Vì sao sữa Mỹ nhiễm thuốc súng?

Thông tin này không có gì mới mà đó chỉ là một mảng nhỏ của một bức tranh toàn cảnh về tình trạng ô nhiễm môi trường do perchlorate gây ra tại Mỹ mà thôi. Cụ thể, sau một thời gian được đưa vào sử dụng trong công nghệ quốc phòng, các nhà khoa học và môi trường Mỹ lần đầu tiên phát hiện các giếng nước ở California bị nhiễm perchlorate.

Ô nhiễm perchlorate

Perchlorate là một phó sản (byproduct) dùng để điều chế thuốc mồi trong tên lửa, điều chế thuốc nổ, pháo hoa từ những năm 80 của thế kỷ trước. Ngoài ra, trong công nghiệp dân dụng, perchlorate còn được dùng để làm chất tạo khí trong túi khí an toàn của ô tô khi gặp tai nạn, sản xuất dầu nhờn, sơn và các hàng gia dụng khác.

Từ sau những kết quả của khảo sát ban đầu đó, các nhà khoa học Mỹ tiến hành các cuộc  khảo sát và nghiên cứu một cách có hệ thống về tình trạng ô nhiễm perchlorate trong không khí, nguồn nước uống, thực phẩm trong suốt một thập niên qua.

Tính đến tháng 9-2004, ở 35 tiểu bang của Mỹ cho thấy có tình trạng nhiễm chất này trong môi trường ở ngưỡng cao hơn nồng độ an toàn cho phép. Một nghiên cứu đánh giá mức độ thức ăn và nước uống bị nhiễm perchlorate trên diện rộng. Các nhà khoa học điều tra ngẫu nhiên 285 cụm dân cư trên 28 tiểu bang của Mỹ, cho thấy thực phẩm và nước uống ở 3/4 trong số vùng nghiên cứu có tình trạng bị phơi nhiễm với perchlorate qua nguồn nước uống trong vùng bị nhiễm. Ước tính cho thấy có khoảng 11 triệu người Mỹ có tiếp xúc với perchlorate qua nước uống hằng ngày với nồng độ 4 phần triệu. Điều nghiêm trọng hơn là nghiên cứu này cho thấy nhóm trẻ 2 tuổi có mức độ nhiễm perchlorate cao hơn nồng độ an toàn đến 50%, chỉ tính trong lượng thức ăn của trẻ không thôi. Ngoài ra, các khảo sát còn cho thấy perchlorate còn có mặt ở một số thực phẩm được khảo sát như rau xà lách, sữa bò, kể cả sữa mẹ. Điều quan ngại nhất là liệu perchlorate có gây hại gì cho sức khỏe con người?

Tác động của perchlorate lên người

Tác động của perchlorate lên cơ thể người được biết sớm nhất là vai trò ức chế tuyến giáp. Giáp trạng là một tuyến nội tiết đóng vai trò hết sức quan trọng trong cơ thể người. Perchlorate có tác động làm giảm khả năng hấp thu i-ốt của tuyến giáp. Khi tuyến giáp bị suy, sẽ gây ra một số bệnh, trong đó có bướu cổ do thiếu i-ốt. Tuy nhiên, cơ thể người có khả năng hoạt động bù trừ trong việc chuyển hóa i-ốt và đủ để giữ cho tuyến giáp hoạt động ở mức bình thường trong tình trạng nhiễm perchlorate. Ngược lại, cường tuyến giáp trạng cũng gây ra bệnh lý nghiêm trọng ở người. Chính vì vậy perchlorate được sử dụng như là một loại thuốc để chữa cường tuyến giáp vào những năm 50-60 của thế kỷ XX.

