Một bước lùi về chính sách

Bộ Tài chính “nghe sao, tin vậy”?

Năm 2007, bộ liên tục ba lần giảm thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc với lý do được đưa ra là để giảm giá bán xe nhập khẩu, tạo áp lực buộc các liên doanh sản xuất - lắp ráp ô tô trong nước phải giảm giá bán để cạnh tranh, từ đó người tiêu dùng được lợi. Vào thời điểm 8-8-2007, sau khi quyết định giảm thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc xuống còn 70% có hiệu lực, giá bán mặt hàng này sau đó đã giảm đáng kể. Tuy nhiên, lợi dụng tình hình nhu cầu mua ô tô trong nước tăng cao, trong khi các doanh nghiệp (DN) nhập khẩu ô tô không đủ nguồn cung, các liên doanh ô tô thuộc Hiệp hội Các nhà Sản xuất ô tô VN (VAMA) quyết không giảm giá. Trái khoáy ở chỗ là ngày 24-8-2007, Bộ Tài chính phải triệu tập cuộc họp với các nhà sản xuất ô tô trong nước, đề nghị các DN này giảm giá bán. Tuy nhiên, DN nào cũng “kêu” lỗ và không DN nào đồng ý giảm giá.

Các nhà nhập khẩu ô tô tính toán: Với chính sách thuế hiện nay, một ô tô sản xuất - lắp ráp trong nước rẻ hơn một ô tô nhập khẩu nguyên chiếc cùng loại hơn một nửa. Như vậy, không thể tin các DN thuộc VAMA đã thua lỗ trong những năm qua. Đáng nói là Bộ Tài chính đã “nghe sao, tin vậy” mà không tiến hành một cuộc thanh tra tài chính xác thực nào để kiểm chứng. Hơn nữa, Bộ Tài chính đủ thẩm quyền và có đủ các công cụ điều tiết để buộc các liên doanh ô tô trong nước phải giảm giá thành, như là điều chỉnh thuế suất nhập bộ linh kiện ô tô, linh hoạt thuế tiêu thụ đặc biệt... Thế nhưng, bộ đã không sử dụng hiệu quả những công cụ đó.

Tăng thuế không thể đảo chiều nhập siêu

VAMA không giảm giá bán ô tô, trong khi lượng cầu hàng hóa quá mạnh đã ghìm giá mặt hàng này ở mức cao. Thế là, ô tô nhập khẩu nguyên chiếc, nhờ thế mạnh về chất lượng, đã tràn vào VN (2 tháng đầu năm 2008 nhập khẩu hơn 6.000 chiếc, bằng số lượng nhập cả 8 tháng năm 2007). Bộ Tài chính buộc phải xoay trở bằng cách tăng thêm 10% thuế nhập khẩu ô tô nguyên chiếc. Ngoài chống ùn tắc giao thông, một lý do khác bộ đưa ra là để kìm hãm nhập siêu để chống lạm phát.

Nhập siêu được hiểu đơn giản là mua hàng hóa của nước ngoài nhiều hơn xuất khẩu hàng hóa. Năm 2008, dự báo VN có thể nhập siêu tới 18 tỉ USD. Để nhập siêu đảo chiều, chỉ riêng công cụ thuế đối với mặt hàng ô tô nhập khẩu là không thể đủ sức. Bởi lẽ, chúng ta tăng thuế đối với ô tô nhập nguyên chiếc, nhưng mặt khác lại ưu đãi thuế nhập khẩu bộ linh kiện ô tô (CKD). Khoảng chênh lệch giữa thuế suất nhập ô tô nguyên chiếc và bộ linh kiện ô tô là quá lớn (70% so với 0%-25%). Thế nên, trên thực tế, chúng ta vẫn phải bỏ ra một lượng ngoại tệ lớn để mua các bộ linh kiện điện tử. Vì vậy, không thể khẳng định đợt tăng thuế nhập khẩu ô tô lần này đã chặn được nhập siêu.

Quyền được sử dụng hàng hóa và dịch vụ giá rẻ của công dân đã bị triệt tiêu bởi chính sách thuế thiếu công bằng. Nếu thật sự hướng đến người tiêu dùng, thật sự vì sự phát triển của ngành công nghiệp ô tô VN, các cơ quan chức năng phải có những chính sách lành mạnh hóa thị trường, dung hòa lợi ích giữa các khu vực kinh tế. Đằng này, trong tam giác lợi ích Nhà nước – DN - người tiêu dùng, thành phần thứ ba luôn phải móc hầu bao nhiều nhất. Trong khi đó, thành phần thứ hai, cụ thể ở đây là các DN sản xuất - lắp ráp ô tô trong nước - vốn đã lợi nhuận siêu ngạch trong nhiều năm qua, nay tiếp tục được vỗ béo bằng những công cụ nặng tính bảo hộ. Mà bảo hộ chính là một lực cản của tiến trình phát triển và hội nhập.