Iran xử lý thế nào nếu Tổng thống Raisi gặp chuyện xấu?

Tác động trong nước

Phó Tổng thống thứ nhất Mohammad Mokhber sẽ tạm thời lên nắm quyền cho đến khi chọn được người kế nhiệm.

Theo hãng tin Reuters hôm 19-5, một hội đồng gồm phó tổng thống thứ nhất, chủ tịch quốc hội và người đứng đầu cơ quan tư pháp phải tổ chức cuộc bầu cử tổng thống mới trong thời hạn tối đa là 50 ngày.

Tổng thống Iran Ebrahim Raisi lên nắm quyền sau cuộc bầu cử năm 2021. Không giống người tiền nhiệm - cựu Tổng thống Hassan Rouhani - vốn theo đường lối ôn hòa, ông Ebrahim Raisi có đường lối cứng rắn.

Hình ảnh ông dường như được xây dựng theo những lý tưởng của Cách mạng Hồi giáo Iran năm 1979.

Tổng thống Iran là người đứng đầu bộ máy hành chính, được người dân bầu ra bằng hình thức bỏ phiếu trực tiếp. 

Tuy nhiên, tổng thống Iran không có toàn quyền đối với chính sách đối ngoại, lực lượng vũ trang hay chính sách hạt nhân của nước này. Các quyền lực trên thuộc về Lãnh tụ Tối cao Iran, người có thể bổ nhiệm người đứng đầu nhiều chức vụ quyền lực trong quân đội, chính phủ dân sự và tư pháp.

Dù vậy, ông Raisi đang được xem là người kế nhiệm tiềm năng cho vị trí của nhà lãnh đạo tối cao Ali Khamenei, 85 tuổi. Hiện chưa có ứng viên rõ ràng nào có thể thay thế lãnh đạo tối cao Iran nếu ông Raisi không còn.

Do đó, bất kỳ sự gián đoạn nào về triển vọng kế nhiệm này đều có thể gây ra sự hỗn loạn hơn nữa ở một quốc gia vốn đang phải chịu áp lực kinh tế và chính trị đáng kể.

Ảnh hưởng khu vực và thế giới

Ông Joel Rubin, cựu quan chức ngoại giao thời Tổng thống Mỹ Barack Obama, nhận định với tờ Newsweek rằng vụ tai nạn máy bay liên quan đến Tổng thống Raisi có thể tác động mạnh đến cả trong và ngoài Iran. 

Ông Raisi được xem là ứng viên sáng giá kế nhiệm nhà lãnh đạo tối cao Iran Ali Khamenei Nếu ông Raisi gặp chuyện không may, giới lãnh đạo Iran sẽ rơi vào hỗn loạn. “Những ngày sắp tới tại Tehran sẽ cực kỳ căng thẳng và khó đoán định” – ông Rubin dự báo trong e-mail gửi trang Newsweek, đồng thời nhấn mạnh cần theo dõi sát sao diễn biến này. 

Trong khi đó, ông Trita Parsi, chuyên gia về chính sách Mỹ tại Trung Đông, chỉ ra những thách thức tức thì trong trường hợp xảy ra kịch bản xấu nhất, đó là Iran sẽ phải tổ chức bầu cử mới trong vòng 50 ngày và nỗi hoài nghi liệu vụ việc có phải là do “hành vi chơi xấu” và liên quan đến việc lựa chọn người kế nhiệm ông Khamenei hay không.

Kịch bản Tổng thống Iran Ebrahim Raisi qua đời cũng có thể báo trước một thời kỳ hỗn loạn, với việc Iran liên quan đến nhiều cuộc xung đột trên khắp Trung Đông.

Iran được cho là quốc gia ủng hộ chính cho Hamas, lực lượng xung đột với Israel kể từ ngày 7-10-2023. Tehran cũng tài trợ cho lực lượng ủy nhiệm ở Lebanon, Iraq và Yemen. Những lực lượng ủy nhiệm này cũng tiến hành các cuộc tấn công vào Israel trong cuộc xung đột ở Gaza.

Dưới thời ông Raisi, Iran cũng tổng hợp được uranium gần cấp độ vũ khí và dần phớt lờ thỏa thuận hạt nhân quốc tế sau khi Mỹ rút khỏi thỏa thuận này năm 2018.

Quan hệ giữa Iran và Israel cũng thêm căng thẳng, với diễn biến đáng chú ý nhất là màn bắn tên lửa và máy bay không người lái từ lãnh thổ Iran vào trực tiếp Israel gần đây.