Lật tẩy đường dây buôn lậu gần 30 tỉ đồng

Ngày 3-9, TAND TP HCM một lần nữa hoãn phiên xét xử sơ thẩm vụ án buôn lậu và nhận hối lộ liên quan đến việc nhập khẩu trái phép gần 30 tỉ đồng sợi polyester từ Trung Quốc về Việt Nam. Vụ án do Bạch Tấn Cường (SN 1980), Võ Thanh Tuấn (SN 1987) cùng 11 bị cáo khác thực hiện, trong đó có nhiều công chức hải quan từng công tác tại Chi cục Hải quan Chơn Thành (tỉnh Bình Phước cũ). Trước đó, vào ngày 11-8, vụ án đã được đưa ra xét xử nhưng phải tạm hoãn.

Chiêu trò "chạy luồng" và những công ty "bình phong"

Theo hồ sơ vụ án, vào giữa năm 2022 đến tháng 8-2023, một số đối tượng người Trung Quốc tìm cách đưa sợi polyester vào Việt Nam để tiêu thụ. Thông qua các mối quan hệ, họ thuê Bạch Tấn Cường đứng ra lo toàn bộ thủ tục nhập khẩu, với mức thù lao 53 triệu đồng/container, bao gồm thuế, phí và cả khoản "bôi trơn" cho cán bộ hải quan.

Để thực hiện, Cường chỉ đạo cộng sự thành lập nhiều công ty "bình phong" như Sunview, Gold Vina, Indus Alphal. Các công ty này hầu như không hoạt động sản xuất - kinh doanh, chỉ dùng pháp nhân và chữ ký số để mở tờ khai nhập khẩu tại Chi cục Hải quan Chơn Thành.

Các bị cáo đã khai báo gian dối hồ sơ, chứng từ hàng hóa đều được soạn thảo lại theo hướng khai giảm trọng lượng, đổi mã hồ sơ, thậm chí biến sợi thuộc diện áp thuế chống bán phá giá thành sợi polyester thông thường để giảm số thuế phải nộp.

Các container khi về cảng Cát Lái sẽ được làm thủ tục thông quan bằng cách "chạy luồng". Nếu bị phân vào luồng vàng (chỉ kiểm tra hồ sơ), hàng được rút khỏi cảng nhanh chóng. Nếu bị phân luồng đỏ (kiểm tra thực tế hàng), Cường và đồng bọn liên hệ với cán bộ hải quan để bỏ qua khâu kiểm hóa. Bằng thủ đoạn này, Cường cùng đồng phạm đã hợp thức hóa 35 tờ khai, buôn lậu 66 container, trị giá hơn 23,8 tỉ đồng.

Hàng hóa sau đó được vận chuyển từ cảng Cát Lái về 2 điểm tập kết. Tại đây, hàng được phân phối ra thị trường trong nước theo yêu cầu từ phía đối tác Trung Quốc.

Cơ quan điều tra cũng phát hiện một số nhân viên của Cường như Nguyễn Trung Thiên, Hà Trần Phát Thành bị buộc ký khống trên giấy trắng. Các chữ ký này được cán bộ hải quan sử dụng để hợp thức hóa biên bản kiểm tra, giúp hồ sơ nhập khẩu hợp lệ dù hàng hóa chưa từng được kiểm chứng.

Song song với nhóm của Cường, một người Trung Quốc khác tên Bình thuê Võ Thanh Tuấn tổ chức đường dây nhập khẩu tương tự. Tuấn cùng Nguyễn Xuân Hùng lập 2 công ty Long Tân Vina và Mire, giao cho Nguyễn Thị Mỹ Hảo trực tiếp làm chứng từ. Hảo soạn invoice, packing list khống, gửi cho một phiên dịch tên Bách để chèn con dấu giả của bên xuất khẩu, sau đó dùng bộ hồ sơ này mở tờ khai tại Hải quan Chơn Thành. Những container của nhóm này cũng nhiều lần "qua cửa" nhờ sự can thiệp từ cán bộ hải quan. Kết quả điều tra xác định nhóm của Tuấn thực hiện 11 tờ khai, 19 container, trị giá hơn 6,9 tỉ đồng.

Tổng cộng, số hàng nhập lậu qua 2 đường dây lên đến gần 30 tỉ đồng. Theo hồ sơ vụ án, các bị cáo tham gia đường dây buôn lậu này nhằm mục đích thu lợi bất chính cho cá nhân.

Bảo kê buôn lậu

Điều tra xác định 5 cựu công chức thuộc Đội Nghiệp vụ Chi cục Hải quan Chơn Thành đã nhận hối lộ để "bảo kê" cho đường dây buôn lậu. Các bị cáo gồm: Lâm Văn Tới (đội trưởng), Nguyễn Xuân Tùng, Nguyễn Tiến Dũng, Trương Thị Lệ Hằng và Nguyễn Thị Kim Anh.

Theo quy định, các lô hàng luồng đỏ phải được đưa về Chi cục Hải quan Chơn Thành để kiểm hóa thực tế, đối chiếu chứng từ trước khi thông quan.

Quy trình đúng quy định được thực hiện qua hệ thống điện tử VNACCS/VCIS. Hệ thống này tự động phân luồng tờ khai: luồng xanh được thông quan nhanh, luồng vàng phải kiểm tra hồ sơ chi tiết, còn luồng đỏ bắt buộc kiểm hóa thực tế container. Sau đó, đội trưởng phân công cán bộ phụ trách từng khâu. Đối với hàng luồng đỏ, doanh nghiệp phải đưa container về Chi cục Hải quan Chơn Thành để kiểm tra tình trạng niêm phong, số container và kiểm tra thực tế hàng hóa, trước khi cập nhật thông tin thông quan.

Tuy nhiên, trong giai đoạn từ cuối năm 2022 đến tháng 8-2023, quy trình này đã bị thao túng. Bạch Tấn Cường và Võ Thanh Tuấn, những người điều hành đường dây buôn lậu sợi polyester, đã trực tiếp thỏa thuận với Lâm Văn Tới. Theo thỏa thuận, Tới sẽ "giúp" bỏ qua khâu kiểm hóa với mức chi phí 3,5 triệu đồng/container, không phân biệt luồng vàng hay luồng đỏ. Việc thanh toán diễn ra định kỳ vào cuối tháng, sau khi đối chiếu số container đã thông quan.

Nhờ sự bảo kê này, nhiều container lẽ ra phải kiểm hóa đã được hợp thức hóa hồ sơ, đưa thẳng về TP HCM tiêu thụ. Cụ thể, Bạch Tấn Cường chi tổng cộng 224 triệu đồng, hợp thức hóa 30 tờ khai luồng đỏ, tương ứng 57 container không kiểm hóa. Võ Thanh Tuấn chi 66,5 triệu đồng, hợp thức hóa 11 tờ khai luồng đỏ, tương ứng 19 container không kiểm hóa.

Sau khi nhận tổng cộng 266,5 triệu đồng, Lâm Văn Tới không giữ toàn bộ mà phân chia lại cho cấp dưới. Mỗi container "thoát" kiểm hóa, công chức phụ trách nhận khoảng 2 triệu đồng. Trong đó, xác định Nguyễn Xuân Tùng là người hưởng lợi nhiều nhất. Tùng đã bỏ qua kiểm hóa đối với 36 tờ khai luồng đỏ, hợp thức hóa 70 container, nhận tổng cộng 240 triệu đồng. Đáng chú ý, trong số này có 7 tờ khai được nhân viên doanh nghiệp ký khống phiếu kiểm hóa, sau đó Tùng sử dụng để hoàn thiện hồ sơ.