Hướng đến nền hành chính phục vụ nhân dân

Theo bà Võ Thị Trung Trinh, Giám đốc Trung tâm Chuyển đổi số TP HCM, từ ngày 1 đến 12-7, hệ thống giải quyết thủ tục hành chính đã tiếp nhận 115.628 hồ sơ (trong đó trực tuyến là 36.772, trực tiếp là 78.856). Riêng cấp xã tiếp nhận 71.258 hồ sơ, cho thấy sự tương tác mạnh mẽ giữa người dân và chính quyền.

Không để đứt gãy dịch vụ công

Đến nay, TP HCM đã công khai 2.192 thủ tục hành chính, bao gồm 330 dịch vụ công trực tuyến toàn trình và 1.278 dịch vụ công trực tuyến một phần. Dù các nền tảng số bước đầu vận hành ổn định nhưng vẫn phát sinh một số kỹ thuật liên quan cấu hình hệ thống văn bản, vai trò văn thư tại các phòng cấp phường. Trung tâm đang phối hợp với đơn vị tư vấn xử lý, từ ngày 14-7 sẽ mở cấu hình luồng văn bản và ban hành quy trình mới, bảo đảm vận hành đồng bộ tại cơ sở.

Bên cạnh đó, một số vướng mắc trong việc xác thực VNeID, đăng ký hộ tịch, tích hợp cổng dịch vụ công quốc gia vẫn tồn tại. TP HCM tiếp tục đeo bám, kiến nghị bộ, ngành tháo gỡ. Một số thủ tục hành chính chưa có biểu mẫu, thành phố đã đề xuất các bộ chuyên ngành sớm hoàn chỉnh văn bản hướng dẫn.

Phó Giám đốc Sở Nội vụ Nguyễn Ngọc Hằng cho biết sau hơn nửa tháng chính thức đi vào hoạt động theo mô hình chính quyền 2 cấp, TP HCM đã hoàn thành việc tổ chức kiện toàn bộ máy, phân bổ, bố trí đội ngũ cán bộ, công chức về nhận nhiệm vụ tại các phòng và việc vận hành hoạt động Trung tâm Phục vụ hành chính công cấp xã.

Trụ sở làm việc của các đơn vị hành chính mới được rà soát, sắp xếp lại phù hợp quy mô tổ chức. Các lĩnh vực quản lý kinh tế, văn hóa - xã hội, đất đai, tài nguyên, môi trường, quốc phòng - an ninh cơ bản duy trì ổn định. Công tác tiếp nhận và giải quyết thủ tục hành chính được triển khai kịp thời. Tuy nhiên, một số địa phương ghi nhận sau hơn nửa tháng vận hành đường truyền đôi lúc chưa ổn định, hệ thống phần mềm văn bản điện tử chưa cập nhật đầy đủ; có địa bàn rộng, khoảng cách đi lại xa, trụ sở làm việc một số nơi chưa bảo đảm cơ sở vật chất... Thành phố đã khẩn trương chỉ đạo hoàn thiện.

Cải thiện thực chất cách thức vận hành

TS Nguyễn Đình Thái, chuyên gia quản lý công Trường Đại học Kinh tế - Luật, ĐHQG TP HCM, đánh giá mô hình chính quyền địa phương 2 cấp là bước ngoặt thể chế lớn, thể hiện nỗ lực đổi mới tư duy quản trị, hướng đến một chính quyền phục vụ.

TS Nguyễn Đình Thái nêu ra 3 thách thức lớn. Thứ nhất, thiếu đồng bộ trong hệ thống pháp lý; nhiều luật chuyên ngành như đất đai, xây dựng, đầu tư công… vẫn dựa trên mô hình cũ, gây lúng túng trong việc phân cấp. Nếu không xử lý sớm, rất dễ rơi vào tình trạng "trên không quyết, dưới không dám làm".

Thứ hai, hạn chế nguồn lực ở cấp xã, phường. Nhiều nơi thiếu cán bộ chuyên môn, kiêm nhiệm nhiều đầu việc nhưng lại được giao thêm trách nhiệm. Hạ tầng kỹ thuật chưa đáp ứng yêu cầu và điều quan trọng hơn, tư duy hành chính cũ vẫn tồn tại.

Thứ ba, phải xây dựng quy chế phối hợp rõ ràng giữa cấp tỉnh và xã, với nguyên tắc: "Mỗi việc có một nơi chịu trách nhiệm cuối cùng", tránh tình trạng "tập thể hóa trách nhiệm".

TS Nguyễn Đình Thái đề xuất: "Cần minh bạch thông tin về thủ tục, thời hạn, người xử lý. Khi người dân biết rõ thủ tục nào do cấp xã giải quyết, thời hạn bao lâu, ai phụ trách và kết quả được công bố công khai thì chính họ sẽ là những người giám sát tốt nhất. Việc khảo sát sự hài lòng phải được thực hiện thực chất, qua nhiều kênh như tổng đài, mạng xã hội, online…".

Ông Nguyễn Đình Thái cũng nhấn mạnh cải cách không có ý nghĩa nếu người dân không cảm nhận được sự thay đổi. Người dân sẽ tin tưởng khi thủ tục được giải quyết nhanh hơn, rõ người, rõ việc. Do đó, việc phân quyền cần đi kèm với phân rõ trách nhiệm và tăng cường năng lực thực thi.

"Chúng ta không thể chỉ dừng lại ở việc tinh giản bộ máy hay phân định lại thẩm quyền mà không tính đến quy trình nghiệp vụ, chuẩn hóa biểu mẫu, ứng dụng công nghệ hỗ trợ. Khi nhiều nhiệm vụ trước đây do cấp huyện đảm nhiệm nay chuyển giao về cấp xã, thì cấp xã phải có đủ năng lực, trang thiết bị và hướng dẫn cụ thể để không lúng túng hay bị động" - ông Nguyễn Đình Thái nhìn nhận.

Trong khi đó, PGS-TS Vũ Tuấn Hưng, Viện trưởng Viện Khoa học Xã hội vùng Nam Bộ, góp ý việc thực hiện mô hình chính quyền địa phương 2 cấp trên địa bàn TP HCM cần có sự điều chỉnh linh hoạt nhằm phù hợp với từng địa bàn theo quy mô dân số, diện tích, kinh tế… Đồng thời, cần có thêm nhiều kênh thông tin để tăng cường kết nối, tương tác giữa chính quyền với người dân.

Giai đoạn đầu triển khai chính quyền địa phương 2 cấp là thời điểm bản lề, còn một số va vấp nhưng cũng là cơ hội để TP HCM sắp xếp lại tổ chức, hoàn thiện thể chế, đổi mới tư duy quản trị. Khi chính quyền sát dân, thủ tục gọn nhẹ, cán bộ tận tâm thì niềm tin và sự hài lòng của người dân chính là thước đo về sự thành công của cuộc cải cách. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 14-7