Kinh nghiệm vươn lên doanh nghiệp tỉ USD của Intimex

Tại tọa đàm "Giải pháp thúc đẩy phát triển kinh tế tư nhân" do Báo Người Lao Động tổ chức sáng 20-3, ông Đỗ Hà Nam, Chủ tịch HĐQT kiêm Tổng giám đốc Công ty CP Tập đoàn Intimex, đã chia sẻ về quá trình lớn mạnh thành doanh nghiệp tỉ USD cùng các đề xuất để kinh tế tư nhân phát triển.

Intimex hiện là doanh nghiệp số 1 về xuất khẩu cà phê, nằm trong tốp 10 về xuất khẩu gạo. Ông Đỗ Hà Nam là Phó Chủ tịch Hiệp hội Cà phê – Ca cao Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Lương thực Việt Nam.

Ông Đỗ Hà Nam cho biết Intimex là công ty được cổ phần hóa từ một chi nhánh doanh nghiệp nhà nước với vốn ban đầu 8 tỉ đồng vào năm 2006 theo dạng thí điểm.

Năm 2024, kim ngạch xuất khẩu Tập đoàn Intimex đạt 1,5 tỉ USD và năm 2025 dự kiến xấp xỉ 2 tỉ USD. Về doanh thu, năm ngoái đạt 78.000 tỉ đồng, kế hoạch năm nay là 99.000 tỉ đồng và hàng năm nộp ngân sách hàng trăm tỉ đồng.

Trong bảng xếp hạng 500 doanh nghiệp tư nhân lớn nhất Việt Nam năm 2024 do Công ty CP Báo cáo Đánh giá Việt Nam công bố, Intimex xếp hạng 28.

"Kinh nghiệm phát triển thành doanh nghiệp lớn của chúng tôi là phải xây dựng nhà máy, có nhà máy thì mới vay được vốn. Chúng tôi đang sở hữu gần 30 nhà máy thuộc 4 ngành cà phê, gạo, tiêu, điều" – ông Đỗ Hà Nam tự hào.

Để có tiền xây nhà máy, Intimex phải thuyết phục ngân hàng cho vay vốn và nhờ tạo được uy tín, trả nợ đúng hạn, thường là sau 2-3 năm nên vay được nhiều.

Ví dụ, nhà máy chế biến cà phê hòa tan của Intimex được vay với số vốn kỷ lục là 600 tỉ đồng sau thời gian dài xem xét. Chỉ sau 3 năm, nhà máy này đã hoạt động hết công suất và Intimex đã trả nợ xong.

Để phát triển kinh tế tư nhân, ông Đỗ Hà Nam kiến nghị:

Hỗ trợ cho doanh nghiệp đầu ngành

Doanh nghiệp đầu ngành sẽ là đầu tàu hỗ trợ cho số đông người lao động và hàng triệu nông dân.

Doanh nghiệp đầu ngành sẽ xây dựng thương hiệu cho ngành hàng bán hàng được giá tốt, các doanh nghiệp trong ngành cũng sẽ hưởng lợi.

Hiện tại, trong nông nghiệp vẫn chưa có những doanh nghiệp nào tạo thương hiệu lớn như Vingroup, Sun Group, Tập đoàn FPT… trong khi một số ngành hàng Việt Nam chiếm thị phần lớn. Ví dụ như hồ tiêu Việt Nam chiếm 60% thị phần thế giới, chỉ cần tạm dừng bán ra, thị trường sẽ bị hụt và giá tự động tăng.

Không chỉ đầu tư cho chế biến sâu, chỉ cần điều tiết tốt thị trường, nông sản Việt Nam ở dạng nguyên liệu cũng có giá tốt hơn, lợi nhuận nhiều hơn.

Nâng cao nguồn nhân lực

Trước đây, các tổng công ty nhà nước ở các ngành rất mạnh nhưng khi ra cơ chế thị trường không vươn lên được vì nhiều rào cản. Ví dụ chính sách tiền lương không giữ được lao động giỏi.

Doanh nghiệp tư nhân hiện thu hút được nhiều nhà khoa học và trả lương cao. Trường hợp quy định chưa có, phải nghĩ cách để trả công xứng đáng cho họ. Tuy nhiên, cần khéo léo trong chuyện trả lương, tránh để người lao động phản ứng vì sự chênh lệch này.

Cần đào tạo nguồn nhân lực tốt cho khối doanh nghiệp tư nhân. Vừa qua, công ty gặp tình trạng phải đào tạo lao động nhưng khi họ giỏi, bị bên khác trả giá cao hơn lấy mất người. Thậm chí, nhân sự đi mang theo cả đội ngũ cùng khách hàng nên doanh nghiệp phải làm lại từ đầu.

Quỹ hỗ trợ doanh nghiệp

Một doanh nghiệp cùng ngành hàng nông sản là Olam ở Singapore rất mạnh nhưng vì một sai lầm trong kinh doanh đã suýt phá sản. Olam được một quỹ của Singapore mua lại, tái cơ cấu và trở lại thị trường, lớn mạnh trở lại.

Việt Nam cũng nên có các quỹ tương tự để hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân trong trường hợp vì một sai lầm nhất thời có cơ hội quay lại thị trường. Hiện tại, chính sách hỗ trợ này chỉ mới hỗ trợ một vài doanh nghiệp nhà nước, chưa hỗ trợ doanh nghiệp tư nhân.

Cơ chế thuế

Tập đoàn Intimex có 1 công ty tại Singapore, khi lợi nhuận là 300.000 USD, thuế suất 17% nhưng khi vượt ngưỡng lợi nhuận này thì thuế chỉ còn 10%.

Còn chính sách thuế của Việt Nam có xu hướng thu thuế tối đa, chưa tạo điều kiện cho doanh nghiệp dùng lợi nhuận tái đầu tư, phát triển. Với chính sách thuế này, các doanh nghiệp sẽ có xu hướng "giấu bớt" lợi nhuận để giảm đóng thuế hoặc chỉ làm vừa phải, đóng thuế vừa phải, không kích thích phát triển.

Về thuế thu nhập cá nhân hiện nay, lương trả càng cao, đóng thuế càng nhiều. Lao động giờ chỉ quan tâm thực nhận bao nhiêu và muốn doanh nghiệp phải tự lo phần đóng thuế.

Nhà nước cần tính toán chính sách thuế để khuyến khích người lao động làm nhiều, cống hiến và tuân thủ quy định.