Năng lượng tái tạo giúp giảm thiếu điện miền Nam

Phóng viên: Khi năng lượng tái tạo (NLTT) phát triển, việc điều hành hệ thống điện sẽ có thuận lợi, khó khăn gì, thưa ông?

- Ông NGUYỄN ĐỨC CƯỜNG, Giám đốc Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia (A0): Theo Quy hoạch điện VII hiệu chỉnh, đến năm 2020, hệ thống điện Việt Nam sẽ có 800 MW điện gió, 850 MW điện mặt trời và tăng dần trong những năm tiếp theo. Việc phát triển NLTT đi kèm cơ chế khuyến khích ưu đãi sẽ thu hút các nhà đầu tư trong và ngoài nước, qua đó giảm áp lực về việc thu xếp vốn xây dựng các công trình nguồn điện. Đặc biệt, các dự án điện mặt trời, điện gió chủ yếu tập trung ở miền Nam và Nam Trung Bộ - khu vực có phụ tải chiếm khoảng 50% cả nước. Vì vậy, phát triển NLTT sẽ góp phần giảm thiếu hụt điện tại miền Nam, tăng cường an ninh và giảm căng thẳng trong vận hành hệ thống điện.

Tuy nhiên, bên cạnh những mặt tích cực, NLTT cũng gây không ít khó khăn trong việc điều hành hệ thống điện. Với đặc điểm công suất phát hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn năng lượng sơ cấp mang tính bất định như NLTT, sự ổn định của hệ thống điện nhìn chung sẽ bị ảnh hưởng nếu các nguồn điện truyền thống không kịp thời điều chỉnh theo sự thay đổi công suất của phụ tải và nguồn điện từ NLTT. Nếu NLTT tham gia sâu vào hệ thống, chất lượng điện năng có thể có xu hướng xấu đi, hiện tượng điện áp nằm ngoài ngưỡng quy định sẽ tăng thêm. Đặc biệt, tại các khu vực tập trung nhiều nguồn và cách xa trung tâm phụ tải, quá trình mất cân bằng trong hệ thống có xu hướng xảy ra nhanh và mạnh hơn.

Điện gió và điện mặt trời được kỳ vọng sẽ giảm áp lực cung ứng điện cho miền Nam Ảnh: THÙY DƯƠNG

Trong 3-5 năm tới, sự phát triển của các dự án điện mặt trời cũng có thể vượt quá khả năng mang tải của lưới điện hiện có, gây bất ổn hệ thống, nguy hiểm cho thiết bị và phát sinh nhiều vấn đề về kỹ thuật.

Cần phải làm gì để hóa giải những khó khăn trên?

- Để giảm nhẹ ảnh hưởng từ tính bất ổn của công suất phát, Tập đoàn Điện lực Việt Nam đã giao A0 xây dựng hệ thống dự báo NLTT ngắn hạn. Hệ thống sẽ dự báo được công suất phát của các nguồn NLTT dựa trên các thông tin về dự báo khí tượng thủy văn, thời tiết, đặc tính vận hành và thời gian hoạt động thực tế của các nhà máy NLTT. Từ kết quả này, A0 sẽ có các phương án chủ động lập kế hoạch huy động nguồn điện NLTT và kế hoạch huy động các nguồn hỗ trợ khác để điều khiển tần số hệ thống điện. Nếu làm tốt dự báo, hệ thống điện sẽ được vận hành ổn định, an toàn và kinh tế.

Tuy nhiên, đây chỉ là một trong những yếu tố cần thiết để A0 chủ động trong việc lập kế hoạch huy động nguồn điện tại từng thời điểm. Để vận hành hệ thống điện an toàn, ổn định và kinh tế khi NLTT phát triển, cần tính toán cụ thể và chi tiết hơn cho các chế độ vận hành lưới điện; rà soát hiện trạng điều khiển tần số trên hệ thống, phối hợp với các đơn vị phát điện toàn quốc thí nghiệm hiệu chỉnh hệ thống tự động điều khiển tần số, điện áp; yêu cầu cài đặt thông số và đưa vào vận hành.

Nhà nước và chủ đầu tư có vai trò như thế nào trong câu chuyện này?

- Chủ đầu tư cần tuân thủ các tiêu chuẩn quy định trong việc lựa chọn thiết bị đầu tư nhà máy điện mặt trời, phối hợp chặt chẽ với các cấp điều độ trong việc thỏa thuận kỹ thuật, đóng điện điểm đấu nối, thử nghiệm nghiệm thu và vận hành thương mại. Đặc biệt, cần lựa chọn các khu vực có khả năng giải tỏa công suất để phát triển dự án...

Cơ quan nhà nước cần sớm ban hành quy hoạch phát triển điện mặt trời cấp quốc gia. Trong đó, xem xét kỹ các vấn đề về khả năng giải tỏa công suất, các yêu cầu kỹ thuật đi kèm cơ chế khuyến khích, tỉ trọng NLTT phù hợp, bảo đảm hệ thống vận hành an toàn, ổn định và hiệu quả.