Doanh nghiệp "xắn tay" khai thác EVFTA: Cần nhà nước hỗ trợ

Ông Phùng Văn Hiền, Giám đốc Công ty TNHH Toàn cầu trái cây tươi (Bến Tre):

Khó đáp ứng quy định cấm nhựa dùng một lần

Thị trường EU ngày càng khó tính, doanh nghiệp (DN) muốn duy trì và phát triển thị trường này phải xây dựng được vùng nguyên liệu ổn định. Tuy nhiên, vấn đề liên kết trong sản xuất nông nghiệp, tìm kiếm quỹ đất để mở rộng quy mô còn rất khó khăn, dù thị trường rất rộng mở. Lúc mới xuất khẩu, tôi đã mất 700 triệu đồng vì lô hàng bị dính thuốc bảo vệ thực vật do vườn hàng xóm phun xịt nhiễm sang. Rút kinh nghiệm, sau này, tôi làm vùng đệm rộng hơn để không còn ảnh hưởng.

Đặc biệt, không chỉ coi trọng chất lượng sản phẩm mà vấn đề người lao động cũng được khách hàng EU quan tâm. Người lao động phải được đóng bảo hiểm các loại, phải có môi trường lao động an toàn... Mặt khác, vấn đề mới của EU là chính sách cấm nhựa dùng một lần. DN hiện vẫn loay hoay tìm giải pháp thay thế như dùng ống hút tre, ống hút cỏ thay ống hút nhựa trong sản phẩm dừa tươi; tìm nhà cung cấp màng bọc PE sinh học để bọc trái cây… nhưng vẫn chưa có giải pháp tối ưu.

Thủy sản là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam Ảnh : Ngọc Trinh

Ông Đặng Hoàng Giang, Tổng Thư ký Hiệp hội Điều Việt Nam (Vinacas):

Cơ hội xuất khẩu ra tất cả thị trường

Hiện sản phẩm điều Việt Nam xuất sang EU không phải chịu thuế cao nhưng việc giảm thuế về 0% sẽ tạo điều kiện đưa hạt điều Việt Nam sang thị trường này nhiều hơn. Xu hướng tiêu dùng lành mạnh từ các sản phẩm có nguồn gốc thực vật, sản phẩm hữu cơ (organic), có chỉ dẫn địa lý… tại thị trường EU dự báo tiếp tục tăng cũng là điều kiện thuận lợi đẩy mạnh xuất khẩu hạt điều sang đây.

Tất nhiên, thách thức không ít, song đáp ứng được yêu cầu của EU thì thách thức có thể là cơ hội để DN phát triển, xuất khẩu tới tất cả thị trường trên thế giới. EVFTA giúp DN hai bên tăng cường liên doanh, liên kết, hợp tác thương mại, chế biến tại Việt Nam và các quốc gia EU, đem lại lợi ích cho cả hai phía. Hiện đã có một số tập đoàn lớn của châu Âu vào Việt Nam đem công nghệ hiện đại, đầu tư mở cơ sở chế biến điều chuyên sâu.

Dù vậy, còn nhiều thứ phải lo. Ngoài những điều kiện về chất lượng và an toàn thực phẩm như hiện nay, phía EU có thể bổ sung một số quy định - rào cản kỹ thuật mới với tính chất phức tạp hơn. DN cần chủ động tìm hiểu và đáp ứng quy định, thường xuyên thông tin về Vinacas nếu gặp khó khăn, vướng mắc trong quá trình mua bán điều với EU. DN nên chú trọng thực hiện và đáp ứng các quy định chặt chẽ về truy xuất nguồn gốc, xuất xứ hàng hóa (C/O), cụ thể là kiểm soát nguồn nguyên liệu điều thô nhập khẩu.

Một số sản phẩm có thị trường tốt ở châu Âu nhưng chưa phát triển sản xuất nhiều tại Việt Nam như điều hữu cơ (organic), điều có chỉ dẫn địa lý…, do vậy, cần được quy hoạch phát triển diện tích điều hữu cơ ở những khu vực phù hợp trong thời gian tới. Bên cạnh đó, môi trường, đạo đức xã hội… cũng là những yêu cầu phía EU rất quan tâm trong EVFTA.

Bà Mã Thị Thanh, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội Doanh nghiệp tỉnh Sóc Trăng:

Chú ý tiêu chuẩn lao động, nhà xưởng

DN thuộc tỉnh Sóc Trăng, nhất là DN ngành thủy sản, đã khai thác rất tốt thị trường EU trong thời gian qua. Với EVFTA, DN có nhiều hơn nữa cơ hội để đưa hàng sang thị trường này, từ đó tạo thành bàn đạp khai thác nhiều thị trường khác. Bộ Công Thương trong thời gian tới cần có hướng dẫn cụ thể cho DN cách tận dụng tốt hiệp định, nhất là những quy định mới về chất lượng sản phẩm, hàng rào kỹ thuật, các quy chuẩn khác về nhà xưởng, lao động.