Các nghiên cứu trên những công nhân, những người thường xuyên tiếp xúc với perchlorate cho thấy các kết quả cũng chưa nhất quán với nhau. Hiện tại vẫn chưa thấy có tình trạng bệnh lý về tuyến giáp như suy giáp bẩm sinh, biến đối rõ rệt chức năng tuyến giáp ở trẻ sơ sinh, hay suy giáp hoặc các bệnh rối loạn tuyến giáp khác ở người lớn theo như lý thuyết về cơ chế tác động của perchlorate trên tuyến giáp nêu ra.

Hiện cũng chưa đủ bằng chứng để có thể xác định liệu perchlorate có tác động lên quá trình phát triển và hệ thần kinh của trẻ em hay không và cũng chưa tìm thấy mối liên hệ nào giữa chất này với ung thư giáp. Tuy nhiên, theo ủy ban nghiên cứu, họ cho rằng gần như perchlorate khó có thể gây ung thư giáp.

15 hãng sữa ở Mỹ nhiễm perchlorate nhưng vẫn an toàn

Như đã đề cập, nằm trong quy trình nghiên cứu ô nhiễm, mới đây nhóm các nhà khoa học thuộc Trung tâm Phòng và Kiểm soát bệnh tật (CDC) của Mỹ đã tiến hành một nghiên cứu với mục tiêu chính là lượng hóa nồng độ perchlorate trong các loại sữa bột nuôi dưỡng trẻ có bán trên thị trường. Các mục tiêu nghiên cứu phụ thêm là: Ước lượng mức độ phơi nhiễm của trẻ với chất perchlorate dựa trên một số thực đơn quy định cho trẻ so với liều cho phép dung nạp perchlorate, ước tính nồng độ perchlorate trong nước dùng để pha sữa cho trẻ và ước tính lượng i-ốt thu nạp thông qua sữa.

Họ thu thập các mẫu sữa nuôi dưỡng trẻ em của 15 hãng sản xuất có trên thị trường Mỹ. Vì chỉ phục vụ nghiên cứu tác động của môi trường chứ không nhằm đánh giá chất lượng sản phẩm nên các nhà nghiên cứu không công bố nhãn và hãng sản xuất. Các mẫu sữa này nằm trong 4 nhóm, gồm sữa chế biến từ sữa bò có và không có đường lactose; sữa chế từ đậu nành và loại sữa có chứa các acid amin tổng hợp.

Sau khi phân tích các mẫu sữa được pha chuẩn với nước không bị nhiễm perchlorate, các nhà nghiên cứu đi đến kết luận rằng trong số các mẫu nghiên cứu thì mẫu gốc sữa bò có mức độ nhiễm percholorate cao nhất và tất cả các mẫu sữa đều có nồng độ perchlorate cao hơn nồng đồ khuyến cáo cho phép hằng ngày.

Các nhà nghiên cứu còn đưa ra một tình huống, nếu pha loại sữa bò có lactose với một nguồn nước giả định bị nhiễm 4 phần triệu perchlorate thì ước tính sẽ có hơn một nửa (54%) số trẻ em hiện đang sử dụng sữa nhân tạo hiện nay sẽ bị nhiễm perchlorate vượt mức an toàn khuyến cáo của Hiệp hội Môi trường Mỹ là 0,00003 mg/kg/ngày.

Tuy nhiên, với liều khuyến cáo này là đã được hiệu chỉnh với hệ số 1/300 cho liều không gây hại ở chuột. Trong khi đó, nếu so với liều không gây hại đã được hiệu chỉnh ở người là 0,0007 mg/kg/ngày thì có lẽ nồng  độ perchlorate trong các mẫu sữa ở trên vẫn còn trong giới hạn rất an toàn.

Thông tin về sữa bột trẻ em ở Mỹ bị nhiễm thuốc súng, tin tức có tính nhạy cảm, được phổ biến và lan rộng nhanh nhất. Vì tính chất thời sự, các cơ quan truyền thông đưa tin nhanh nên thông tin được đưa vắn tắt hoặc đề cập sơ sài đến bản chất của thông tin, làm cho thông tin đến với bạn đọc nhiều khi không còn giữ được tính trung thực của nó.