Chờ cú hích từ TPP

Khi kết thúc đàm phán Hiệp định Đối tác kinh tế chiến lược xuyên Thái Bình Dương (TPP), Việt Nam sẽ phải tham gia vào một khu vực tự do thương mại rộng lớn với những chuẩn mực mới rất khắt khe của thế kỷ XXI, trong đó có những quy định về khu vực doanh nghiệp nhà nước (DNNN) buộc phải được điều chỉnh.

Áp lực lớn từ bên ngoài

Theo ông Võ Trí Thành - Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, hội nhập trong TPP hay các hiệp định mà Việt Nam đang tham gia đàm phán là cơ hội mở cửa rất lớn cho chương trình tái cấu trúc kinh tế và DNNN. Tuy nhiên, sự sẵn sàng của DNNN tham gia quá trình này còn rất thận trọng. “Tinh thần chung của câu chuyện DNNN là phải theo hướng thị trường, cạnh tranh và minh bạch hơn. Nhưng để có những bước tiến ấy thì không thể chỉ trong một đêm là làm được” - ông Võ Trí Thành nhận định.

Minh bạch hóa tài chính và mua sắm

Theo TS Lê Xuân Nghĩa, Việt Nam đã hội nhập sâu rộng vào kinh tế thế giới với hàng loạt hiệp định thương mại song phương, đa phương với khu vực và quốc tế. Một số hiệp định có lộ trình rất ngắn, ngay trong năm đầu tiên đã yêu cầu cắt giảm đến 90% thuế quan và cơ bản đến năm 2015, thị trường nội địa Việt Nam sẽ “mở toang” cửa với chính sách thuế suất 0%. Riêng TPP sẽ có ảnh hưởng sâu sắc vì hiệp định này không chỉ thuần túy là vấn đề thương mại mà còn là hợp tác toàn diện. Trong đó có nhiều vấn đề liên quan đến tái cấu trúc mà đối với Việt Nam có thể là thách thức nhưng cũng là cơ hội rất lớn.

Một trong những vấn đề được lưu ý với Việt Nam khi gia nhập TPP là quy định DNNN là tài sản công nên phải được minh bạch tuyệt đối như chi tiêu ngân sách. Theo đó, có 2 hình thức minh bạch phải tuân thủ. Một là, tất cả báo cáo tài chính của DNNN đều phải công khai, phải thực hiện kiểm toán nghiêm ngặt; hai là, phải minh bạch cả giao dịch, mua sắm. “Minh bạch tài chính còn có cách xoay bằng chế độ 2 sổ sách nhưng minh bạch giao dịch thì lãnh đạo gần như không còn cửa để mưu cầu quyền lợi riêng” - TS Lê Xuân Nghĩa nhận xét. 