Không để vốn vay ngân hàng tiếp tay cho tín dụng đen

Ngày 26-12, Ngân hàng Nhà nước (NHNN) đã tổ chức Hội nghị trực tuyến triển khi Nghị định 116/2018/NĐ-CP của Chính phủ về chính sách tín dụng phục vụ phát triển nông nghiệp, nông thôn và các giải pháp của ngành NH góp phần hạn chế tín dụng đen.

Phó thống đốc NHNN Đào Minh Tú cho biết hội nghị được NHNN tổ chức trực tuyến trên 63 tỉnh, TP cả nước nhằm cùng bàn bạc, đưa ra giải pháp của ngành NH để đẩy mạnh tín dụng ở lĩnh vực nông nghiệp, nông thôn, cho vay sản xuất kinh doanh để hạn chế, đẩy lùi tín dụng đen.

Số liệu của NHNN cho thấy ngành NH đã phối hợp theo đề nghị của cơ quan công an, các sở, ban ngành, chính quyền địa phương tham gia xử lý 218 vụ việc liên quan đến tín dụng đen tại 16 tỉnh, TP với tổng số tiền khoảng 117 tỉ đồng. Trong đó, 72 vụ việc đã xử lý, khởi tố 14 vụ, lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính 37 vụ.

Hội nghị của toàn ngành NH nhằm trao đổi giải pháp tăng kênh tiếp cận vốn, giảm tín dụng đen. Ảnh: Linh Anh

Trong khi đó, theo số liệu thống kê chưa đầy đủ của Bộ Công an, trong 4 năm gần đây, cả nước có 7.624 vụ phạm tội liên quan đến tín dụng đen, với 56 vụ giết người, 398 vụ cố ý gây thương tích, 629 vụ cướp tài sản, 1.809 vụ lừa đảo… Ông Phạm Huyền Anh, Phó Chánh thanh tra, Cơ quan Thanh tra giám sát NHNN, nhìn nhận chưa có khái niệm chính thống về tín dụng đen cũng như quy định của pháp luật. Tín dụng đen được hiểu là các tổ chức, cá nhân có hoạt động cho vay không được cấp phép của NHNN với lãi suất rất cao so với quy định, hay là cho vay nặng lãi.

Đối tượng vay nặng lãi mà các tổ chức, cá nhân nhắm tới là những người cần tiền để chữa bệnh, giải quyết nhu cầu cuộc sống, người có thu nhập không ổn định, người dân sống ở vùng sâu vùng xa không có hiểu biết, đối tượng cờ bạc cá độ bóng đá...

"Tín dụng đen ngày càng biến tướng, tiếp cận người dân bằng cách treo tờ rơi, áp phích nơi công cộng, sử dụng mạng xã hội, núp bóng dưới các cửa hàng cầm đồ, công ty cho vay tài chính, núp dưới danh nghĩa "kết nối NH và khách hàng"... Các đối tượng cho vay nặng lãi thường không quy định lãi suất cụ thể mà thường tính lãi suất theo ngày; thu nợ với nhiều hình thức trái pháp luật, thuê xã hội đen" – ông Phạm Huyền Anh dẫn chứng.

Cũng theo ông Phạm Huyền Anh, tín dụng đen chưa ảnh hưởng đến ngành NH, nhưng nếu quản lý không chặt chẽ sẽ dẫn đến vốn vay được sử dụng để cấp cho các đối tượng cho vay nặng lãi, từ đó nguy cơ rủi ro, nợ xấu, ảnh hưởng đến hoạt động của NH. Do đó, ngành NH đang tiếp tục hoàn thiện cơ chế chính sách cho vay, phục vụ đời sống tiêu dùng, chỉ đạo hệ thống tín dụng, tạo điều kiện thuận lợi, tiếp cận cho vay nhất là khu vực nông nghiệp, nông thôn, công khai, minh bạch các mức lãi suất cho vay, hướng dẫn người dân về thủ tục vay vốn... Tái cơ cấu các quỹ tín dụng nhân dân, các tổ chức tín dụng vi mô không để xảy ra tình trạng móc ngoặt, tiếp tay cho tín dụng đen.

Dưới góc độ cơ quan công an, ông Phạm Văn Tám, Phó cục trưởng Cục Cảnh sát hình sự, Bộ Công an, đánh giá tình trạng cho vay nặng lãi, tín dụng đen đã xảy ra từ nhiều năm nay và ngành công an cũng áp dụng nhiều giải pháp. Đáng lưu ý, tín dụng đen không chỉ có ở nông thôn, vùng sâu vùng xa, mà các KCN - KCX, TP lớn...

Các đối tượng cho vay nặng lãi cho vay rất nhanh gọn, nhưng lại gắn nhiều thủ đoạn đòi nợ, nếu không trả nợ thì chỉ bỏ nhà đi trốn nhưng trốn cũng không xong vì bị xã hội đen tìm đến người thân, bố mẹ anh chị em ruột, cơ quan... Các đối tượng hoạt động tín dụng đen thường núp bóng cầm đồ, kinh doanh đòi nợ thuê, các công ty tài chính cấp phép hoặc không được cấp phép, các tổ chức biến tướng huy động vốn với lãi suất rất cao, hoạt động dưới hình thức kinh doanh đa cấp, góp hội, họ, phường, dưới hình thức cho vay trực tuyến, cho vay online...

"Trong khi người đi vay không chỉ hộ nghèo, sinh viên mà cả cán bộ công chức, đối tượng chơi cờ bạc, lô đề hoặc đầu tư vào hoạt động bất hợp pháp. Lãi suất cao "cắt cổ" tính theo ngày, tuần ở mức rất cao khiến nhiều người chỉ vay vài chục triệu đồng nhưng vài tháng sau đã phải viết giấy nợ hàng trăm triệu đồng, không có khả năng trả nổi" – ông Phạm Văn Tám nói.

Để đẩy lùi tín dụng đen, theo đại diện Bộ Công an cần sự vào cuộc của cả hệ thống chính trị, trong đó quy định rõ trách nhiệm của các bộ ngành. Bộ Công an đang có kế hoạch điều tra cơ bản, yêu cầu tất cả công an từng địa phương lên từng đối sách với từng băng nhóm, đối tượng. Chỉ đạo các công an đơn vị địa phương mở đợt cao điểm trấn áp tội phạm, gắn với bảo vệ an ninh trật tự trong dịp Tết Nguyên Đán. Cơ quan công an cũng đề nghị ngành NH cần đơn giản thủ tục, hồ sơ vay vốn và cung cấp nhiều gói tín dụng phù hợp đối với người dân ở vùng nông thôn, vùng sâu vùng xa và nhiều đối tượng có nhu cầu vốn phù hợp.