Vì sao chưa bỏ trần lãi suất?

Lãi suất huy động các kỳ hạn dài ở nhiều ngân hàng (NH) thương mại tăng mạnh lên 8%-8,6%/năm, thậm chí xấp xỉ 9%/năm.

Tăng mạnh lãi suất kỳ hạn dài

NH TMCP Việt Nam Thịnh Vượng (VPBank) vừa nâng lãi suất tiết kiệm VNĐ ở các kỳ hạn dài, tối đa tới 0,7 điểm phần trăm. Theo đó, VPBank tăng mạnh lãi suất huy động kỳ hạn từ 13 tháng trở lên của nhiều sản phẩm tiết kiệm như tiết kiệm thường, tiết kiệm lĩnh lãi định kỳ, tiết kiệm trả lãi trước…

Cụ thể, ở sản phẩm Phát Lộc Thịnh Vượng, mức lãi suất cao nhất lên tới 8,5%/năm khi khách hàng gửi từ 13 tháng và 8,6%/năm với kỳ hạn từ 18 tháng. Ở sản phẩm tiết kiệm thường, lãi suất cao nhất cũng lên tới 7,6%/năm với kỳ hạn từ 13 tháng và 7,8%/năm với kỳ hạn từ 18 tháng. Đây được xem là mức lãi suất huy động cao nhất trên thị trường NH hiện nay.

Nhiều ngân hàng thương mại vừa nâng lãi suất huy động ở các kỳ hạn dài Ảnh: TẤN THẠNH

Chưa đầy một tháng qua, VPBank đã 2 lần điều chỉnh lãi suất huy động theo hướng tăng khá mạnh ở các kỳ hạn, nhất là kỳ hạn dài.

Thống kê của NH Nhà nước đến đầu tháng 12, mặt bằng lãi suất huy động bằng tiền đồng ở các kỳ hạn từ 6 tháng đến dưới 12 tháng là 5,3%-6,5%/năm; kỳ hạn từ 12 tháng trở lên ở mức phổ biến 6,5%-7,3%/năm.

Tuy nhiên, ghi nhận thực tế ở nhiều NH thương mại đã xuất hiện nhiều xu hướng lãi suất cao, kỳ hạn từ 12 tháng trở lên đã cán mốc 8,5%/năm, thậm chí xấp xỉ 9%/năm thông qua các chương trình khuyến mại, cộng thêm lãi suất…

Tại NH TMCP Bản Việt (Viet Capital), khách hàng gửi tiền từ 12 tháng trở lên lãi suất đã là 8%/năm. Mức lãi suất tiền gửi cao nhất đang được áp dụng là 8,6%/năm với kỳ hạn từ 24 tháng.

Hay tại NH TMCP Sài Gòn (SCB), lãi suất huy động thông thường kỳ hạn 6 tháng là 7,1%/năm nhưng nếu tham gia sản phẩm tiết kiệm Đắc Lộc Tài cùng kỳ hạn thì lãi suất tới 8,1%/năm. Tương tự, khách hàng gửi tiền thông thường kỳ hạn 12 tháng là 7,5%/năm nhưng nếu gửi theo sản phẩm tiết kiệm Đắc Lộc Phát kỳ hạn 13 tháng lãi suất tới 8,35%/năm.

Hiện mức lãi suất huy động cao nhất trên thị trường được ghi nhận tới thời điểm này xấp xỉ 9%/năm. Theo đó, NH TMCP Hàng hải Việt Nam (Maritime Bank) đang áp dụng chương trình cộng thêm lãi suất từ 0,5-2 điểm phần trăm khi khách hàng tham gia gói tiết kiệm M-Savings. Mức lãi suất tối đa người gửi có thể nhận được ở sản phẩm này là 8,9%/năm.

Trước đó, hàng loạt NH thương mại như MB, VIB, Techcombank, Vietcombank, Eximbank, BIDV, VietinBank… đã điều chỉnh biểu lãi suất ở các kỳ hạn theo hướng nhích dần lên.

Ông Nguyễn Hoàng Minh, Phó Giám đốc NH Nhà nước Chi nhánh TP HCM, nhìn nhận động thái tăng lãi suất huy động gần đây của nhiều NH thương mại chủ yếu mang tính thời vụ. Các NH đẩy mạnh thu hút tiền nhàn rỗi từ thị trường để đáp ứng nhu cầu vốn cao dịp cuối năm, đồng thời chuẩn bị nguồn vốn cho doanh nghiệp vay từ đầu năm 2019 khi NH thương mại có hạn mức tín dụng mới.

