Kinh tế tư nhân: Tiếng nói từ thực tiễn

Tại cuộc làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương ngày 7-3 về chuyên đề phát triển kinh tế tư nhân, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh dù còn nhiều hạn chế nhưng kinh tế tư nhân là động lực quan trọng nhất cho tăng trưởng kinh tế với đóng góp hơn 50% cho GDP và khoảng 30% ngân sách. Tổng Bí thư Tô Lâm đánh giá khu vực kinh tế tư nhân đã trưởng thành vượt bậc, đóng góp lớn vào nền kinh tế và quá trình đổi mới, phát triển.

Đóng góp rất lớn

Tại hội nghị với doanh nghiệp (DN) tư nhân mới đây, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cũng nêu rõ, khu vực kinh tế tư nhân là một động lực quan trọng để phát triển kinh tế, một thành phần quan trọng của nền kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa của nước ta. Thủ tướng bày tỏ ấn tượng, ngưỡng mộ, khâm phục, tự hào và tin tưởng về những kết quả đã đạt được và sự phát triển của đội ngũ DN, doanh nhân Việt Nam trong tương lai. 

Kinh tế tư nhân hiện đóng góp tới gần 45% GDP cả nước, hơn 40% vốn đầu tư thực hiện toàn xã hội, tạo việc làm cho 85% số lao động cả nước; chiếm tới 35% tổng kim ngạch nhập khẩu và 25% tổng kim ngạch xuất khẩu.

Theo Thủ tướng, Đảng, Nhà nước đã ban hành các nghị quyết, luật để phát triển, tạo thuận lợi cho DN, doanh nhân, nhất là Nghị quyết số 41-NQ/TW ngày 10-10-2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới. Sắp tới, thực hiện chỉ đạo của Bộ Chính trị, các cơ quan sẽ xây dựng đề án về phát triển các DN dân tộc phát huy vai trò đầu tàu, dẫn dắt và đề án về phát triển DN nhỏ và vừa.

Phó Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Chí Dũng, Phó trưởng Ban Thường trực Ban Chỉ đạo xây dựng Đề án phát triển kinh tế tư nhân, cho biết đến nay, DN nước ta đã phát triển lớn mạnh cả về số lượng và chất lượng. Một số DN phát triển đạt tầm khu vực và thế giới, chủ động tham gia và khẳng định được vị trí, vai trò của mình trong các chuỗi cung ứng toàn cầu, góp phần nâng cao vị thế, uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế.

Bên cạnh những kết quả đạt được, đội ngũ doanh nhân, DN vẫn còn nhiều hạn chế, tồn tại; tiềm năng và dư địa phát triển vẫn chưa được khai thác hiệu quả. Cụ thể, phần lớn DN có quy mô nhỏ, sức cạnh tranh, hiệu quả hoạt động, kỹ năng quản trị còn hạn chế; tư duy kinh doanh vẫn mang tính "thời vụ", thiếu tầm nhìn chiến lược. 

Mặc dù đã xuất hiện đội ngũ DN vừa và lớn nhưng chưa thực sự trở thành lực lượng dẫn dắt nền kinh tế như kỳ vọng; chưa có các dự án quy mô đủ lớn, nhất là trong các lĩnh vực mới, có tính dẫn dắt để tạo động lực bứt phá, lan tỏa, hỗ trợ tái cơ cấu và nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Trong khi đó, thể chế, pháp luật vẫn là "điểm nghẽn của điểm nghẽn", gây cản trở phát triển DN.

Theo ông Phan Đức Hiếu, Ủy viên Thường trực Ủy ban Kinh tế và Tài chính của Quốc hội khóa XV, chủ trương của Đảng và Nhà nước nhận thức sâu sắc về vai trò quan trọng của khu vực kinh tế tư nhân trong đóng góp tăng trưởng và phát triển kinh tế, cũng như đóng góp vào an sinh xã hội của đất nước. "Cả về thực tiễn, lý luận, chủ trương chúng ta đều có định hướng rõ ràng về phát triển kinh tế tư nhân. Tuy vậy, vấn đề đặt ra là trong bối cảnh sắp tới cần hành động gì để phát triển khu vực này hơn nữa" - ông Hiếu nêu vấn đề.

Cần giải pháp đột phá

Theo ông Phan Đức Hiếu, các chính sách, giải pháp phát triển khu vực kinh tế tư nhân không phải không có, mà có nhiều như Nghị quyết số 10 ngày 3-6-2017 của Ban Chấp hành Trung ương Đảng khóa XII về phát triển kinh tế tư nhân, Nghị quyết 41 ngày 10-10-2023 của Bộ Chính trị về xây dựng và phát huy vai trò của đội ngũ doanh nhân Việt Nam trong thời kỳ mới… 

Cùng với đó, Luật Hỗ trợ DN nhỏ và vừa, các chính sách khuyến khích ưu đãi, đầu tư được ban hành và thực thi trong thời gian qua. "Song để khu vực kinh tế tư nhân phát triển mạnh mẽ cần phải có những giải pháp đột phá, mạnh mẽ" - ông nhấn mạnh, trong đó xác định cải cách thể chế là giải pháp quan trọng trong việc tạo lập môi trường kinh doanh bình đẳng.

