Thiếu hiểu biết, thiệt hàng trăm tỉ đồng

Trong năm 2007 và 3 tháng đầu năm 2008, nhiều DN kinh doanh điều trong nước đã ký hợp đồng xuất khẩu điều nhân với các khách hàng nước ngoài (chủ yếu ký qua trung gian, người môi giới) với giá thấp. Nhưng sau đó giá điều trên thế giới tăng cao, gây thiệt hại hàng trăm tỉ đồng cho các DN.

Phần lớn rơi vào DN vừa và nhỏ

Nếu xuất với giá đã ký thì mỗi container điều nhân, DN sẽ bị lỗ từ 300 triệu- 400 triệu đồng. Cho nên các DN dùng dằng không chịu xuất hàng, dẫn đến tình trạng đối tác đòi thưa kiện. Nguyên nhân theo giới chuyên môn phân tích là do các DN thiếu hiểu biết trong khâu đàm phán ký kết hợp đồng, không đánh giá được diễn biến giá cả thị trường thế giới. Nhiều đơn vị lệ thuộc vốn vay ngân hàng, trong khi ngân hàng bắt buộc DN phải ký được hợp đồng xuất khẩu mới cho vay. Từ quy định trên, buộc các DN phải “chạy” cho bằng được hợp đồng cho dù họ biết ký với mức giá trên là thua lỗ.

Theo thống kê từ Hiệp hội Điều VN, có 38 DN xuất khẩu điều nợ khách hàng nước ngoài khoảng 700 container (11.000 tấn nhân điều các loại). Đến thời điểm này, các DN cũng đã trả nợ được 400 container và 300 container còn lại sẽ được giải quyết từ nay cho đến tháng 9. Ông Nguyễn Đức Thanh, quyền Chủ tịch Vinacas, cho biết trong số DN nợ khách hàng nước ngoài, chỉ có 12 DN là hội viên của hiệp hội. Những DN này cũng đã thỏa thuận được với các đối tác để trả nợ bằng cách hỗ trợ giá, trả chậm với lộ trình phù hợp. Tuy nhiên, vẫn còn một số DN vừa và nhỏ sẽ không có khả năng trả nợ do họ sáp nhập hoặc bị giải thể, cũng như không có năng lực hoặc những đơn vị mới thành lập, khả năng sản xuất thấp.

Có thể mất thị trường xuất khẩu

Việc các DN xuất khẩu điều của VN có khả năng bị kiện do không giao hàng đúng tiến độ làm ảnh hưởng xấu trên thương trường nên có khả năng VN sẽ mất thị trường tiêu thụ điều trên thế giới. Theo báo cáo từ Vinacas, trong 5 tháng đầu năm 2008, các DN đã thu mua 250.000 tấn điều thô trong nước và nhập khẩu 150.000 tấn từ Campuchia và châu Phi; xuất khẩu được 50.000 tấn điều nhân các loại. Kế hoạch năm 2008, sản lượng chế biến từ 550.000 tấn - 600.000 tấn điều thô, sản lượng điều nhân xuất khẩu 150.000 tấn với kim ngạch xuất khẩu từ 800 triệu - 850 triệu USD (tăng 45% so với năm 2007). VN đang là quốc gia xuất khẩu nhân điều lớn nhất thế giới, chiếm 40% lượng tiêu thụ toàn cầu. VN đang xuất khẩu hơn 30 thị trường trên thế giới, chưa kể thị trường trong nước đang bỏ ngỏ.

Để giải quyết tình hình trên, hiệp hội động viên các DN tích cực đàm phán, giao hàng cho khách. Hiệp hội cũng đề nghị các bộ, ngành hỗ trợ về cơ chế chính sách để ngành điều phát triển bền vững. Ông Nguyễn Đức Thanh cho biết, sắp tới sẽ tổ chức hội thảo về việc làm thế nào để tránh rủi ro trong việc ký kết hợp đồng và thực hiện hợp đồng xuất khẩu điều, do các cơ quan chuyên môn hướng dẫn để trang bị kiến thức cho DN.