Kênh dài nhất oằn mình chịu xả thải

Một ngày nửa cuối tháng 8, trên Quốc lộ 1, từ chân cầu Bình Thuận, chúng tôi rẽ phải vào đoạn kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên - nơi gói thầu số 3 và 4 (cầu Bà Hom - cống Hồng Ký - cầu Tân Kỳ Tân Quý; thuộc dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật, làm đường dọc 2 bờ kênh) đang triển khai.

Hình ảnh "đặc trưng"

Dù là cuối tuần nhưng trên công trường vẫn nhộn nhịp, nhiều công nhân bơm nước từ các miệng cống thu gom nước thải sinh hoạt của khu dân cư đổ ra kênh.

Trong tiếng máy gầm, anh Hùng - công nhân làm việc tại gói thầu số 4 - cho biết máy bơm phải chạy liên tục để rút hết nước từ cống thải của khu dân cư, khi hết nước, công nhân mới có thể đặt hào, đổ xi măng. 

"Tuy vất vả nhưng nước thải của khu dân cư không khiến chúng tôi ngán ngại bằng nước thải từ các cơ sở wash, nhuộm dọc bờ kênh… Nước vừa hôi vừa có đủ màu độc hại" - anh Hùng lắc đầu ngán ngẩm.

Theo sự chỉ dẫn của người trên công trường, chúng tôi đi dọc bờ kênh thuộc gói thầu số 4 qua phường Bình Hưng Hòa B, quận Bình Tân. Hiện ra trước mắt là hình ảnh nhiều cơ sở wash, nhuộm. Không khó để nhận biết đặc trưng của những cơ sở này bởi mỗi khi hoạt động sẽ phả lên trời lượng khói lớn và nước thải cũng dồn dập đổ ra môi trường.

"Khi đào đất làm hào kỹ thuật cho đường dọc 2 bên kênh, công nhân liên tiếp gặp nhiều ống xả đặt sâu dưới đất. Mỗi ngày những ống này đẩy ra lượng nước thải lớn. Anh em phải bơm rút nước liên tục, rất khó khăn cho việc thi công" - một công nhân nói thêm.

Ảnh hưởng đáng kể tiến độ

Tại đoạn phường Bình Hưng Hòa B, chúng tôi ghi nhận gần 10 cơ sở wash, nhuộm dọc 2 bờ kênh có đường ống xả thải. Hầu hết đều không có biển hiệu dù có cơ sở khá lớn với diện tích cả ngàn mét vuông. Tại các vị trí ống xả được phát hiện, quan sát thấy nước đen liên tiếp chảy ra.

Một số cơ sở kín đáo hơn thì đào đường ống xả âm, chạy trong lòng đất hàng chục mét. Ở vị trí miệng ống, nước liên tục trào lên và cũng nhuộm đoạn kênh thành màu xanh đen.

Tiếp tục men theo bờ kênh đến gói thầu số 3 đi qua xã Vĩnh Lộc B, huyện Bình Chánh, chúng tôi gặp tình trạng tương tự. Tại một cơ sở không tên với vẻ ngoài xập xệ và tạm bợ, bên hông là khu đất trống và ống xả hướng thẳng ra kênh. Thấy chúng tôi chụp ảnh, người ở đây tỏ vẻ không lạ lẫm, vẫn đốt lò, thản nhiên làm công việc của họ.

Theo tìm hiểu, từ trước đó, nhiều ống xả thải của hàng loạt cơ sở wash, nhuộm chưa qua xử lý được các đơn vị thi công đào hào kỹ thuật cho dự án xây dựng hạ tầng kỹ thuật dọc 2 bờ kênh phát hiện đang xả nước có màu đen, đỏ, mùi hôi thối ra kênh.

Ông Nguyễn Tuấn Anh - Phó Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Văn Phôn - nhà thầu phụ trách gói thầu xây dựng hạ tầng, kỹ thuật dự án cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên, cho biết việc phát hiện cách đây nhiều tháng và đến nay các cơ sở vẫn xả thải... bình thường. Họ xả thì công nhân phải bơm ra - vừa tốn chi phí, thời gian vừa gây cản trở nhiều công tác khác.

