Tiết kiệm điện: Chưa căn cơ

Theo quy định của Bộ Công Thương, từ năm 2013, tất cả các sản phẩm điện gia dụng sẽ phải dán nhãn năng lượng. Các sản phẩm có hiệu suất năng lượng thấp hơn mức tối thiểu quy định sẽ không được lưu thông. Thiết bị văn phòng và thương mại như máy photocopy, bộ nguồn máy tính, tủ giữ lạnh thương mại… áp dụng thực hiện từ đầu năm 2015.

Thực tế, vấn đề tiết kiệm năng lượng đã được luật hóa bằng Luật Sử dụng năng lượng tiết kiệm, hiệu quả có hiệu lực thi hành từ năm 2011. Thế nhưng hiện nay, ngay cả cơ quan có trách nhiệm thực hiện cũng đang “đuối”, còn người dân dường như lạc lối giữa mê hồn trận thiết bị tiết kiệm điện.

Ông Huỳnh Kim Tước, Giám đốc Trung tâm Tiết kiệm năng lượng TPHCM, cho biết những năm trước, trung tâm tham gia rất tích cực trong cuộc vận động, tuyên truyền tiết kiệm năng lượng vì đây là chủ trương lớn, đem lại lợi ích thiết thực cho cả nền kinh tế, doanh nghiệp và mỗi gia đình. Tuy nhiên, đến nay, tuyên truyền tiết kiệm năng lượng đang nặng về phong trào nên đơn vị này ngừng không làm nữa.

Theo các chuyên gia trên lĩnh vực này: Mục tiêu hướng tới của tuyên truyền tiết kiệm năng lượng là làm thay đổi hành vi chứ không chỉ dừng ở thay đổi nhận thức và sơ kết tiết kiệm được bao nhiêu KWh điện. Khi tổ chức truyền thông Giờ Trái đất, lại xác định đối tượng tuyên truyền chưa hợp lý, lẽ ra phải hướng tới đối tượng tiêu thụ nhiều điện nhất là hệ thống công nghiệp (tiêu thụ hơn 40%) nhưng thay vào đó lại tập trung vào các hộ gia đình và cộng đồng.

 

Ngoài ra, cũng chưa có công cụ đo lường sự thay đổi nhận thức để từ đó đánh giá hiệu quả của giải pháp, đề ra mục tiêu thực hiện cho năm sau. Khi xã hội đã có nhận thức tốt thì năm sau phải nâng lên ở mức độ cao hơn để cuối cùng chuyển đổi hành vi, không thể năm nào cũng phát tờ rơi hay đạp xe đạp để hưởng ứng Giờ Trái đất.
Ngay cả các cuộc thi tiết kiệm năng lượng rầm rộ đang được tổ chức hiện nay cũng chưa đạt kết quả như mong muốn.

Về phía người dân, động lực để họ tiết kiệm điện không hẳn do tác dụng của các đợt tuyên truyền nói trên mà còn do ngành điện liên tục… dọa tăng giá. Đón đầu xu thế đó, trên thị trường có sự bùng nổ về thiết bị tiết kiệm điện khiến người tiêu dùng rất lúng túng khi lựa chọn sản phẩm phù hợp.

Tất cả đồ điện gia dụng, từ ti vi, tủ lạnh, máy giặt đến bóng đèn chiếu sáng đều được nhà sản xuất quảng cáo là có chức năng tiết kiệm điện từ 10% - 60% nhờ sử dụng công nghệ lưu điện, công nghệ biến tần inverter... Theo đó, giá bán sản phẩm cũng đắt hơn từ 20% - 50% so với thiết bị thông thường. Riêng đối với sản phẩm đèn LED có đến hơn chục nhãn hàng, có loại bóng in công suất 20 W nhưng thực tế độ chiếu sáng chỉ bằng bóng 9 W - 14 W, thậm chí ghi công suất 11 W nhưng thực tế độ chiếu sáng chỉ bằng bóng đèn 3 W của một nhãn hàng danh tiếng.

 

Nhiều cửa hàng còn bán các thiết bị ăn cắp điện từ nguồn để người tiêu dùng “tiết kiệm” được điện nhiều hơn. Chỉ cách đây một năm, nhiều người đổ xô tìm mua thiết bị tiết kiệm điện Powerboss được quảng cáo là nhập khẩu từ Anh, có thể tiết kiệm được tới 40% điện năng hay “khiêm tốn” hơn là Power.tune tiết kiệm 25% điện năng. Đa số những sản phẩm được quảng cáo là siêu tiết kiệm năng lượng đó, khi đem về sử dụng mới biết chỉ là công dụng ảo.