Đủ cơ sở giành chiến thắng

Chiều 4-2, một lãnh đạo Hiệp hội Chế biến và Xuất khẩu thủy sản VN (VASEP) cho biết vấn đề kiện Mỹ ra Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) về việc nước này điều tra rà soát thuế chống bán phá giá đối với mặt hàng tôm đông lạnh của VN có dấu hiệu vi phạm Hiệp định Chống bán phá giá của WTO, chỉ còn chờ quyết định của Chính phủ.

Lấy lại công bằng

Theo vị lãnh đạo này, vụ kiện chỉ là tranh chấp thương mại thuần túy như bao vụ kiện tranh chấp thương mại khác. Không có gì nặng nề nếu hai thành viên tranh chấp thương mại nhưng không thỏa thuận được thì đưa ra WTO phân xử để có được cách tính thuế hợp lý và đúng thực tế.

Trước đó, trả lời báo chí, PGS-TS Nguyễn Hữu Dũng, Phó Chủ tịch Thường trực VASEP, cho rằng càng chậm trễ thì doanh nghiệp (DN) VN càng bị thiệt hại bởi năm 2010 là năm Bộ Thương mại Mỹ (DOC) sẽ tiến hành xem xét lại để quyết định tiếp tục áp dụng biện pháp chống bán phá giá mặt hàng tôm đông lạnh của VN.

Theo ông Dũng, VN sẽ khiếu nại ba điểm bất hợp lý mà phía Mỹ áp đặt: Phương pháp quy về 0 (zeroing) trong tính toán biên độ phá giá; biện pháp ký quỹ bắt buộc, phương pháp xác định biên độ phá giá cho các bị đơn tự nguyện và quy tắc về mức thuế suất toàn quốc (country-wide rate).

Ông Dũng nhận xét vấn đề quan trọng là phương pháp zeroing - một thông lệ được Mỹ  sử dụng thường xuyên và ổn định trong nhiều vụ kiện chống phá giá. Theo đó, DOC chỉ tính các biên độ có giá trị dương (>0), còn các giá trị âm sẽ tự động chuyển về 0. Như vậy, biên độ phá giá được tính toán cao hơn, mức thuế cũng bị đội lên.

Người nuôi tôm ở ĐBSCL bị thiệt trong việc cơ  quan chức năng Mỹ
 điều tra chống bán phá giá mặt hàng tôm đông lạnh của VN. Ảnh: K.CHÂU

Đối với yếu tố này, khi Thái Lan, Ấn Độ hay Liên minh châu Âu (EU) kiện, phía Mỹ đã thừa nhận sai nên không cần phải phân xử. Tuy nhiên, WTO đã quy định không áp dụng kết quả các vụ kiện trước cho vụ kiện sau đối với lĩnh vực này, trong khi phía VN chưa tiến hành khiếu kiện.

Bà Đinh Thị Mỹ Loan, Hội đồng Chống bán phá giá, chống trợ cấp và tự vệ Phòng Thương mại - Công nghiệp VN (VCCI), khẳng định VCCI cũng như VASEP đã rất sẵn sàng cho vụ kiện này. “Điều kiện để VN kiện đã chín muồi. Vụ kiện này cũng được Chính phủ rất ủng hộ. Hy vọng vụ kiện này sẽ được tiến hành để lấy lại sự công bằng cho các DN thủy sản của VN, cũng như bảo đảm môi trường kinh doanh của thế giới lành mạnh hơn” - bà Loan bày tỏ.

Đề xuất 18 tháng nay

Đại diện VASEP khẳng định vụ kiện tôm đã được phía hiệp hội đề xuất từ 18 tháng nay và có đủ cơ sở pháp lý để giành chiến thắng.

Đồng quan điểm này, bà Loan nhấn mạnh: “VN sẽ nỗ lực hết sức cho vụ kiện Mỹ ra WTO lần đầu tiên này. VCCI tin tưởng VN sẽ thắng kiện đến 95%. Kể cả trong trường hợp xấu nhất - VN thua kiện - thì đây cũng là một bài học rất có ích, mang lại kinh nghiệm sâu sắc và cơ hội tập luyện cho DN cũng như cơ quan quản lý khi hội nhập và đòi hỏi quyền lợi”.

Theo ông Dũng, để đi đến phân xử của WTO, trước hết VN phải nộp đơn lên Cơ quan Giải quyết tranh chấp WTO (DSB). Sau đó, hai phía sẽ ngồi lại để tham vấn trong khoảng 60 ngày. Trong quá trình tham vấn, nếu Mỹ rút lại quan điểm thừa nhận sai, vụ việc coi như kết thúc và phải dỡ bỏ những cách tính và quy định bất hợp lý.

Tuy nhiên, trong trường hợp Mỹ không thừa nhận phán quyết của WTO, tổ chức này sẽ cho phép VN quyền trả đũa. Từ đó, VN có thể chọn mặt hàng khác của Mỹ xuất sang VN để áp thuế.

Ông Trần Hữu Huỳnh, Phó Chủ tịch Trung tâm Trọng tài thương mại quốc tế, Trưởng Ban Pháp chế VCCI, cũng cho rằng việc VN đưa vụ kiện tôm lên WTO là hoàn toàn đúng. Đây là quyền của một thành viên, cảm thấy một thành viên khác ban hành quy định không phù hợp với quy tắc WTO thì có quyền khiếu nại, khởi kiện quyết định không hợp pháp đó theo đúng trình tự tố tụng được quy định trong quy tắc WTO.

Ông Huỳnh khẳng định: “VN có đủ cơ sở pháp lý, thực tiễn để đưa vụ kiện tôm ra WTO và đủ căn cứ để chứng minh Mỹ ra các quyết định không phù hợp, vi phạm quy tắc WTO”. Theo ông Huỳnh, trình tự tố tụng sẽ theo đúng nguyên tắc của WTO, chi phí thì phía khởi kiện phải chịu theo quy định.