Nhiều sai phạm khi cổ phần hóa cảng Quy Nhơn

Ngày 17-9, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã công bố kết luận thanh tra toàn diện việc cổ phần hóa (CPH) cảng Quy Nhơn (tỉnh Bình Định).

Bí thư tỉnh gửi văn bản "thúc" tiến độ

Theo TTCP, việc UBND tỉnh Bình Định đề nghị Bộ Giao thông Vận tải (GTVT), Thủ tướng Chính phủ cho phép CPH cảng Quy Nhơn theo hướng nhà nước nắm giữ 49% vốn điều lệ, sau đó tiếp tục đề nghị Bộ GTVT báo cáo Thủ tướng Chính phủ cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn là không đúng chức năng, nhiệm vụ theo quy định của pháp luật.

Đáng chú ý, cơ quan thanh tra cũng kết luận việc bí thư Tỉnh ủy Bình Định có văn bản vào tháng 7-2015 đề nghị Bộ GTVT chỉ đạo đẩy nhanh tiến độ bán toàn bộ 49% cổ phần của nhà nước tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn là không đúng chức năng, nhiệm vụ.

Quá trình cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại cảng Quy Nhơn có nhiều sai phạm Ảnh: ANH TÚ

Với vai trò, trách nhiệm quản lý nhà nước về lĩnh vực giao thông, vận tải, là cơ quan đại diện chủ sở hữu nhà nước đối với Vinalines nhưng Bộ GTVT chưa làm đúng chức năng, nhiệm vụ. Trong đó, việc Bộ GTVT đề nghị Thủ tướng Chính phủ cho phép CPH cảng Quy Nhơn, nhà nước nắm giữ 49% vốn điều lệ; sau đó lại tiếp tục đề nghị Thủ tướng cho phép Vinalines chuyển nhượng hết 49% vốn điều lệ tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn là không đúng với Đề án tái cơ cấu Vinalines giai đoạn 2012-2015.

Ngoài ra, khi đề xuất chuyển nhượng hết 49% vốn nhà nước tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn, mặc dù Văn phòng Chính phủ, Bộ Tài chính, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đều có văn bản yêu cầu Bộ GTVT bổ sung, giải trình thêm một số nội dung quan trọng nhưng bộ này đều phớt lờ. Các nội dung quan trọng như an ninh - quốc phòng, đánh giá vai trò, tiềm năng của cảng Quy Nhơn đều không được Bộ GTVT đánh giá toàn diện, đầy đủ mà "vội vàng" đề nghị bán cổ phần.

Bộ GTVT đã chỉ đạo Vinalines về phương thức chuyển nhượng vốn nhà nước tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn không rõ ràng, thiếu nhất quán, ban đầu chỉ đạo bán đấu giá qua Sở Giao dịch chứng khoán nhưng sau đó lại cho phép Vinalines bán cổ phần theo phương thức thỏa thuận trực tiếp. Đáng chú ý là việc Bộ GTVT đã ban hành 2 văn bản trái thẩm quyền về chuyển nhượng cổ phần.

Kết luận của TTCP cũng chỉ ra những khuyết điểm, vi phạm của Văn phòng Chính phủ trong việc tham mưu, đề xuất Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản về việc CPH cảng Quy Nhơn. Mặc dù đề nghị của Bộ GTVT về việc cho bán hết 49% vốn nhà nước tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn thiếu cơ sở pháp lý, cơ sở thực tiễn nhưng Văn phòng Chính phủ vẫn trình Phó Thủ tướng Chính phủ ban hành các văn bản liên quan.

Lựa chọn nhà đầu tư thiếu năng lực

Quá trình thanh tra toàn diện việc CPH cảng Quy Nhơn, TTCP phát hiện việc xác định giá trị doanh nghiệp để CPH; việc thẩm định giá cổ phần để thoái vốn nhà nước tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn; việc phê duyệt giá trị doanh nghiệp và giá trị cổ phần đã có những khuyết điểm, vi phạm.

Theo TTCP, trong quá trình định giá các tài sản, máy móc, thiết bị, phương tiện, Công ty TNHH Kiểm toán và Tư vấn thuế ATC (ATC) đã không thu thập hồ sơ, tài liệu có liên quan, đã sử dụng các phương pháp định giá không tuân thủ theo quy định của Bộ Tài chính và các quy định có liên quan. Mặc dù việc định giá thiếu cơ sở như kết quả xác định giá trị doanh nghiệp để CPH, thẩm định giá cổ phần để chuyển nhượng cổ phần đã được HĐTV Vinalines phê duyệt.

Trong quá trình thực hiện CPH, việc lựa chọn nhà đầu tư chiến lược, việc bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược sau khi đấu giá trên Sàn Giao dịch chứng khoán Hà Nội, đã có những khuyết điểm, vi phạm. Cơ quan thanh tra nhấn mạnh việc xây dựng, phê duyệt tiêu chí lựa chọn nhà đầu tư chiến lược đã không cụ thể điều kiện, tính chất ngành nghề kinh doanh cảng biển. Do đó, Công ty Hợp Thành đã được lựa chọn là nhà đầu tư chiến lược nhưng thiếu kinh nghiệm trong lĩnh vực cảng biển. Mặt khác, cam kết của Công ty Hợp Thành chỉ nêu hỗ trợ công ty cổ phần trong hoạt động sản xuất kinh doanh, không cụ thể nội dung hỗ trợ. Công ty Hợp Thành còn chậm thanh toán tiền mua cổ phần.

Kết luận của TTCP cũng nêu rõ UBND tỉnh Bình Định đã có những "ưu ái" đặc biệt khi giao đất cho Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn và Công ty CP Cảng Quy Nhơn. Theo đó, tỉnh này cho 2 đơn vị trên sử dụng đất theo hình thức thuê đất trả tiền hằng năm, tuy nhiên khi quá thời hạn ổn định 5 năm vẫn không điều chỉnh lại đơn giá thuê đất. Địa phương này còn cho Công ty CP Cảng Quy Nhơn quản lý, sử dụng 813,3 m2 đất trạm cấp nước ngọt cho tàu biển theo hình thức giao đất không thu tiền sử dụng đất, gây thất thoát ngân sách nhà nước.

Trước những khuyết điểm, vi phạm nêu trên, Tổng TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ giao Bộ GTVT chủ trì, chỉ đạo, thực hiện việc thu hồi 75,01% cổ phần tại Công ty CP Cảng Quy Nhơn về sở hữu nhà nước vì Bộ GTVT đã cho phép Vinalines chuyển nhượng cho Công ty Hợp Thành theo phương thức thỏa thuận trực tiếp trái thẩm quyền. Đồng thời, chỉ đạo Vinalines theo thẩm quyền kiểm điểm, xử lý trách đối với nguyên tổng giám đốc và nguyên kế toán trưởng Công ty TNHH MTV Cảng Quy Nhơn đối với khuyết điểm, vi phạm trong việc trích khấu hao tài sản cố định không đúng quy định.