Nợ nước ngoài chồng chất

Trong 32,5 tỉ USD nợ công của Việt Nam, chủ yếu là nợ nước ngoài. So với mức nợ nước ngoài năm 2009 (chiếm 39% GDP), mức nợ của năm 2010 đã tăng đáng kể và là mức cao nhất từ năm 2006 đến nay.

Tăng gấp đôi trong 5 năm

Chỉ trong vòng một năm, nợ nước ngoài của Việt Nam đã tăng thêm gần 4,6 tỉ USD. Tính chung giai đoạn 5 năm 2006-2010, nợ công của Việt Nam đã tăng gấp đôi. Năm 2010, ngân sách phải trả cho các chủ nợ nước ngoài là 1,67 tỉ USD, tăng gần 30% so với mức trả nợ 1,29 tỉ  USD năm 2009. Tính chung từ nay đến năm 2015, mỗi năm, Việt Nam phải trả nợ cả gốc lẫn lãi khoảng 1,5 tỉ USD. Đến năm 2020, tổng số tiền phải trả là 2,4 tỉ USD.

Về cơ cấu nợ, chiếm tỉ trọng lớn nhất là đồng yen 38,8%; SDR (đơn vị tiền tệ quy ước của một số nước thành viên Quỹ Tiền tệ Quốc tế - IMF) chiếm 27,1%; USD 22,2%; euro 9,2%. Đáng lưu ý là tỉ lệ dư nợ nước ngoài so với GDP đang tăng rất nhanh. Bộ Tài chính nhiều lần khẳng định nợ công của Việt Nam vẫn ở mức an toàn song con số 42,2% vừa công bố cho thấy ngưỡng giới hạn có thể còn rất hẹp.

Dù hiện nợ công vẫn ở ngưỡng an toàn nhưng không thể chủ quan, vì giới hạn có thể còn rất hẹp.
Trong ảnh: Dự án kênh Nhiêu Lộc - Thị Nghè vay vốn Ngân hàng Thế giới. Ảnh: TẤN THẠNH

Một lo ngại khác đối với nợ công của Việt Nam là tỉ lệ giữa dự trữ ngoại hối so với tổng dư nợ ngắn hạn đang xuống thấp. Tỉ lệ dự trữ ngoại hối năm 2010 chỉ còn tương đương 187% tổng dư nợ ngắn hạn, trong khi năm 2009 là 290% và năm 2008 là 2.808%. Lãi suất vay nợ của Việt Nam cũng đang có xu hướng tăng lên. 65,5% các khoản nợ của Việt Nam vẫn được hưởng lãi suất thấp từ 1% - 2,99%/năm nhưng khoản vay có lãi suất cao từ 6% - 10%/năm trong năm 2010 cũng đã lên tới 1,89 tỉ USD, gấp đôi so năm 2009.

Đừng nghĩ nợ công của ta thấp

Vấn đề quan trọng nhất, nhìn từ nợ công Việt Nam, là hiệu quả của đầu tư công quá thấp, đầu tư 1 đồng nhưng tài sản cố định chỉ tạo được 0,4 - 0,5 đồng, một nửa tiền đầu tư “biến mất” là nguyên nhân gây ra lạm phát. “Đầu tư nhiều nhưng tài sản cố định và hàng hóa tạo ra rất ít, đó là điều nguy hiểm” - TS Lê Đăng Doanh nói.