Vì sao người mắc Covid-19 ít triệu chứng, dễ tử vong?

PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Phó Trưởng Tiểu ban điều trị

- Phóng viên: Thưa ông, Việt Nam đã ghi nhận 1 trường hợp mắc Covid-19 tử vong mà không có bệnh nền? Có phải độc lực của SARS-CoV-2 đã mạnh hơn?

+ PGS-TS Lương Ngọc Khuê, Cục trưởng Cục Quản lý khám chữa bệnh, Phó Trưởng Tiểu ban điều trị (Bộ Y tế): Trên thế giới đã có những cảnh báo ban đầu về biến chủng SARS-CoV-2 của Ấn Độ. Các bệnh nhân nhiễm biến chủng mới có diễn biến bệnh rất khó lường, khó phát hiện, có người xét nghiệm 2 lần đầu âm tính SARS-CoV-2, lần thứ 3 mới dương tính. 

Điều này cho thấy thời gian ủ bệnh, lây truyền sang người khác có lúc nhanh, lúc rất khó đoán nên việc cách ly, theo dõi và quản lý tại khu cách ly hết sức quan trọng. Tại một số khu cách ly, F1 chuyển thành F0, thậm chí nhiều trường hợp đã xét nghiệm âm tính 2 lần, đến lần thứ 3 mới dương tính.

Thống kê từ Tiểu ban Điều trị cho thấy trong đợt dịch này khoảng 80% người mắc Covid-19 tại Việt Nam ít có triệu chứng. Cơ thể người mắc ít thấy có biến đổi, sốt không cao, cảm giác mệt mỏi chưa nhiều, viêm phổi chưa biểu hiện. Tuy nhiên, chúng ta luôn phải cảnh giác ngay cả với những người ít triệu chứng. Những người này phải được đưa vào điều trị ở những nơi đảm bảo cách ly an toàn, theo dõi sát sao.

Bên cạnh đó, khoảng 20% bệnh nhân Covid-19 trong đợt dịch này có thể diễn biến nặng. Trong đó, 10% dễ chuyển từ biểu hiện ho, sốt, khó thở sang cấp cứu. Còn lại, 5% có nguy cơ cao chuyển sang nặng, 5% có nguy cơ rất nặng. Đây đều là những trường hợp dễ tử vong mà ngành y tế phải chú ý, phản ứng nhanh. Do đó, chiến lược điều trị trong giai đoạn hiện nay vẫn tập trung vào khoảng 20% bệnh nhân có thể diễn biến nặng. 

Đặc biệt, nhóm bệnh nhân này phải có tiêu chí cụ thể để thầy thuốc tại tất cả bệnh viện căn cứ vào đó xử lý, kết nối hội chẩn với các chuyên gia tuyến trung ương khi cần.

- Phóng viên: So với các đợt dịch trước tỉ lệ bệnh nhân Covid-19 nặng có sự thay đổi không?

+ PGS-TS Lương Ngọc Khuê: Hiện tại, tỉ lệ bệnh nhân Covid-19 nặng tại nước ta ít thay đổi so với trước, tuy nhiên số bệnh nhân đông nên số ca nặng nhiều lên gấp 3-4 lần. 

Trong 2.872 bệnh nhân mắc mới của đợt dịch này chỉ ghi nhận 5 ca tử vong, nhưng trong số này hầu hết đều là người mắc bệnh nền (ung thư, tai nạn giao thông...) và cao tuổi như ca 94 tuổi, 81 tuổi. Chỉ có 1 trường hợp nữ công nhân trẻ tuổi là ca bệnh 4807, 38 tuổi, không rõ bệnh nền nhưng diễn biến viêm phổi nhanh và tử vong. 

Tuy nhiên, điểm đáng lưu ý, nhiều bệnh nhân nhẹ nhưng diễn biến rất nhanh, gây khó khăn cho điều trị.

- Phóng viên: Từ những trường hợp bệnh nhân trẻ tuổi nhưng diễn biến nặng rất nhanh, ngành y tế có sự thay đổi nào trong việc điều trị?

+PGS-TS Lương Ngọc Khuê: Rút kinh nghiệm từ trường hợp bệnh nhân trẻ, khoẻ mạnh nhưng tử vong, Bộ Y tế đang điều chỉnh phác đồ, xây dựng phần mềm có hỗ trợ trí tuệ nhân tạo nhằm phát hiện sớm người bệnh Covid-19 có nguy cơ cao, dễ diễn biến nặng trên cả nước.

Phần mềm này được xây dựng dựa trên cập nhật, kinh nghiệm của các nước với 5-10 tiêu chí như nhịp thở, nồng độ oxy trong máu, các chỉ số lâm sàng khác… Khi các chỉ số này thay đổi sẽ có cảnh báo ngay. Ví dụ nếu nhịp thở tăng lên 22 lần là bác sĩ phải cảnh giác. Có thể bệnh nhân vẫn thấy khoẻ nhưng nếu các chỉ số thay đổi, có cảnh báo thì bác sĩ phải chuyển trạng thái ngay, chuẩn bị sẵn oxy, máy thở, phương tiện cấp cứu hoặc chuyển bệnh nhân lên tuyến trên.

Đặc biệt, các trường hợp diễn biến nặng sẽ xuất hiện cảnh báo đỏ, điều này giúp các bác sĩ điều trị trực tiếp và các chuyên gia đầu ngành dễ dàng theo dõi, đánh giá, sớm đưa ra các chỉ định can thiệp. Ngoài ra, phần mềm này có thể hỗ trợ sàng lọc các F1 nguy cơ cao có khả năng tiến triển thành F0.

Cục Quản lý khám, chữa bệnh cũng đang ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để phát triển ứng dụng sàng lọc F1, dự báo những trường hợp có nguy cơ cao chuyển thành F0. Đây là việc làm vô cùng cần thiết, đặc biệt khi Việt Nam có thêm nhiều ổ dịch nóng, diễn biến mới. Từ những ứng dụng này, chúng tôi có thể hỗ trợ điều trị cho tất cả bệnh nhân Covid-19 tại tất cả bệnh viện trên cả nước.

Bộ Y tế đã điều các bệnh viện lớn hỗ trợ Bắc Giang, Bắc Ninh chống dịch Covid-19 nhưng nếu tới đây nhiều nơi như Bắc Giang thì các chuyên gia không thể đi hết, không hỗ trợ hết được. Do đó, cùng với nguyên tắc 4 tại chỗ, hệ thống này khi được kết nối với tất cả cơ sở điều trị sẽ hỗ trợ rất nhiều cho các y, bác sĩ.