Nên bỏ quỹ bình ổn giá xăng dầu

Dù kinh doanh lỗ hay lãi, doanh nghiệp đều phải trích nộp 300-500 đồng/lít vào quỹ bình ổn giá xăng dầu. Ảnh: Hồng Thúy

Chưa rõ hiệu quả

Quỹ bình ổn giá xăng dầu tại Việt Nam được thực hiện năm 2009, cùng lúc với cơ chế cho doanh nghiệp (DN) tự định giá bán lẻ xăng dầu trong phạm vi giá cơ sở có biến động ở biên độ nhất định. Nguồn hình thành quỹ được trích lập từ giá bán lẻ xăng dầu và để lại tại DN đầu mối nhập khẩu. Quỹ được hạch toán riêng và chỉ sử dụng vào mục đích bình ổn giá theo chỉ đạo của Bộ Tài chính...

Sau 2 năm thực hiện, Bộ Tài chính cho biết tổng mức trích quỹ bình ổn tính từ ngày 23-3-2009 đến ngày 30-9-2011 ước đạt khoảng 8.454 tỉ đồng. Tổng mức sử dụng quỹ tính đến 10 giờ ngày 24-2-2011 là 7.602 tỉ đồng. Số dư 852 tỉ đồng dự kiến đến hết ngày 30-9 sẽ không sử dụng đến.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, 2 năm qua, nếu không có quỹ bình ổn, giá xăng dầu trong nước đã phải tăng nhiều hơn về tần suất và cao hơn về biên độ điều chỉnh. Đặc biệt, trong thời điểm từ tháng 10-2010 đến tháng 2-2011, nếu không có quỹ bình ổn, giá xăng không thể giữ ổn định mà phải tăng ít nhất 4 lần, mỗi lần tăng khoảng 500-700 đồng/lít. Hoặc trong thời điểm tháng 2, giá xăng dầu có thể tăng từ 1.400 – 2.300 đồng/lít nếu không có quỹ bình ổn...

Tuy nhiên, các DN xăng dầu – đối tượng trực tiếp trích lập và sử dụng quỹ - đều phủ nhận những đánh giá nói trên và cho rằng quỹ bình ổn thực chất là “quỹ gió, quỹ ảo” vì thường xuyên rỗng. Hiệu quả sử dụng quỹ ra sao còn chờ Kiểm toán Nhà nước công bố kết quả kiểm toán việc trích lập, sử dụng quỹ bình ổn giá tại các DN kinh doanh xăng dầu.

Thay bằng việc tăng thuế, trích nộp ngân sách

Vướng mắc lớn nhất trong vấn đề trích lập, sử dụng quỹ bình ổn giá xăng dầu, theo giới chuyên gia kinh tế là ở hiện tượng thiếu minh bạch. Theo cơ chế hiện hành, bất kỳ trường hợp nào, dù kinh doanh lỗ hay lãi, DN đều phải trích một khoản tiền cố định từ 300-500 đồng/lít vào quỹ bình ổn. Trong trường hợp lỗ, nguồn lực trích quỹ lấy ở đâu, từ nguồn vốn chủ sở hữu của DN hay ở tiền ứng trước mua xăng dầu của người dân? Việc quỹ bình ổn để lại trong DN cũng gây nhiều tranh cãi.

Nghiêng về phương án bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, cho rằng cần có cơ chế minh bạch, công khai việc sử dụng quỹ định kỳ hằng tháng. Quỹ bình ổn không để lại tại DN mà nên được quản lý tại Kho bạc Nhà nước. Mọi quyết định thu chi phải do Chính phủ hoặc bộ được ủy quyền quyết định trên cơ sở bảo đảm hạch toán kinh doanh của DN và lợi ích của cả 3 bên: Nhà nước, DN và người tiêu dùng.