Làm chủ công nghệ để phát triển

Việt Nam đang nỗ lực kêu gọi đầu tư từ quốc tế để ứng dụng công nghệ cao trong chiến lược phát triển đất nước dựa trên công nghệ. Tuy nhiên, Việt Nam không thể thụ động ứng dụng công nghệ của nước ngoài mà cần có chiến lược cụ thể, giải pháp chủ động trong việc tiếp nhận đầu tư trong đó làm chủ công nghệ đóng vai trò then chốt.

Bắt nhịp xu hướng thế giới

Tiếp sau việc Tập đoàn NVIDIA hồi đầu tháng 12-2024 hợp tác với Chính phủ Việt Nam xây dựng trung tâm nghiên cứu và phát triển AI (AI R&D), vào đầu tháng 6, Tập đoàn Qualcomm đã ra mắt AI R&D lớn thứ 3 của mình trên thế giới tại Việt Nam.

Vấn đề là cần xác định làm chủ công nghệ không phải là công nghệ phổ quát mà phải làm chủ công nghệ lõi - công nghệ căn bản, then chốt. Đây là cơ sở để phát triển các công nghệ ứng dụng khác. Người làm chủ và sở hữu được các công nghệ mới sẽ nắm quyền chủ động trong sản xuất, giảm phụ thuộc vào công nghệ nước ngoài, đồng thời sẽ tạo ra giá trị gia tăng trong các ngành công nghiệp mũi nhọn của nước mình.

Theo ông Nguyễn Trung Chính, Chủ tịch HĐQT - Chủ tịch Điều hành Tập đoàn Công nghệ CMC, Việt Nam đang đứng trước một vận hội lớn trong chuyển đổi số và chuyển đổi AI. CMC xác định rõ sứ mệnh của mình không chỉ là phát triển kinh doanh, mà còn đóng góp thực chất vào năng lực tự chủ công nghệ quốc gia, đồng hành cùng Chính phủ trong hiện thực hóa mục tiêu Nghị quyết 68-NQ/TW ngày 4-5-2025 của Bộ Chính trị để phát triển kinh tế tư nhân thực sự trở thành một động lực quan trọng của nền kinh tế. CMC đã xây dựng hệ sinh thái C.OpenAI - nền tảng công nghệ AI mở, được nghiên cứu và phát triển với hơn 25 công nghệ lõi với mục tiêu tạo ra các sản phẩm, giải pháp AI có khả năng ứng dụng rộng rãi trong quản lý, vận hành và phát triển kinh tế - xã hội.

Tập đoàn Công nghiệp - Viễn thông Quân đội (Viettel) hiện cũng đã làm chủ công nghệ lõi sản phẩm quốc phòng công nghệ cao. Trong một lần làm việc với Viettel vào năm 2024 về chương trình T-09 và hoạt động nghiên cứu sản xuất công nghiệp quốc phòng công nghệ cao, Thủ tướng Phạm Minh Chính nhận định: "Những sản phẩm do Viettel tự nghiên cứu và phát triển - đặc biệt là các sản phẩm chiến lược sẽ góp phần tạo nền móng để xây dựng nền công nghiệp quốc phòng". Trong lĩnh vực dân dụng, tháng 11-2024, Tập đoàn Viettel bắt đầu triển khai thương mại diện rộng trạm phát sóng 5G Open RAN "Make in Vietnam, Made by Viettel". Đây là trạm phát sóng 5G Open RAN (mạng truy nhập vô tuyến - Radio Access Network, RAN) đầu tiên trên thế giới sử dụng chipset Qualcomm, do Viettel High Tech (Tổng Công ty Công nghiệp công nghệ cao Viettel) và Tập đoàn Qualcomm (Mỹ) đồng nghiên cứu và phát triển. Trước dự án Open RAN hợp tác với Qualcomm, Viettel đã phát triển và làm chủ hệ thống các trạm gốc BTS 4G, 5G, đồng thời triển khai thành công các sản phẩm này trên mạng lưới của mình. Đây là những bước đi nền tảng của Viettel trong việc hiện thực hóa tầm nhìn làm chủ công nghệ, đặt nền móng cho ngành viễn thông quốc gia. Bà Jeanette Whyte, Giám đốc về chính sách của Tổ chức di động toàn cầu GSMA tại châu Á - Thái Bình Dương, cho rằng ngày càng có nhiều nhà mạng triển khai Open RAN, đây sẽ là xu hướng trên thế giới. Open RAN giúp các quốc gia và các nhà mạng chuyển đổi mạng lưới của mình. Cùng đồng hành với Qualcomm, Viettel có thể đưa sản phẩm của mình ra thị trường thế giới đang có nhiều tiềm năng.

Trang công nghệ viễn thông LightReading của mạng thông tin toàn cầu Informa gần đây có bài viết về dự án hợp tác 5G nhiều tiềm năng giữa Qualcomm và Viettel. Bài viết nhận định Việt Nam có thể là bệ phóng 5G cho Qualcomm; bên cạnh việc vận hành một mạng di động lớn trong nước, Viettel còn có dấu ấn quốc tế bao gồm các quốc gia như Campuchia, Myanmar và thậm chí là Peru.

Dồn sức cho R&D

Trên thực tế, để làm chủ công nghệ lõi, cần phải làm chủ từ khâu R&D, đầu tư một cách nghiêm túc, bài bản và đúng mức cho R&D. Để thực hành R&D hiệu quả, người ta phải bảo đảm các yếu tố: Chấp nhận sự thay đổi, hiểu dữ liệu, phát triển các kỹ năng, quản lý tốt các dự án, truyền thông rõ ràng, giữ được đạo đức (tôn trọng sự riêng tư, bảo đảm an toàn dữ liệu…

Tháng 5 vừa qua, Hiệp hội Phần mềm và Dịch vụ Công nghệ thông tin Việt Nam (VINASA) đã tổ chức tại Hà Nội Diễn đàn cấp cao Chuyển đổi số Việt Nam - châu Á 2025 (Vietnam - Asia DX Summit 2025) với chủ đề "Làm chủ công nghệ - Đột phá, vươn mình". Theo thông tin tại sự kiện này, Việt Nam đang chú trọng nghiên cứu, phát triển một số nhóm công nghệ chiến lược, gồm AI, khoa học dữ liệu, internet vạn vật, mạng di động 5G, 6G, Blockchain, bán dẫn, an ninh mạng... Tính đến năm 2025, Việt Nam có hơn 54.500 doanh nghiệp công nghệ số. Một số tập đoàn lớn như Viettel, CMC, FPT, VNPT, Misa, One Mount,… đã nhận nhiệm vụ phát triển sản phẩm công nghệ lõi để giải quyết một số bài toán lớn của quốc gia. Việt Nam hiện có hơn 1.000 doanh nghiệp công nghệ số đang xuất khẩu dịch vụ phục vụ các thị trường lớn như Mỹ, Nhật Bản, châu Âu, Hàn Quốc, Úc,… tạo ra doanh thu hàng tỉ USD mỗi năm.

Tại Vietnam - Asia DX Summit 2025, ông Nguyễn Văn Khoa - Chủ tịch Hiệp hội VINASA, Tổng Giám đốc Tập đoàn FPT - nhận định: "Đây là thời điểm vàng để các doanh nghiệp công nghệ tận dụng chính sách hỗ trợ của Chính phủ và khai thác thị trường chuyển đổi số đầy tiềm năng".