"Đây là dự án dân sinh, khi hoàn thành sẽ mang lại hiệu quả phát triển kinh tế - xã hội, cải tạo môi trường, cảnh quan dọc 2 bờ kênh nên cần bảo đảm đúng tiến độ. Do đó, chúng tôi mong muốn các sở, ngành và địa phương kiểm tra, có biện pháp để các cơ sở sản xuất khắc phục, xử lý nước thải trước khi đấu nối ra kênh" - ông Tuấn Anh cho hay.

Lên phương án xử lý

Đại diện Ban Quản lý dự án đầu tư xây dựng hạ tầng đô thị (chủ đầu tư) xác nhận 10 gói thầu của dự án đang triển khai đồng bộ các hạng mục công trình hạ tầng kỹ thuật. Khi đào mở phạm vi bờ kênh của dự án thì phát lộ rất nhiều hệ thống thoát nước của các nhà xưởng, nhà máy, xí nghiệp dọc 2 bờ kênh chưa qua xử lý, nước có màu đen, mùi hôi xả trực tiếp ra bên ngoài.

Do chỉ có trách nhiệm triển khai dự án, đơn vị không có chức năng, thẩm quyền cho phép cơ sở sản xuất đấu nối đường ống hay ngăn cản việc xả thải nhưng nếu để nước xả thải không qua xử lý sẽ ảnh hưởng môi trường chung. Vì thế, chủ đầu tư đã báo cáo lãnh đạo UBND TP HCM. 

"Trong đó, kiến nghị giao Sở Tài nguyên và Môi trường phối hợp UBND các quận, huyện tổ chức kiểm tra, rà soát, yêu cầu các cơ sở có đường cống xả thải ra kênh không đạt chất lượng phải hoàn thiện hệ thống xử lý nước thải trước khi đấu nối, bảo đảm kết nối đồng bộ và bảo vệ môi trường theo quy định" - đại diện chủ đầu tư cho hay.

Được biết, Văn phòng UBND TP HCM đã có văn bản truyền đạt chỉ đạo của Chủ tịch UBND thành phố Phan Văn Mãi về giải quyết các đề xuất, vướng mắc trong quá trình triển khai dự án cải tạo kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên.

Theo đó, lãnh đạo thành phố giao Sở Tài nguyên và Môi trường chủ trì, phối hợp với UBND quận, huyện và chủ đầu tư tổ chức kiểm tra tất cả cơ sở sản xuất - kinh doanh có xả thải ra môi trường và hướng dẫn xử lý theo thẩm quyền. Đồng thời, nghiên cứu, vận dụng Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội về thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP HCM để tham mưu, đề xuất UBND thành phố trong thu phí môi trường và các hình thức xử phạt vi phạm phù hợp. 

Mong giải quyết mọi trở ngại

Dự án xây dựng hạ tầng và cải tạo môi trường kênh Tham Lương - Bến Cát - rạch Nước Lên đi qua 7 quận, huyện ở thành phố gồm quận 12, Bình Tân, Tân Phú, Tân Bình, Gò Vấp, Bình Thạnh và huyện Bình Chánh.

Dự án thực hiện các hạng mục lớn như kè bê-tông 2 bờ, nạo vét lòng kênh và làm đường 2 bờ kênh rộng 7 - 12 m này được khởi công tháng 2-2023, dự kiến hoàn thành dịp 30-4-2025. Khi hoàn thành, dự án góp phần tiêu thoát nước, chống ngập, giải quyết ô nhiễm, nâng cao chất lượng sống cho người dân trên khu vực. Qua đó chỉnh trang đô thị, tăng năng lực giao thông cho trục Bắc - Nam và giao thông thủy.

Nhiều người dân rất chờ đợi những lợi ích từ công trình mang lại. Ông Trần Thanh Quế, cán bộ hưu trí ở quận 12, kể mỗi ngày từ tầng cao của chung cư nhìn xuống thấy dòng kênh định hình, uốn lượn qua nhiều cầu, khu dân cư mà lòng rất vui. "Tôi hy vọng là trong quá trình triển khai, mọi vướng mắc làm chậm tiến độ dự án đều được giải quyết thông suốt để thành phố thêm dòng chảy xanh nên thơ" - ông Quế nói.