Nghị định 207/2025 nới lỏng quy định phụ nữ độc thân có quyền chủ động sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, trong đó có phương pháp thụ tinh ống nghiệm (IVF), là một thay đổi tích cực, vì không phải ai cũng chọn kết hôn khi có nhu cầu làm mẹ. Tuy nhiên, con đường trở thành mẹ đơn thân bằng phương pháp hỗ trợ sinh sản tại Việt Nam vẫn gặp không ít rào cản.
Ngân hàng tinh trùng hạn chế
PGS-TS-BS Hoàng Thị Diễm Tuyết, Giám đốc Bệnh viện Hùng Vương (TP HCM), nhận định Nghị định 207 dù tạo điều kiện thuận lợi hơn cho phụ nữ độc thân tiếp cận kỹ thuật hỗ trợ sinh sản. Song, thủ tục hành chính còn nhiều rào cản như chứng minh tình trạng độc thân, năng lực tài chính và tuân thủ quy trình xin đổi mẫu tinh trùng theo nguyên tắc người cho và người nhận không được biết nhau.
"Ngân hàng tinh trùng tại Bệnh viện Hùng Vương hiện có, tuy nhiên nguồn cung vẫn còn hạn chế, không đủ đáp ứng đại trà. Đây là yếu tố khiến nhiều phụ nữ độc thân dù có nhu cầu phải cân nhắc" - PGS Tuyết chia sẻ.
Ðồng quan điểm, PGS-TS Hồ Sỹ Hùng, Phó Giám đốc Trung tâm Hỗ trợ sinh sản quốc gia - Bệnh viện Phụ sản Trung ương (Hà Nội), thông tin những năm gần đây, số phụ nữ độc thân có nhu cầu thực hiện IVF ngày càng tăng. Tuy nhiên, trở ngại lớn nhất hiện nay là nguồn tinh trùng hiến còn hạn chế. "Không phải ai cũng sẵn sàng hiến tặng vì nhiều lý do, trong đó có yếu tố tâm lý, văn hóa" - PGS Hùng nói.
Thực tế, ngân hàng tinh trùng ở Việt Nam luôn khan hiếm vì tâm lý e dè của người dân trước nguy cơ kết hôn cận huyết giữa những đứa trẻ cùng mẫu tinh trùng. Để giảm thiểu rủi ro, quy định chỉ cho phép mỗi người hiến tặng một lần và tinh trùng đó chỉ sử dụng cho một người nhận. Theo giới chuyên môn, trường hợp người nhận dẫn người hiến đến cơ sở y tế cũng không được phép dùng mẫu tinh trùng của chính người đó để thụ thai. Thay vào đó, mẫu tinh trùng sẽ được hoán đổi ngẫu nhiên để bảo đảm tính vô danh. Điều này có nghĩa con sinh ra từ tinh trùng hiến tặng không thể biết được bố sinh học, ngay cả khi cần truy tìm huyết thống để chữa bệnh như ghép tạng, ghép tủy.
Chi phí IVF cao hơn so với thu nhập bình quân là một trong những lo ngại của các cặp vợ chồng hiếm muộn, cũng như phụ nữ đơn thân muốn làm mẹ. Trong ảnh: Bệnh nhân thăm khám tại Bệnh viện Từ Dũ (TP HCM). Ảnh: HẢI YẾN
Ðịnh kiến văn hóa, xã hội
Ngoài rào cản từ nguồn hiến tinh trùng, phụ nữ đơn thân cũng phải đối mặt các áp lực xã hội và định kiến văn hóa. Dù pháp luật cho phép nhưng việc sinh con một mình vẫn khiến nhiều người lo ngại bị phán xét hoặc cô lập, nhất là ở các cộng đồng còn giữ quan điểm truyền thống. Một số phụ nữ chia sẻ rằng họ phải giấu kín quá trình trữ trứng, làm IVF hoặc nuôi con một mình vì sợ bị gia đình phản đối. Về mặt tâm lý, trở thành mẹ đơn thân không chỉ là lựa chọn dũng cảm mà còn là một hành trình nhiều thử thách - từ tài chính, chăm sóc thai kỳ đến nuôi dạy con một mình.
