Ưu đãi vượt trội cho đặc khu

Ngày 3-11 tại Hà Nội, Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH-ĐT) đã tổ chức hội thảo về chính sách phát triển kinh tế - xã hội tại đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt (đặc khu) để lấy ý kiến hoàn chỉnh dự thảo luật trước khi trình Quốc hội lần đầu tiên tại kỳ họp thứ 4 đang diễn ra.

Thu hút nhà đầu tư Top 500 thế giới

Bộ KH-ĐT cho biết tuy thế giới đã có 4.500 đặc khu tại 140 quốc gia và vùng lãnh thổ, thậm chí có đặc khu trong đặc khu như ở Thâm Quyến (Trung Quốc) nhưng Việt Nam vẫn còn cơ hội "xây tổ đón phượng hoàng", làm đặc khu lúc này vẫn chưa muộn. Trong thực tế, Vân Phong hay Phú Quốc đã mang hình hài đặc khu với sự chuẩn bị đón đầu sẵn sàng về cơ sở hạ tầng, thu hút được các nhà đầu tư tư nhân tên tuổi trong nước, chỉ chờ có luật là tăng tốc phát triển.

Nhà ga sân bay Vân Đồn (Quảng Ninh) đang được xây dựng Ảnh: Thế Dũng

Ông Trần Duy Đông, Vụ trưởng Vụ Quản lý các khu kinh tế (Bộ KH-ĐT), nhìn nhận theo dự thảo Luật Đặc khu, mức độ ưu đãi của Việt Nam cao hơn, thuận lợi hơn so với các đặc khu của Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản, Indonesia, Malaysia, Thái Lan, Singapore, Myanmar. Chỉ thua Dubai và 2 thiên đường thuế là đảo British Virgin và đảo Cayman. Các nội dung ưu đãi không dàn trải mà tập trung vào thế mạnh của từng đặc khu để hướng đến thu hút các tập đoàn thuộc Top 500 thế giới theo xếp hạng của Forbes.

Còn về chính sách chung, sẽ cho phép hãng hàng không nước ngoài được mở đường bay quốc tế kết hợp nhiều điểm, trong đó có ít nhất một điểm đi/đến tại đặc khu (thương quyền 8-9). Đây là cơ chế ưu đãi chưa từng có vì các quốc gia hiện nay đều từ chối cấp thương quyền 8-9 cho các hãng hàng không nước ngoài (hãng nước ngoài không được bay từ điểm A đến điểm B trong nội địa). "Vì cơ chế cho đặc khu được phép ở mức cao hơn các luật chuyên ngành khác nên nội dung này đã được Bộ Giao thông Vận tải đồng thuận" - ông Đông nói.

Hiện không phải đặc khu nào trên thế giới cũng cho phép được tự do lưu hành đồng USD trong đặc khu bên cạnh đồng nội tệ, song Việt Nam đang nghiên cứu hướng mở đối với quy định này. Nếu cần thiết sẽ lập chi nhánh Ngân hàng Nhà nước tại đặc khu và cho phép được lưu hành USD bên cạnh VNĐ.

Nhà đầu tư sẽ không phải bỏ đi

TS Nguyễn Thanh Trúc, Viện Phát triển bền vững (Viện Hàn lâm khoa học Việt Nam), góp ý thế giới vẫn đang tiếp tục thành lập đặc khu với trình độ công nghệ 4.0. Ả Rập Saudi vừa công bố thành lập thành phố gấp 33 lần New York với tổng mức đầu tư 300 tỉ USD, không thu bất cứ loại thuế nào mà chỉ thu phí. Việt Nam phải xây đặc khu với tầm nhìn lâu dài và ưu đãi vượt trội mới mong thành công. Theo ông Trúc, ưu đãi thuế tiêu thụ đặc biệt với hoạt động kinh doanh casino như dự thảo là thuế suất 10% trong 10 năm đầu (mức chung là 30%) vẫn thấp hơn so với nhiều nước.

Tuy nhiên, đại diện Vụ Tài chính Ngân sách của Văn phòng Chính phủ lại cho rằng ưu đãi này sẽ thiệt thòi cho các nhà đầu tư đến trước. Như casino Hồ Tràm (Bà Rịa - Vũng Tàu) đã đầu tư hơn 2 tỉ USD lại phải chịu thuế tiêu thụ đặc biệt 30%, trong khi nhà đầu tư mới ở 3 đặc khu lại chỉ nộp 10%...

Đề cập đến chính sách tại khu phi thuế quan, ông Trần Quốc Vinh, Phó Giám đốc kinh doanh Công ty TNHH Duy Anh, đặt vấn đề cần kiểm soát vốn đầu tư, kinh nghiệm kinh doanh, nguồn gốc đăng ký sản phẩm của các nhà đầu tư, tránh tình trạng như tại các khu kinh tế cửa khẩu chỉ kiểm soát giấy phép nên hộ kinh doanh nhỏ lợi dụng chính sách khuyến khích của nhà nước để buôn lậu. Đồng thời, nâng định mức mua hàng miễn thuế tại khu thuế quan và không giới hạn định mức nếu khách chỉ mua 1 sản phẩm. "Khách mua 1 chiếc túi Gucci giá thấp nhất cũng 2.000 USD, nếu giới hạn định mức mua sắm 10 triệu đồng thì không tạo sự hấp dẫn đối với người có thu nhập cao đến đây, họ lại sang Hồng Kông, Hàn Quốc... và quan trọng là không tạo điều kiện để các thương hiệu đẳng cấp đầu tư vào khu thuế quan của ta" - ông Vinh phân tích.

Giải thích nội dung này đã được thảo luận rất kỹ giữa Bộ KH-ĐT, Bộ Tài chính và Ngân hàng Nhà nước, ông Đông đánh giá đề xuất trên là rất thực tế nhưng cũng phải cân nhắc kỹ lưỡng. "Vì khách cũng có thể mua 1 chiếc Rolls Royce đáng giá cả triệu USD ở đặc khu, như thế thì không thể miễn thuế được" - ông Đông phản biện.

Ông Nguyễn Văn Phúc, nguyên Phó Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nhắc lại chuyện 5 năm trước, tỉ phú Mỹ Shedon Adelson - Chủ tịch Tập đoàn Las Vegas Sands - đã đáp chuyên cơ đến Quảng Ninh, chính thức làm việc với lãnh đạo tỉnh về cơ hội đầu tư vào Vân Đồn. Tại đây, ông Shedon Adelson đặt 4 câu hỏi: quy hoạch Vân Đồn có ở tầm quốc gia không, sân bay quốc tế khi nào xong, nhà đầu tư phải làm việc với ai và người này có thẩm quyền quyết định các vấn đề nhà đầu tư nêu không, khi nào người Việt được vào chơi casino. Khi đó, Quảng Ninh chưa thể trả lời được và vị tỉ phú này ra về chỉ sau 5 phút làm việc. "Với những quy định của dự thảo luật, nếu được Quốc hội thông qua, tôi tin rằng Quảng Ninh đã có đủ tư cách để trả lời cả 4 câu hỏi trên, không để nhà đầu tư phải bỏ đi nữa" - ông Phúc nhìn nhận.