Ông Hiếu cho rằng đó không phải là giải pháp thông thường mà cần giải pháp mới, đột phá, mạnh mẽ. Đơn cử, thay vì giao cho các bộ rà soát thủ tục, điều kiện kinh doanh không cần thiết để tự cắt giảm, có thể giao cho bộ trung lập như Bộ Tư pháp làm từ trên xuống dưới để tăng khách quan và hiệu quả.

Cùng với đó, cơ quan quản lý cần áp dụng tư duy không cần thiết thì bỏ. Đại biểu Phan Đức Hiếu dẫn chứng chẳng hạn việc ký quỹ khi nhập khẩu phế liệu giấy. Theo Nghị định 08 năm 2022, DN cần ký quỹ bảo vệ môi trường ở mức 10%-20% giá trị lô hàng, nhằm xử lý rủi ro môi trường có thể phát sinh từ lô hàng phế liệu nhập khẩu. 

"Song, chúng ta cần thẳng thắn nhìn nhận rằng phế liệu giấy không phải rác mà đang là nguyên liệu đầu vào của nhiều ngành, cũng như nhiều DN 5 năm nhập khẩu không phát hiện vi phạm vẫn phải nộp tiền" - ông nói. Vì vậy, nếu bãi bỏ hoặc thay đổi quy định trên, DN sẽ có thêm nguồn lực mở rộng sản xuất, kinh doanh.

Ông Lê Hữu Nghĩa, Tổng Giám đốc Công ty TNHH Xây dựng Lê Thành, cũng nhấn mạnh khối kinh tế tư nhân đang đóng góp lớn cho nền kinh tế, tạo công ăn việc làm cho hơn 50% người lao động trên cả nước. Vì vậy, để đất nước phát triển, việc đầu tiên là phải làm sao hỗ trợ các ông chủ tư nhân an tâm sản xuất, từ đó tạo công ăn việc làm, thu nhập tốt cho người lao động, từ đó thúc đẩy tăng tiêu dùng xã hội.

Ông Nghĩa chỉ ra thời gian gần đây, Chính phủ kêu gọi đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số để phát triển kinh tế, bao gồm kinh tế tư nhân. Tuy nhiên, trong thời đại "cá nhanh nuốt cá chậm", các DN tư nhân đi đầu trong đổi mới sáng tạo, phát triển những lĩnh vực mới mà luật chưa quy định (bởi bản chất là luật luôn đi sau cuộc sống) nên đối diện rủi ro. "Xin đừng hình sự hóa các quan hệ kinh tế để DN mạnh dạn sáng tạo, đột phá trong kinh doanh" - ông Nghĩa nhấn mạnh.

Ông Nghĩa đề xuất Chính phủ và các cấp chính quyền tạo điều kiện cho DN làm những gì Nhà nước không cấm. Theo đó, cần có nghị quyết của Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương hoặc nghị quyết của Chính phủ về việc tuyệt đối cấm hình sự hóa kinh tế, cho phép DN làm những gì luật không cấm chứ không phải tìm những gì luật cho phép. "Cải cách thủ tục hành chính cũng cần đi vào thực chất, đúng trọng tâm, cán bộ đủ trách nhiệm, đủ tầm để hỗ trợ, tháo gỡ vướng mắc cho DN. Làm sao tháo gỡ các dự án đang bị đóng băng" - ông Nghĩa nói.

Ông Nghĩa nói thêm Việt Nam đặt mục tiêu tăng trưởng kinh tế 8,5%, tăng trưởng tín dụng 16% và sẽ bơm lượng tiền rất lớn ra thị trường. Để nền kinh tế hấp thụ được lượng tiền này, bơm tiền vào đúng các lĩnh vực đang cần, trong ngắn hạn phải giải quyết các vướng mắc để đầu tư song hành với đầu tư công thúc đẩy nền kinh tế. 

"Phải giải quyết vướng mắc cho các dự án cũ, phê duyệt triển khai các dự án mới đáp ứng đủ pháp lý, từ đó thúc đẩy lĩnh vực xây dựng và nhiều lĩnh vực khác cùng phát triển. Bên cạnh đó, cần giảm kiểm tra, thanh tra, tập trung vào thúc đẩy cải cách thủ tục hành chính 30% theo chỉ đạo của Thủ tướng; kiểm soát chặt hàng gian, hàng giả, hàng lậu; đẩy mạnh phát triển du lịch… để kích cầu tăng trưởng nội địa, tăng sức mua của nền kinh tế" - ông Nghĩa nêu ý kiến. 

(Còn tiếp)