikTok - nơi một người mặc áo blouse trắng phân tích các triệu chứng như mệt mỏi khi ngủ dậy, đổ mồ hôi là dấu hiệu thiếu kẽm, suy giảm testosterone dẫn đến giảm ham muốn. Trước khi đến bệnh viện thăm khám, bệnh nhân đã tự mua 2 hộp kẽm từ "bác sĩ TikTok" để bổ sung nhưng không thấy cải thiện.

Trên TikTok ra rả nhiều thông tin chữa bệnh khó kiểm chứng như nhịn ăn chữa ung thư, chích đầu ngón tay để trị đột quỵ, xoa bóp vùng cổ thường để chữa tuyến giáp, ung bướu… Vì nội dung đề cập các triệu chứng thấy giông giống nên nhiều người cảm thấy bản thân như đang mắc bệnh. Không ít trường hợp rơi vào bẫy mua thuốc, sản phẩm dinh dưỡng và thực phẩm chức năng.

Phải sớm ngăn chặn

PGS-TS Nguyễn Trọng Hưng, Trưởng Khoa khám và Tư vấn dinh dưỡng người lớn - Viện Dinh dưỡng quốc gia, cho biết tính chính xác của hàng loạt thông tin sức khỏe được chia sẻ trên TikTok là vấn đề đáng báo động. Rất nhiều cá nhân tự xưng là bác sĩ, chuyên gia y tế nhằm quảng cáo thực phẩm chức năng hoặc các phương pháp điều trị phi khoa học. Gần đây, các bác sĩ thường xuyên phải tiếp nhận, "sửa sai" cho những ca bệnh tin và làm theo hướng dẫn của "bác sĩ TikTok".

"Quá trình điều trị chúng tôi gặp không ít bệnh nhân đái tháo đường đã bỏ thuốc để chữa bệnh theo "bác sĩ" trên mạng, đến khi nhập viện, bệnh đã trở nặng. Dù "tiền mất tật mang" nhưng các video đó vẫn thu hút được sự quan tâm rất lớn của cộng đồng mạng bởi lý do đánh đúng vào tâm lý thích chữa bệnh theo tiêu chí nhanh, dễ, rẻ…" - PGS-TS Hưng cảnh báo.

Đề cập thông tin "một viên kẹo có giá trị dinh dưỡng như đĩa rau" mới đây, PGS-TS Hưng cũng cảnh báo thêm tình trạng nói quá về công dụng sản phẩm diễn ra khá phổ biến, nhất là có các sản phẩm sữa, thực phẩm bổ sung hỗ trợ tăng chiều cao. Từ lùm xùm quảng cáo "lố" về kẹo rau, chuyên gia này cho rằng việc sản phẩm kẹo rau cho chất tạo ngọt Sorbitol nhưng không công bố thành phần chính là hành vi gian dối. Bởi không phải ai cũng có thể sử dụng được chất tạo ngọt này. Nếu sử dụng nhiều và lâu dài còn gây tác dụng phụ nguy hiểm.

Lãnh đạo nhiều bệnh viện lên tiếng việc mạo danh, lấy thương hiệu bác sĩ để trục lợi cá nhân, mua bán thực phẩm chức năng, thuốc, sách ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe của người dân, tạo những tư tưởng sai sự thật, lệch lạc… là những hành vi thiếu chuẩn về y đức cần ngăn chặn.

Cục An toàn thực phẩm - Bộ Y tế khuyến cáo người tiêu dùng cần cảnh giác với các clip giới thiệu là bác sĩ, lương y, tư vấn bệnh, tư vấn dùng sản phẩm chữa bệnh; đồng thời cũng cần cảnh giác với các clip giới thiệu từng là các bệnh nhân, dùng sản phẩm thực phẩm chức năng, thực phẩm bảo vệ sức khỏe có thể khỏi bệnh.

"Việc tin theo các nội dung quảng cáo sai sự thật khiến người bệnh không đến ngay các cơ sở y tế để được khám chữa bệnh kịp thời sẽ bỏ qua giai đoạn điều trị khỏi bệnh, tổn thất về kinh tế, tổn hại sức khỏe" - lãnh đạo Bộ Y tế cảnh báo.