Doanh nghiệp vẫn "khát" vốn

Chương trình kết nối ngân hàng (NH) - doanh nghiệp (DN) được TP HCM khởi xướng từ năm 2012, đã phát huy hiệu quả tích cực nhưng cần thay đổi cách làm để tăng hiệu quả trong thời gian tới. Các diễn giả là chuyên gia kinh tế, DN đã nhận định như vậy tại diễn đàn Nâng cao hiệu quả kết nối NH-DN do NH Nhà nước phối hợp với Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI) tổ chức ngày 19-10.

Quan hệ sống còn của nền kinh tế

Khẳng định mối quan hệ giữa NH và DN là bình đẳng và hai bên cùng có lợi, chuyên gia tài chính Nguyễn Trí Hiếu cho rằng đây là việc sống còn đối với nền kinh tế, 80% vốn của nền kinh tế dựa vào vay NH và 80% sức sống của NH là nhờ cho vay, trong đó khách hàng chủ yếu là DN. Ông Hiếu đánh giá cao những nỗ lực, chính sách hỗ trợ của nhà nước trong thời gian qua là tiền đề quan trọng cho DN tiếp cận vốn. Thực tế, kết nối giữa DN và NH đã gần nhau hơn.

Doanh nghiệp nhỏ và vừa rất cần vốn để mở rộng quy mô hoạt động Ảnh: TẤN THẠNH

Theo ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, kết nối NH-DN tại TP là chương trình triển khai hiệu quả theo tiến độ cam kết của các đơn vị liên quan, đồng thời chưa có phát sinh nợ xấu hay quá hạn. Chương trình chủ yếu tập trung hỗ trợ DN nhỏ và vừa, các lĩnh vực ưu tiên phát triển và từng bước mở rộng ra các thành phần kinh tế khác như HTX, tiểu thương... Trong đó, lãi suất cho vay ngắn hạn tối đa là 6,5%/năm, trung và dài hạn ở mức 8%-9%. Mức lãi suất này được đánh giá hợp lý, tạo điều kiện cho DN có nguồn vốn ổn định để phát triển hoạt động sản xuất - kinh doanh hiệu quả.

Theo chuyên gia Nguyễn Trí Hiếu, để gắn kết hơn nữa mối quan hệ này, DN phải có phương án kinh doanh khả thi, sức khỏe tài chính tốt và tài sản thế chấp. Nếu không có tài sản thế chấp, NH phải tìm cách cho vay tín chấp. Điều đáng quan tâm là hiện nhiều DN không có phương án kinh doanh tốt, phần lớn báo cáo kinh doanh của DN không được kiểm toán.

Đặt niềm tin vào doanh nghiệp

Theo các DN, chương trình đang đi vào chuyên đề, kết nối NH với DN theo từng nhóm ngành nghề, lĩnh vực. Tuy nhiên, khó khăn đang rơi vào các DN nhỏ và vừa, vì vậy mong NH thông qua hiệp hội ngành nghề để cho vay. Nhiều DN rất nhỏ nhưng có sản phẩm sáng tạo và cũng rất cần vốn.

TS Trần Du Lịch, thành viên Tổ Tư vấn kinh tế của Thủ tướng Chính phủ, cho rằng đã đến lúc NH cần đặt niềm tin nhiều hơn vào DN. Từ chương trình kết nối NH-DN trong năm đầu tiên, nhiều DN khó khăn được kết nối vay vốn làm ăn. Họ rất mừng và tập trung vào công việc đầu tư, làm ăn và trả nợ rất sòng phẳng.

Ông Lịch nhìn nhận thời kỳ NH "nhìn mặt" để cho vay đã qua. Thị trường tài chính - NH hiện đã khác xa với giai đoạn 2012-2013. Lãi suất đã giảm dần, tỉ giá ổn định, nợ xấu xuống mức thấp nhất. Mặc dù vậy, tài chính của DN vẫn rất "mỏng", vẫn còn nhu cầu lớn về vốn. "Vốn phải tách 2 phần là của chủ sở hữu và vốn nợ. Cái DN đang cần là nợ. DN huy động dòng tiền để đầu tư chủ yếu qua NH thương mại. Trong khi đó, việc huy động qua trái phiếu, cổ phiếu rất yếu. Dự đoán trong 10 năm nữa, NH thương mại vẫn một mình một chợ và tình trạng này còn kéo dài" - ông Lịch phân tích.

Theo ông Lịch, đang có tình trạng NH năn nỉ cho DN lớn, làm ăn hiệu quả vay nhưng những DN này lại có rất nhiều lựa chọn. Ngược lại, DN có nhu cầu vay vốn thì không có tài sản thế chấp nên NH chưa tín nhiệm cho vay. Chương trình kết nối cần phải tập trung vào đối tượng thứ 2. Nhà nước, chính quyền địa phương cần phối hợp cùng NH tháo gỡ cho những DN có nhu cầu vốn để chương trình kết nối NH-DN thành công ở bước cao hơn. NH Nhà nước cần trực tiếp đứng ra thành lập quỹ bảo lãnh tín dụng cho DN nhỏ và vừa vay thì mới đạt hiệu quả tốt.

Ông Nguyễn Phước Hưng - Phó Chủ tịch kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DN TP HCM - đề nghị NH cần có những giải pháp mới, hỗ trợ tư vấn, giải đáp thắc mắc về thủ tục vay cho DN. Qua khảo sát, 50% DN nhỏ và vừa có nhu cầu vay vốn rất lớn nhưng do thiếu tài sản thế chấp, tài sản hình thành tương lai, số liệu tài chính chưa đáp ứng được yêu cầu vay vốn. Nếu giải quyết được những cản trở này sẽ thúc đẩy chương trình phát triển mạnh hơn, đẩy vốn ra nhiều hơn. Sắp tới, NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM cần tiếp tục hợp tác chặt chẽ với Sở Công Thương, các hiệp hội, UBND quận huyện khảo sát nhu cầu, lên danh sách DN cần vay vốn, phân loại xem xét cho vay để chương trình đi vào chiều sâu và hiệu quả.