Linh hoạt thích ứng với hạn, mặn

Dưới ánh nắng gay gắt giữa tháng 3, vườn thanh trà hàng trăm cây của ông Huỳnh Văn Cập (xã Đông Thành, thị xã Bình Minh, tỉnh Vĩnh Long) vẫn xanh mướt, ra trái sum suê.

Chú trọng trồng cây tiêu thụ ít nước

Từ đầu tháng 3-2025 đến nay, thanh trà chín rộ vàng óng, trông rất đẹp nên nhiều du khách có nhu cầu vào khu vườn của ông Cập tham quan. Đi dạo trong khu vườn mát rượi, du khách muốn thưởng thức ngay những trái thanh trà chín mọng.

"Thanh trà chịu khô hạn rất tốt, ra trái sai và bán được giá cao. Nhận thấy điều này nên từ hơn 10 năm trước, tôi đã đầu tư trồng loại cây này" - ông Cập nhớ lại.

Khi thanh trà trưởng thành và ra trái thì 1 hoặc 2 ngày mới tưới nước 1 lần, với cây chưa có trái thì 3-4 ngày. Theo ông Cập, khu vườn trồng 500 cây thanh trà của ông rất nhẹ công tưới nước.

"Giống cây này còn chịu được độ mặn tới 5‰ nên rất thích hợp trồng trong mùa khô ở miền Tây. Trung bình mỗi đợt, một cây cho trái khoảng 60-70 kg, giá bán sỉ vào siêu thị là 160.000 đồng/kg, còn bán lẻ 200.000 đồng/kg. Thanh trà có nhiều ưu điểm như vậy nên tôi cũng bán được cây giống cho người dân khắp nơi" - ông Cập khoe.

Trồng dưa hấu dưới ruộng cũng là mô hình sản xuất thích ứng với hạn, mặn mà ông Nguyễn Văn Giàu (ngụ phường Long Hòa, quận Bình Thủy, TP Cần Thơ) chủ động áp dụng nhiều năm nay. Ông cho hay trồng dưa hấu dưới ruộng chỉ cần lượng nước tưới khoảng 20% so với trồng lúa.

"Dưa hấu là loại cây cần nhiều ánh sáng, chịu hạn tốt nên trồng trong mùa khô sẽ cho năng suất cao. Không cần cung cấp nước thường xuyên như làm lúa, khi trồng dưa hấu, tôi chỉ tưới định kỳ, tập trung vào các giai đoạn quan trọng như lúc cây con mới trồng và khi chúng ra hoa kết trái" - ông Giàu thông tin.

Trong vụ này, ông Giàu trồng 6 công dưa hấu. Trung bình mỗi công, ông thu hoạch khoảng 3 tấn dưa hấu, bán với giá 8.000 đồng/kg. Sau khi trừ chi phí, ông lãi gần 100 triệu đồng - cao gấp đôi so với trồng lúa cũng như nhiều loại hoa màu khác.

Dễ áp dụng, nhân rộng

Ông Lê Thanh Điền, Giám đốc HTX Sầu riêng Phú Hựu (tỉnh Đồng Tháp), cho biết sầu riêng mang lại giá trị kinh tế cao nhưng rất mẫn cảm với nước nhiễm mặn. Nếu người trồng dùng nước nhiễm mặn chỉ 0,3‰ tưới cho sầu riêng, cây sẽ bị ảnh hưởng ngay, kém phát triển và quéo đọt.

Để sầu riêng thích ứng với điều kiện ở ĐBSCL - vốn luôn bị ảnh hưởng bởi hạn, mặn, ông Điền cùng các thành viên HTX áp dụng cách tưới nước phun và không diệt cỏ dại trong vườn. Tưới phun giúp giảm lượng nước tiêu thụ và công tưới, còn cỏ dại giúp giữ ẩm cho đất. Họ còn cẩn thận dùng thiết bị đo độ mặn của nguồn nước sông, rạch trước khi bơm tưới cho vườn sầu riêng.

Trong khi đó, với cây lúa, mô hình sản xuất lúa - tôm được đánh giá rất cao, không chỉ vì hiệu quả kinh tế mang lại mà còn do thích ứng được với hạn, mặn. Đây được xem là phương pháp canh tác bền vững, nhất là ở các địa phương ĐBSCL như Cà Mau, Bạc Liêu.

Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Cà Mau cho biết diện tích sản xuất theo mô hình tôm - lúa của địa phương là 43.000 ha với khoảng 20.000 hộ dân tham gia, tập trung nhiều tại các huyện Thới Bình, U Minh, Trần Văn Thời… Mô hình "con tôm ôm cây lúa" có ưu điểm là vốn đầu tư thấp, quy trình nuôi đơn giản nên người dân dễ dàng áp dụng và nhân rộng.

Theo ông Nguyễn Văn Bình (ngụ huyện U Minh), vì khu vực này luôn nắng nóng gay gắt dẫn đến độ mặn tăng cao nên ông chọn nuôi tôm sú, cua biển theo hình thức quảng canh trên ruộng lúa gần 2 ha của gia đình. Tôm, cua nuôi theo cách này không cần cho ăn, không sử dụng chất kháng sinh nên được người tiêu dùng đánh giá cao. Vụ còn lại trong năm, ông và nhiều hộ dân chọn nuôi tôm càng xanh trong ruộng lúa.

Ông Bình tự tin: "Nhờ linh hoạt trong việc sản xuất thích ứng với hạn, mặn mà tôi và nhiều hộ dân ở đây có thêm thu nhập để trang trải cuộc sống, lo cho gia đình được tốt hơn".

Trưởng Phòng Nông nghiệp và Môi trường huyện U Minh, bà Trần Hồng Ửng, đánh giá mô hình tôm - lúa đã giúp người dân tăng lợi nhuận 1,5 - 2 lần so với sản xuất theo hình thức độc canh lúa hoặc tôm. Bà nhận xét: "Đây là mô hình thể hiện sự linh hoạt trong sản xuất thích ứng với biến đổi khí hậu nói chung và hạn, mặn nói riêng của người dân. Chúng tôi đang nhân rộng và phát triển mô hình này đến các khu vực có điều kiện phù hợp để góp phần nâng cao thu nhập cho người dân".