Người lùn đảo Flores: Phát hiện gây tranh cãi nhất năm 2004

Khám phá vĩ đại?

Tháng 10-2004, các nhà khảo cổ Úc gây bất ngờ cho cả thế giới khi họ thông báo vừa khám phá ra một loài người mới, từng là "anh em với loài người hiện đại chúng ta, nhưng rất bé nhỏ, sống ở Indonesia vào cùng thời điểm mà tưởng như tổ tiên của chúng là loài duy nhất biết đi bằng hai chân trên trái đất. Chủng người này cư ngụ trên đảo Flores cách đây chỉ 18.000 năm. Phát hiện này lập tức được không ít nhà khoa học đánh giá là một "khám phá vĩ đại", là "phát hiện về nhân chủng học quan trọng nhất thế giới trong vòng nửa thế kỷ qua". Tạp chí Science cũng không ngần ngại coi đây là một trong 2 thành tựu khoa học quan trọng nhất thế giới năm 2004.

Các nhà khảo cổ Úc và Indonesia đã khai quật được một bộ hài cốt của "người tí hon" gần nguyên vẹn và những mảnh xương của 6 cá thể khác giống với người nói trên tại Liang Bua, một hang động đá vôi lớn trên đảo Flores - hòn đảo biệt lập của Indonesia. Các nhà khoa học cho rằng đây là những cá thể thuộc một loài chưa từng được biết đến của giống người và đặt tên khoa học cho loài này là Homo Floresiensis (người đảo Flores)... Người Homo Floresiensis khi trưởng thành trung bình chỉ cao 1,06 m, nặng 16 kg, tương đương với đứa trẻ lên bảy so với người hiện đại chúng ta, có tay dài và một não bộ chỉ bằng 1/3 của chúng ta.

Các nhà nghiên cứu phỏng đoán Homo Floresiensis dường như đã tiến hóa từ một loài người khác có tên gọi Homo Erectus (đã tới Indonesia khoảng 1 triệu năm trước đây mà hài cốt từng được tìm thấy trên đảo Java). Một số nhà khoa học khác lại cho rằng cánh tay dài và kích thước não của họ giống với người Australo-pithecine, còn bàn tay lại giống người Homo Genus. Việc Homo Floresiensis có vóc dáng tí hon được lý giải là do họ bị lùn đi khi phải sống cô lập trên đảo trong hàng vạn năm. Điều này cho thấy, con người cũng chịu áp lực tiến hóa y hệt như các loài thú khác buộc phải thu nhỏ cơ thể khi phải sống tại những vùng lãnh thổ bị cô lập và chịu sức ép về sinh thái. Chẳng hạn khi bơi tới hai hòn đảo Malta và Crete (Địa Trung Hải), loài voi châu Phi cao tới 3 m, nhưng 5.000 năm sau đó chúng chỉ còn cao đến thắt lưng người!

Một sự nhầm lẫn

Nếu các nhà khoa học Úc có lý thì đây sẽ là loài (species) thứ 8 được biết đến của giống người. Tuy nhiên cho đến nay có nhiều ý kiến cho rằng việc xếp người lùn Flores thành một loài như vậy là quá vội vã. Nhà nhân chủng học Jeffery Schwartz của ĐHTH Pittsburgh (Anh) khẳng định: "Vẫn chưa có lý do nào về mặt sinh học để ta xếp đây là một homo species. Chúng ta cần tiếp tục nghiên cứu". Các nhà khoa học nghi ngờ trước hết vì quá trình lùn đi (bé nhỏ lại) - một hiện tượng tụt hậu về mặt sinh học đúng là điều vẫn diễn ra đối với các giống động vật, nhưng cho tới nay chưa từng được thấy đối với giống người là giống được coi là đỉnh cao của sự tiến hóa, luôn biết thích nghi để tiếp tục phát triển.

Ngoài ra nếu các nhà khoa học Úc có lý, thì toàn bộ lý thuyết về sự phát triển của loài người vẫn dược giảng dạy cho tới nay có nguy cơ bị đổ vỡ. Lý thuyết này dành cho Homo Sapiens (loài người thông minh), tức là tổ tiên của nhân loại chúng ta, một vị trí quan trọng đặc biệt. Theo đó cách đây 160.000 năm Homo Sapiens đã bắt đầu lấn át các loài đi 2 chân khác để sau đó một mình thống trị thế giới cả trăm ngàn năm nay. Thật khó có thể hình dung cách đây chỉ 18.000 năm, tức là trong một quá khứ rất gần, vẫn còn một loài đi hai chân tồn tại song song với Homo Sapiens.

Vì thế nhiều nhà khoa học cho rằng: Người Flores thật ra cũng chỉ là những Homo Sapiens và xương hóa thạch tìm thấy ở Flores chẳng qua thể hiện một căn bệnh gây nên hiện tượng nhỏ não làm cơ thể người ta nhỏ lại, điều người ta vẫn bắt gặp trong quá khứ. Đó cũng chính là lý do vì sao tạp chí Natinol Geographic xếp việc tìm thấy "loài người tí hon" ở Indonesia là một trong 4 điều khám phá ngớ ngẩn nhất năm 2004.

Các nhà khoa học vẫn đang tranh cãi nhau kịch liệt và vấn đề càng thêm rắc rối khi bản thân nội bộ nhóm các nhà nghiên cứu tham gia cuộc khai quật cũng đang tranh cãi xem ai là người được phép tiếp cận và phân tích những xương hóa thạch tìm thấy ở Flores.