Ngăn chiêu "lùa gà" trên sàn chứng khoán (*): Minh bạch để nâng hạng thị trường

Ông Nguyễn Thế Minh, Giám đốc phân tích Công ty Chứng khoán Yuanta Việt Nam, cho rằng câu chuyện minh bạch và phát triển thị trường chứng khoán cần nhìn từ góc độ nhà đầu tư, doanh nghiệp (DN) niêm yết và cơ quan quản lý.

Nâng "chất" hàng hóa

Theo ông Nguyễn Thế Minh, ở góc độ quản lý, hàng loạt vụ thao túng, làm giá cổ phiếu xảy ra trên thị trường vừa qua cho thấy chế tài xử phạt đối với các DN niêm yết còn khá nhẹ, chưa đủ sức răn đe. Ở phía DN niêm yết, chất lượng hàng hóa trên thị trường chưa cao khi cả 3 sàn có khoảng 1.700 mã nhưng tổng vốn hóa là rất ít. Từ đó đặt ra yêu cầu nâng tiêu chuẩn đầu vào hoặc có nhiều bộ chỉ số hơn để nhà đầu tư lựa chọn nhằm tăng chất lượng hàng hóa.

Cần nâng chất thị trường chứng khoán Việt Nam để đủ tiêu chuẩn được nâng hạng thị trường từ cận biên lên mới nổi .Ảnh: HOÀNG TRIỀU

Còn về phía nhà đầu tư, ông Minh chỉ ra thực tế phần lớn nhà đầu tư cá nhân thích giao dịch cổ phiếu có thị giá vừa và nhỏ trong rổ Midcap và Smallcap nhưng đang thiếu các bộ chỉ số cho những cổ phiếu này. "Hiện chỉ có rổ VN30 được biết đến nhiều nhưng nhà đầu tư cá nhân lại không chuộng vì các cổ phiếu có thị giá cao, vốn hóa lớn. Cần xây dựng nhiều bộ chỉ số cho các nhóm cổ phiếu vừa và nhỏ, cũng là giải pháp để cơ quan quản lý dễ cảnh báo, kiểm soát" - ông Minh góp ý.

Chuyên gia kinh tế - TS Đinh Thế Hiển nhìn nhận nhiều nhà đầu tư cá nhân vẫn đang bị các "đội lái" trên thị trường "thao túng tâm lý". Nhà đầu tư cá nhân muốn kiếm tiền nhanh nhưng lại chưa có đủ kiến thức, kinh nghiệm nên thường tập trung vào khả năng tăng giá cổ phiếu trong ngắn hạn, dẫn tới ưa chuộng các cổ phiếu có tính đầu cơ cao, giá cổ phiếu biến động lớn trong thời gian ngắn. Năng lực phân tích, đánh giá và hiểu biết về tài chính, tư duy đầu tư, nhận thức về rủi ro của nhà đầu tư cá nhân vẫn còn hạn chế.

Các công ty chứng khoán khuyến nghị nhà đầu tư nên hướng đến đầu tư lâu dài thay vì chuộng "lướt sóng". Đồng thời, nhà đầu tư cần trang bị kiến thức để nhận biết cổ phiếu đang được giao dịch bất thường, có dấu hiệu bị thao túng để kịp thời có những quyết định chính xác. Song song đó, cơ quan quản lý nhà nước, bao gồm Ủy ban Chứng khoán nhà nước (UBCKNN) và các sở giao dịch chứng khoán, cần phối hợp với công ty chứng khoán tăng cường rà soát để phát hiện và xử lý hành vi "lùa gà", thao túng giá cổ phiếu cũng như cảnh báo sớm cho nhà đầu tư.

Minh bạch để nâng hạng thị trường

Một trong những vấn đề của thị trường chứng khoán hiện nay là các DN niêm yết chưa xem trọng việc minh bạch trong công bố thông tin. DN thường chỉ công bố thông tin cho nhà đầu tư lớn, cổ đông lớn, trong khi cổ đông đại chúng và nhà đầu tư nhỏ chưa được tiếp cận nhanh chóng, đầy đủ trên tinh thần sòng phẳng.

Ông Nguyễn Thế Minh nêu quan điểm cơ quan quản lý cần giám sát DN niêm yết chặt chẽ hơn để tạo sự công bằng với các nhà đầu tư; kiểm soát đầu vào của hàng hóa niêm yết bởi khi nhà đầu tư chưa có nhiều kiến thức thì họ thường tin rằng những cổ phiếu đã được niêm yết là đạt chất lượng.

Phân tích rõ hơn về quy định minh bạch và công bố thông tin, TS Đinh Thế Hiển cho rằng các nội dung đều đã được nêu trong các văn bản quy phạm pháp luật, góp phần giúp thị trường phát triển trong 20 năm qua. Dù vậy, thị trường chứng khoán trong năm 2021 và nửa đầu năm 2022 vẫn chứng kiến hàng loạt sai phạm của các công ty đại chúng trong việc công bố thông tin sai lệch, từ đó ảnh hướng rất lớn tới quyền lợi của nhà đầu tư.

"Việc bất cân xứng thông tin vẫn diễn ra. Một số lãnh đạo DN, công ty chứng khoán có những hành vi vi phạm về công bố thông tin như mua bán "chui", giao dịch không đúng với giá trị đã công bố hoặc đăng ký mua bán nhưng không thực hiện như đã công bố... Thị trường chỉ phát triển mạnh về quy mô thay vì phát triển cả chất lượng" - TS Đinh Thế Hiển bình luận.

Để thị trường chứng khoán Việt Nam phát triển minh bạch, bền vững, tránh tình trạng "lùa gà", thao túng, làm giá cổ phiếu như thời gian qua, nhiều chuyên gia và DN cho rằng cần thực hiện nghiêm các quy định về minh bạch, công bố thông tin. Tại Việt Nam, trong năm 2022, cũng bằng kiểm tra lại các giao dịch của một số nhà đầu tư chứng khoán mà UBCKNN đã phát hiện ra những trường hợp vi phạm để xử lý. Nếu hoạt động này được tự động hóa và xử lý quyết liệt thì giảm đáng kể giao dịch nội gián.

Bà Vũ Thị Chân Phương, Chủ tịch UBCKNN, cho hay ủy ban đang tiếp tục phối hợp với các tổ chức quốc tế cũng như chủ động đề xuất Bộ Tài chính trao đổi với các bộ, ngành liên quan về việc sớm nâng hạng thị trường chứng khoán Việt Nam từ cận biên lên mới nổi theo kế hoạch đã đặt ra. Đồng thời, UBCKNN và các cơ quan quản lý tiếp tục tham mưu, trình các cấp có thẩm quyền hoàn thiện khung pháp lý và các chính sách phát triển thị trường; sửa đổi, bổ sung quy định kịp thời để bảo đảm phù hợp với thực tế hiện nay và trong thời gian tới.

Để sớm nâng hạng thị trường chứng khoán, các chuyên gia góp ý cần triển khai những giải pháp cụ thể nhằm xây dựng thị trường theo hướng đáp ứng các tiêu chí của tổ chức đánh giá, xếp hạng song song với lấy lại niềm tin của thị trường. Chẳng hạn, hệ thống công nghệ thông tin của nhà thầu Hàn Quốc (KRX) khi đi vào vận hành sẽ giúp cơ quan quản lý cũng như các bên tham gia thị trường triển khai các giải pháp giao dịch và thanh toán mới theo tiêu chuẩn quốc tế. 

(*) Xem Báo Người Lao Động từ số ra ngày 9-5