Đẩy mạnh điện than sạch

Do chi phí nhiên liệu đầu vào thấp, công suất lớn, các nhà máy nhiệt điện than đã giải quyết được bài toán an ninh năng lượng cho nhiều quốc gia, đặc biệt là các nước đang phát triển.

Công nghệ sạch là xu hướng

Tại các nước phát triển như Mỹ, Nhật Bản, EU..., từ những năm 50-60 của thế kỷ trước, nhiệt điện than đã chiếm tỉ trọng cao trong cơ cấu nguồn điện. Đến cuối thế kỷ XX đầu thế kỷ XXI, sản lượng nhiệt điện than chiếm trên 60% tổng sản lượng điện toàn cầu. Đến nay, mặc dù tỉ trọng nhiệt điện than thế giới đã giảm nhưng sản lượng vẫn chiếm khoảng 35%-40%. Qua đó cho thấy tầm quan trọng của nguồn điện này.

Tại châu Á, tốc độ tăng trưởng kinh tế cao cũng kéo theo nhu cầu sử dụng điện tăng nhanh qua từng năm. Khi đó, điện than góp phần giải quyết được bài toán về một nguồn điện rẻ và phong phú. Tuy nhiên, phát triển nhiệt điện than đối mặt với khá nhiều thách thức, chủ yếu xung quanh vấn đề môi trường. Vì vậy, nếu giải quyết được vấn đề công nghệ - tức là sử dụng "công nghệ sạch", thân thiện với môi trường thì nhiệt điện than hoàn toàn có thể nhận được sự đồng thuận cao từ cộng đồng xã hội.

Tại Malaysia - quốc gia đang phát triển ở Đông Nam Á - nhiệt điện than là một phần trong chính sách đa dạng hóa các nguồn năng lượng mà chính phủ nước này theo đuổi. Do làm tốt công tác quy hoạch, đẩy mạnh tuyên truyền, đặc biệt là ứng dụng công nghệ tiên tiến, Malaysia đang phát triển nhiệt điện than mà không gặp nhiều trở ngại. 

Chỉ riêng khu tổ hợp Manjung (thuộc Công ty TNB, bang Perak - Malaysia) đã có 4 nhà máy nhiệt điện than, tổng công suất nguồn 3.100 MW, cấp điện cho hơn 20% dân số của Malaysia. Trong đó, nhiệt điện Manjung 4 với công suất 1.000 MW là nhà máy sử dụng công nghệ siêu tới hạn đầu tiên ở Đông Nam Á, giúp sản xuất điện có mức phát thải khí thấp hơn 10% so với mức khí thải trung bình thế giới.

Nhà máy Nhiệt điện Hải Phòng. Ảnh: VIẾT TRUNG

Việt Nam nên học tập

Trong Quy hoạch điện VII điều chỉnh, cùng với nhiệt điện, năng lượng tái tạo được Chính phủ ưu tiên phát triển với tỉ trọng ngày càng cao trong cơ cấu nguồn. Đến năm 2030, tổng công suất dự kiến đạt khoảng 55.300 MW, chiếm khoảng 53,2% tổng sản lượng điện sản xuất toàn hệ thống (tiêu thụ khoảng 129 triệu tấn than).

Mặc dù còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng trên thực tế, để đáp ứng tốc độ tăng trưởng điện ở mức khoảng 10%/năm và bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, trong điều kiện hiện nay, phát triển nhiệt điện than ở Việt Nam là cần thiết. Theo các chuyên gia, nếu "từ chối " nhiệt điện than đồng nghĩa với việc Việt Nam sẽ đối diện nguy cơ thiếu điện trong những năm tới, khi thủy điện đã khai thác hết tiềm năng, năng lượng tái tạo có suất đầu tư quá cao và khả năng ứng dụng vẫn còn hạn chế. "Vấn đề mấu chốt là chúng ta hướng tới đầu tư các nhà máy nhiệt điện than công nghệ sạch, thân thiện với môi trường" - Chủ tịch Hiệp hội Năng lượng Việt Nam Trần Viết Ngãi khẳng định.

Nhiều nhà máy nhiệt điện than hiện nay của Việt Nam - nhất là các nhà máy thuộc sở hữu của Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) - đang sử dụng công nghệ hiện đại không thua kém các nhà máy trong khu vực và trên thế giới, đáp ứng tốt các yêu cầu về môi trường. Trong đó, một số nhà máy đã ứng dụng công nghệ siêu tới hạn (SC), công nghệ giảm phát thải carbon ra môi trường như: Vĩnh Tân 4, Vĩnh Tân 4 mở rộng, Duyên Hải 3 mở rộng... Các nhà máy nhiệt điện đầu tư từ những giai đoạn trước cũng đang được đầu tư bổ sung hệ thống xử lý khí thải và nâng cấp dây chuyền thiết bị, giảm tác động môi trường, đồng thời nâng cao hiệu suất các tổ máy.

Tại hội nghị bàn về phát triển nhiệt điện than với công nghệ hiệu suất cao, thân thiện môi trường vào tháng 3-2018 giữa EVN và Trung tâm Năng lượng Than Nhật Bản, đại diện Trung tâm Năng lượng Than Nhật Bản cũng đánh giá cao công nghệ mà EVN đang sử dụng tại các nhà máy nhiệt điện than. Tuy nhiên, công nghệ đang phát triển không ngừng, từ siêu tới hạn và tiếp theo có thể là trên siêu tới hạn, cho phép các nhà máy nhiệt điện than ngày càng vận hành hợp lý hơn và sạch hơn. Theo TS Sacha Parneix, Tổng Giám đốc thương mại của GE’s Steam Power, các nước châu Á, trong đó có Việt Nam, hoàn toàn có thể phát triển nhiệt điện than "siêu sạch".