Một số ý kiến cho rằng việc cho phép phụ nữ độc thân sinh con có thể ảnh hưởng tới cấu trúc gia đình truyền thống. PGS Hoàng Thị Diễm Tuyết không phủ nhận tầm quan trọng của việc trẻ được lớn lên trong gia đình đủ cha mẹ, nhưng bà cho rằng mỗi trường hợp đều cần được xem xét riêng. "Chúng ta không cổ xúy nhưng cũng không nên kỳ thị. Những phụ nữ lựa chọn làm mẹ đơn thân thường là người đã có sự chuẩn bị kỹ về tinh thần, kinh tế và sẵn sàng đảm nhiệm cả hai vai trò trong hành trình nuôi dạy con. Điều quan trọng là bảo đảm đứa trẻ được chăm sóc tốt, chứ không phải hình thức gia đình như thế nào" - PGS Tuyết phân tích.
Chỉ phục vụ nhu cầu chính đáng
BS.CK2 Trần Ngọc Hải, Giám đốc Bệnh viện Từ Dũ (TP HCM), cho rằng cần nhìn nhận Nghị định 207 như một "cánh cửa pháp lý", giúp phụ nữ thực hiện quyền làm mẹ trong hoàn cảnh không thể mang thai tự nhiên. Tuy nhiên, ông nhấn mạnh không nên hiểu đây là sự "tự do lựa chọn theo sở thích".
"Quyền được làm mẹ vốn là một bản năng tự nhiên, không ai có thể tước đoạt. Nhưng để thực hiện điều đó bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản, cần sự hiểu biết đầy đủ và phải đặt yếu tố nhân đạo lên hàng đầu. Chúng tôi chỉ thực hiện IVF hay mang thai hộ khi điều đó là nhu cầu chính đáng, bắt nguồn từ những giới hạn y học, chứ không phải là sở thích hay trào lưu" - bác sĩ Hải nói.
Bác sĩ Hải cũng thẳng thắn nêu lo ngại về nguy cơ một số cá nhân lợi dụng chính sách mới để trục lợi. "Mang thai hộ không thể là công cụ sinh lợi, càng không thể biến người phụ nữ thành "hàng hóa". Đây là lý do vì sao điều kiện mang thai hộ cần được giám sát chặt chẽ và phải luôn xuất phát từ mục tiêu nhân đạo" - bác sĩ Hải nhấn mạnh.
Đề nghị BHYT hỗ trợ chi trả trong điều trị hiếm muộn
Bác sĩ Lê Tuấn Quốc Khánh, Đơn vị Hỗ trợ sinh sản - Bệnh viện Đa khoa Gia Định (TP HCM), cho biết một chu kỳ IVF hiện dao động 70-100 triệu đồng và chưa có hỗ trợ từ BHYT. Đây cũng là trở ngại lớn đối với nhiều gia đình hiếm muộn cũng như những phụ nữ muốn làm mẹ đơn thân.
Đồng quan điểm, bác sĩ Hồ Mạnh Tường, Chủ tịch Hội Nội tiết sinh sản và Vô sinh TP HCM (HOSREM), cho rằng rào cản lớn nhất với các cặp vợ chồng hiếm muộn hiện nay là chi phí điều trị. Dù chi phí IVF tại Việt Nam thấp nhất khu vực nhưng với thu nhập bình quân còn hạn chế, đây vẫn là gánh nặng với nhiều người.
"Việc BHYT không chi trả bất kỳ dịch vụ nào liên quan đến khám và điều trị hiếm muộn là một sự bất công, khoảng trống chính sách cần sớm được điều chỉnh để hỗ trợ người bệnh một cách công bằng và thực chất hơn. Bởi chúng ta khuyến khích sinh con nhưng lại bỏ rơi những người đang cố gắng tìm kiếm quyền làm cha mẹ hợp pháp, chính đáng" - bác sĩ Tường đề nghị.
______________
(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 11-8
và quét mã QR
Bình luận (0)