Về chất lượng sản phẩm, chúng tôi đã đạt được những yêu cầu nhất định thì mới có thể xuất sang EU được, việc tiếp theo là cần làm tốt hơn nữa. Nhưng, thách thức của EVFTA không chỉ đến từ chất lượng hàng hóa mà đến từ những điều mà trước nay chúng ta không quan tâm nhiều. Chẳng hạn như các quy định về độ tuổi lao động, hợp đồng lao động… phải làm thật chặt chẽ bởi nhiều khi chỉ vì một hợp đồng lao động không đúng quy chuẩn mà đối tác có thể từ chối mua hàng của chúng ta. Chúng tôi cũng phải phổ biến và hướng dẫn DN đáp ứng yêu cầu nhà xưởng, cơ sở sản xuất, nuôi trồng đạt chuẩn như một DN tại EU thì mới xuất được hàng sang thị trường khó tính này.

Ông Thái Như Hiệp, Chủ tịch HĐTV, Giám đốc Công ty TNHH Vĩnh Hiệp:

Đối mặt với những thương hiệu toàn cầu

Ngành cà phê Việt Nam gặp nhiều thách thức khi EVFTA có hiệu lực. DN chủ yếu xuất cà phê thô trước giờ không chịu thuế vì EU không trồng được cà phê nhưng cà phê rang xay lại bị đánh thuế. Nay giảm thuế xuất khẩu qua EU có thể khiến phần lợi thuộc về các tập đoàn nước ngoài đang đầu tư tại Việt Nam. Hiện đang có làn sóng xây nhà máy mới của các thương hiệu cà phê nước ngoài tại Việt Nam để tận dụng ưu đãi. Họ là những tập đoàn toàn cầu đã có thương hiệu trên thế giới, sản xuất tại Việt Nam với giá thành rẻ. Như thế, DN Việt Nam, chủ yếu là DN nhỏ, rất khó cạnh tranh. Không chỉ khó cạnh tranh tại thị trường EU, ngay tại thị trường nội địa, DN trong nước cũng khó cạnh tranh với các sản phẩm của những tập đoàn này. Thử hình dung cùng một loại sản phẩm, giá tiền bằng nhau thì người tiêu dùng sẽ chọn hàng cà phê của Việt Nam hay chọn cà phê Ý, Đức?

TS Võ Trí Thành, nguyên Phó Viện trưởng Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương:

Cơ hội đón dòng đầu tư "xanh"

Trong một hiệp định thương mại, bao giờ chúng ta cũng thấy đập vào mắt là các con số mở cửa thị trường, cơ hội xuất khẩu. Không phủ nhận giá trị lớn của việc tăng xuất khẩu đối với nền kinh tế nhưng EVFTA và EVIPA là những hiệp định thế hệ mới với hàng loạt vấn đề thời đại được đặt ra. Tôi muốn nhấn mạnh cơ hội đầu tư, đặc biệt là dòng đầu tư có chất lượng cao từ EU với khả năng tạo những chuỗi cung ứng mới cho khu vực, đầu tư vào ngành có giá trị, có công nghệ sạch. Nói cách khác là dòng đầu tư "xanh", giúp nền kinh tế Việt Nam phát triển theo hướng "xanh hóa".

Đây là hiệp định đầu tiên mà trong nội dung có riêng một chương phụ lục về năng lượng tái tạo. Nó cho thấy yêu cầu, cũng là nhu cầu của thời đại là bảo vệ môi trường, hướng tới thay thế các dòng năng lượng hóa thạch gây ô nhiễm. Thực tế, đã có dòng vốn đầu tư từ EU vào các dự án năng lượng sạch tại Việt Nam trong thời gian qua. Với hiệp định mới, làn sóng này sẽ mạnh mẽ hơn nữa. Rất may, phát triển năng lượng tái tạo là định hướng chung của Việt Nam nên DN có nhiều sự hỗ trợ cần thiết.

Việc cần làm của DN Việt là nghiên cứu nhu cầu của thị trường năng lượng, trao đổi, tham khảo thông tin từ đối tác để tìm kiếm cơ hội liên kết, phối hợp thực hiện các dự án năng lượng sạch, mạnh dạn đầu tư vốn và công nghệ để đón xu thế. Khối DN tư nhân có năng lực cao được hy vọng sẽ khai thác lợi thế này. Nếu làm được, chúng ta không chỉ nhận được công nghệ tốt mà còn học tập được cách làm ăn bài bản của những người "lớn" hơn mình.