"Lo khám bệnh, lo hòm chôn" - công trình cuối đời của Kỳ nữ Kim Cương

Chiều 11-6, trong buổi họp mặt Ban Lý luận phê bình Hội Sân khấu TP HCM và một số phóng viên chuyên viết về sân Khấu tại các cơ quan báo chí, truyền hình, NSND Kim Cương đã cho biết mục tiêu hiện tại là vận động được 3 Trại hòm cùng chăm lo hậu sự cho nghệ sĩ nghèo khó, không đủ khả năng lo tang lễ sau khi qua đời.

Sân khấu Việt Nam từng tự hào có những ánh hào quang lớn nhưng cũng là nơi chất chứa không ít nỗi buồn âm thầm của những nghệ sĩ già, bệnh tật, sống trong thiếu thốn và ra đi trong lặng lẽ. Đó là thực tế mà chính NSND Kim Cương đã chứng kiến suốt hàng chục năm gắn bó với đời sống sân khấu.

"Hiện đã có 3 trại hòm đồng ý cùng tôi làm công tác nhân văn này. Đời nghệ sĩ về chiều khổ lắm. Không có tiền để no cơm làm sao lo được khám bệnh, rồi hậu sự khi qua đời. Lo trọn gói thì các trại hòm tính toán rồi bảo họ không đủ sức, nên mỗi nghệ sĩ tối thiểu phải có đủ 15 triệu đồng khi qua đời, phụ với trại hòm để lo chu toàn mọi thứ. Tôi đồng ý phương án này, sẽ chạy xin, vận động để lo…" – Bà chia sẻ.

Từ đầu năm đến nay, NSND Kim Cương thông qua Hội Sân Khấu TP HCM đã tổ chức hai đợt thăm khám bệnh tại Viện Tim TP HCM và Bệnh viện Vạn Phúc City – TP Thủ Đức để đưa hơn 30 nghệ sĩ, công nhân sân khấu nghèo đến khám bệnh. Trong tháng 6 này, dự kiến sẽ có 15 nghệ sĩ tiếp tục khám bệnh tại Viện Tim TP HCM.

"Từ sau khi ngưng tổ chức chương trình "Nghệ sĩ tri âm" sau 10 năm trao quà tết cho nghệ sĩ nghèo, cuộc cuối cùng năm 2024 mỗi nghệ sĩ lãnh 10 triệu đồng/ người. Đến nay thì tôi không còn đủ sức khỏe để "chạy", nên tôi chuyển sang lo thăm khám bệnh cho nghệ sĩ nghèo và hiện nay là mục tiêu lo hậu sự cho những nghệ sĩ nghèo không đủ tiền mua quan tài, lo hậu sự" – NSND Kim Cương chia sẻ.

Trong suốt hành trình dài gắn bó với sân khấu và cộng đồng, NSND Kim Cương không chỉ là một biểu tượng nghệ thuật mà còn là trái tim nhân hậu luôn hướng về những phận đời cơ cực phía sau ánh đèn. 

Ở tuổi 88, khi không còn thường xuyên xuất hiện trước công chúng, bà vẫn lặng lẽ cống hiến – lần này không phải bằng vở diễn, mà bằng một nghĩa cử thấm đẫm tình người: lo hậu sự cho các nghệ sĩ nghèo khó, neo đơn.

Nhà báo Dương Thị Liên Chi – Ban Lý luận phê bình Hội Sân Khấu TP HCM - nói: "Việc thực hiện chương trình hỗ trợ mai táng cho các nghệ sĩ khó khăn là nghĩa cử đẹp của NSND Kim Cương. Theo chia sẻ từ bà, đã có ba cơ sở trại hòm cam kết đồng hành cùng chương trình, đảm bảo việc mai táng được thực hiện một cách chu đáo, trọn vẹn và đầy nhân văn. Đó là một hành động tuyệt vời".

Với giọng nói đượm buồn nhưng kiên quyết, NSND Kim Cương chia sẻ:"Tôi không muốn có thêm bất kỳ người nghệ sĩ nào phải nằm xuống trong cô đơn, không ai biết, không ai lo. Họ đã cống hiến cả đời mình cho nghệ thuật, cho khán giả thì đến lúc cuối đời, ít nhất cũng phải được tiễn đưa tử tế".

Nghĩa cử ấy không phải là điều mới mẻ với NSND Kim Cương. Trước đây, bà từng sáng lập chương trình "Nghệ sĩ tri âm", tổ chức 10 năm tặng quà tết cho nghệ sĩ nghèo. "Nhưng kế hoạch lần này mang một chiều sâu đặc biệt: chạm vào sự an nghỉ cuối cùng của những phận đời nghệ sĩ không còn khả năng lo cho chính mình" – nhà báo Cát Vũ, Ban Lý luận phê bình Hội Sân khấu TP HCM - nói.

Theo kế hoạch, Hội Sân Khấu TP.HCM sẽ là đầu mối tiếp nhận thông tin và thực hiện các thủ tục pháp lý, phối hợp với gia đình hoặc nơi cư trú để tổ chức mai táng cho nghệ sĩ đã khuất. Ba cơ sở Trại hòm đã tình nguyện đồng hành cùng chương trình sẽ lo toàn bộ chi phí và dịch vụ hậu sự – từ quan tài, xe đưa rước, trang trí tang lễ đến khâm liệm.

Điều đáng quý là chương trình này không mang tính "trợ cấp" nhất thời mà được thiết kế như một thiết chế nhân đạo lâu dài, có quy trình cụ thể, có sự phối hợp giữa nghệ sĩ, Hội nghề nghiệp và doanh nghiệp. 

Trong tương lai, mô hình này có thể mở rộng, trở thành một hệ thống bảo trợ sau cùng dành cho người làm nghệ thuật không nơi nương tựa.

"Tôi làm điều này không phải để thương hại ai. Tôi làm vì tôi tin rằng nghệ sĩ xứng đáng được tri ân bằng tình người, bằng nghĩa đồng nghiệp, bằng lòng biết ơn của xã hội".

Ở một xã hội đang chuyển mình với nhịp sống gấp gáp, nơi mà những mất mát thầm lặng dễ bị lãng quên, thì hành động của bà là một lời nhắc nhở về giá trị đạo lý trong nghề làm nghệ thuật mà thế hệ nghệ sĩ trẻ, ca sĩ trẻ đang có sức hút với công chúng phải đồng hành. 

Đó không chỉ là lòng nhân ái mà còn là sự gìn giữ cốt lõi của tình đồng nghiệp – cái chất "nghệ sĩ" vốn không chỉ nằm ở vai diễn, mà còn ở cách họ sống và ứng xử với nhau trong cuộc sống cộng đồng.