Nhiều ý kiến chuyên gia kinh tế cũng cho rằng việc NH thương mại tăng lãi suất huy động không hẳn do căng thẳng thanh khoản.

TS Cấn Văn Lực, chuyên gia tài chính NH, phân tích nhiều yếu tố khiến các NH thương mại đẩy mạnh lãi suất đầu vào, như nhu cầu vốn vay dịp cuối năm tăng cao nên cần huy động thêm vốn đầu vào. Nhiều NH đang cơ cấu lại nguồn vốn, kể cả ngắn, trung và dài hạn nhằm đáp ứng quy định mới của NH Nhà nước về tỉ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung - dài hạn giảm từ 45% xuống 40% từ đầu năm sau. Đồng thời, một số NH cũng bắt đầu phát hành trái phiếu huy động vốn dài hạn nhằm tăng vốn cấp 2, đáp ứng yêu cầu tỉ lệ an toàn vốn, chuẩn mực an toàn vốn theo Basel II trong thời gian tới.

Xem xét bỏ biện pháp hành chính không cần thiết

Quan sát trên biểu lãi suất huy động của nhiều NH, chênh lệch lãi suất kỳ hạn ngắn dưới 6 tháng và từ 6 tháng bắt đầu giãn rộng. Như tại NH TMCP Phương Đông (OCB), lãi suất kỳ hạn dưới 6 tháng là 5,5%/năm nhưng từ 6 tháng trở lên tới 7%/năm. Nếu gửi tiết kiệm online, lãi suất kỳ hạn 6 tháng là 7,1%/năm và mức lãi suất lên tới 8,2%/năm nếu khách hàng vừa mua bảo hiểm vừa gửi tiết kiệm.

Tại VPBank, NH này áp dụng mức lãi suất đều 5,3%/năm cho các kỳ hạn dưới 6 tháng, trong khi từ 6 tháng trở lên, người gửi sẽ được hưởng lãi 7,2%/năm. Hay tại SCB, lãi suất gửi tiết kiệm dưới 6 tháng là 5,5%/năm nhưng từ 6 tháng trở lên ở sản phẩm tiết kiệm Đắc Lộc Tài lãi suất tới 7,9%/năm… Chênh lệch lãi suất giữa 2 kỳ hạn là khá lớn.

Trong bối cảnh xu hướng lãi suất tiền gửi vẫn tiếp tục tăng, công cụ trần lãi suất áp dụng cho kỳ hạn dưới 6 tháng của NH Nhà nước đang phát huy tác dụng, giúp mặt bằng lãi suất không tăng quá cao. Tại kỳ họp Quốc hội vừa qua, một số đại biểu đã đề nghị giảm dần các biện pháp hành chính, trong đó có xác lập lãi suất theo thị trường. Trả lời đại biểu Quốc hội, Thống đốc NH Nhà nước Lê Minh Hưng cho biết từ năm 2011, khi thị trường có những diễn biến không thuận lợi ảnh hưởng khá mạnh đến ổn định an toàn kinh tế vĩ mô và hoạt động của hệ thống, NH Nhà nước đã áp dụng trần lãi suất tiền gửi đối với VNĐ cho các kỳ hạn. Sau đó, theo nhu cầu thị trường, NH Nhà nước đã từng bước dỡ bỏ quy định trần lãi suất tiền gửi VNĐ và hiện chỉ áp trần lãi suất tiền gửi VNĐ kỳ hạn dưới 6 tháng.

Theo lý giải của NH Nhà nước, do thị trường vốn phát triển nhưng chưa đáp ứng được nhu cầu vốn của nền kinh tế và hệ thống NH vẫn là kênh chủ lực cung ứng vốn, nên việc sử dụng biện pháp hành chính có chọn lọc, phù hợp thời điểm là cần thiết.

"Hiện số lượng tổ chức tín dụng tương đối nhiều, chất lượng chưa đồng đều nên trần lãi suất huy động VNĐ dưới 6 tháng được duy trì ở mức hợp lý, bám sát cung cầu thị trường cũng có tác dụng giữ ổn định thị trường tiền tệ. Quá trình tái cơ cấu hệ thống tổ chức tín dụng đang được đẩy mạnh nên việc giữ trần lãi suất cũng nhằm hỗ trợ ổn định thị trường tiền tệ. Khi hệ thống tổ chức tín dụng hoạt động tốt hơn, an toàn lành mạnh hơn, NH Nhà nước sẽ xem xét dỡ bỏ biện pháp hành chính không cần thiết" - Thống đốc Lê Minh Hưng phân tích.