Băn khoăn cao tốc Bắc - Nam

Ông BÙI DANH LIÊN, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Vận tải Hà Nội:

Quyền lợi của dân phải được ưu tiên hàng đầu

Nếu xây dựng cao tốc Bắc - Nam mà có thêm nhiều trạm thu phí BOT thì chi phí vận tải và mức phí người dân chịu sẽ tăng lên. Tôi chỉ lo ngại là các cơ quan chức năng bấy lâu nay có vẻ như chỉ bảo vệ quyền lợi cũng như ưu đãi hết sức cho nhà đầu tư mà không quan tâm đến lợi ích của người dân. Vậy làm tuyến cao tốc này theo hình thức BOT có khác không?

Do đó, trước những bất cập của các dự án BOT thời gian qua, để triển khai hiệu quả tuyến cáo tốc Bắc - Nam, trước hết cần hoàn thiện các quy định về mặt pháp luật một cách chặt chẽ, để mọi thứ liên quan được công khai, minh bạch, có cơ chế pháp luật xử lý nghiêm minh các sai phạm. Chúng ta cũng không thể để cho nhà đầu tư được tự xây dựng dự toán; cần kiểm tra năng lực chuyên môn, đặc biệt là năng lực tài chính của nhà đầu tư để tránh tình trạng họ "tay không bắt giặc". Khi triển khai cũng cần tổ chức đấu thầu công khai, minh bạch, tránh tình trạng thông thầu, móc ngoặc để trục lợi.

Đầu tư cơ sở hạ tầng theo hình thức BOT là chủ trương đúng, ai cũng ủng hộ, nhưng đầu tư thế nào, mức thu thế nào, vị trí đặt trạm như thế nào cho phù hợp cần phải được xem xét thấu đáo, không thể đẩy gánh nặng lên vai của người dân và các doanh nghiệp vận tải. Trong mọi tình huống, bên cạnh bảo đảm lợi ích của nhà đầu tư, thì quyền lợi của nhân dân phải được lựa chọn và ưu tiên hàng đầu.

TS PHẠM SỸ LIÊM, Tổng hội Xây dựng Việt Nam:

Nên để Bộ Kế hoạch và Đầu tư tổ chức, giám sát đấu thầu

Nguyên tắc làm đường theo hình thức BOT là phải bảo đảm cho người dân có quyền lựa chọn đi đường BOT phải trả phí hoặc đi đường khác không mất phí. Người nghèo không cần đi nhanh, họ làm gì có tiền mà trả thêm phí đi đường hằng ngày. Điều này rất quan trọng nhưng Bộ GTVT đã không quan tâm nên xảy ra tình trạng dân bức xúc với BOT như đang diễn ra gần đây. Vấn đề này phải rất chú ý khi làm các dự án sau này.

Nhu cầu đầu tư hạ tầng trong tương lai còn rất cao mà ngân sách nhà nước không thể đáp ứng nổi, cho nên vẫn phải huy động vốn tư nhân qua các phương thức đầu tư khác. BOT không có vấn đề gì về mặt chủ trương mà bất cập nằm ở cách thực hiện.

Một vấn đề quan trọng trong đầu tư BOT là xác định giá trị công trình, từ đó sẽ ra mức phí và thời gian thu hồi vốn. Giá trị công trình không phải chỉ phụ thuộc vào dự toán, nó còn phụ thuộc vào cạnh tranh và cung cầu. Tôi cho rằng quan trọng là phải tổ chức đấu thầu công khai minh bạch. Hiện nay Bộ GTVT làm hết khâu này nhưng theo tôi, nên chuyển cho Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) là đúng chức năng và bảo đảm khách quan.

Bộ KH-ĐT có 3 trung tâm đấu thầu, lại phụ trách vấn đề đầu tư của cả nước nên có thể xử lý các thông tin liên quan đến ngân sách, đánh giá được công trình có khả năng thu xếp được bao nhiêu vốn ngân sách, bao nhiêu phải huy động nguồn khác. Khi Bộ KH-ĐT tổ chức đấu thầu, Bộ GTVT là cơ quan có dự án đến để giám sát, như thế mới bảo đảm minh bạch và khó thông thầu. Tổ chức đấu thầu để thực hiện cơ chế cạnh tranh thị trường, trên cơ sở đó xây dựng giá và từ đó đưa ra mức phí. Cũng không nên ấn định ngay mức thu phí bao nhiêu mà chỉ thí điểm 1 năm để đánh giá sự phù hợp với người dân, doanh nghiệp rồi mới ấn định thời gian thu phí.

TS LÊ ĐĂNG DOANH, nguyên Viện trưởng Viện Nghiên cứu Quản lý kinh tế trung ương:

Khắc phục chỉ định thầu để tránh hệ lụy

Trong bối cảnh ngân sách nhà nước khó khăn, nhu cầu đầu tư hạ tầng giao thông rất lớn thì không thể từ chối hình thức đầu tư BOT khi xây dựng đường cao tốc Bắc - Nam với số vốn lớn đến như vậy.

Việc Bộ GTVT đề nghị chỉ định 2 doanh nghiệp trong ngành là VEC và CIPM được thực hiện một số dự án thành phần là không nên. Xét về năng lực, Bộ Tài chính đã chỉ rõ tình hình tài chính của 2 doanh nghiệp này không cáng đáng nổi. Nhưng quan trọng là không được thực hiện chỉ định đầu tư đối với dự án.

Rút kinh nghiệm từ những hạn chế của các dự án đầu tư BOT trước đây, cần khắc phục tình trạng chỉ định thầu, "tay không bắt giặc" để không gây hệ luỵ. Trước khi triển khai thêm các dự án huy động vốn mới để thực hiện đường cao tốc Bắc - Nam, đặc biệt là theo hình thức BOT, cần tổng kết, đánh giá toàn diện đối với hình thức đầu tư này, hệ quả đã gây tác hại đối với việc nâng cao chi phí, giảm năng lực cạnh tranh của hàng hóa, sản phẩm, dịch vụ và tăng thêm chi phí cho người dân. Bộ GTVT phải chịu trách nhiệm chính trong việc để xảy ra những bất cập đối với dự án BOT hiện nay.