Loa kẹo kéo hết làm phiền, xóm giềng an giấc: Chứng cứ hóa bằng công nghệ và nhân chứng

Trước đây, vấn nạn karaoke tự phát trở thành "bệnh mạn tính" chủ yếu do lực lượng công an xã/phường thiếu thiết bị đo độ ồn, trong khi quy trình phối hợp lại rườm rà, thiếu khả thi. Chưa kể, quy định cũ chỉ tập trung xử lý từ 22 giờ đến 6 giờ sáng, vô tình tạo "vùng xanh" an toàn cho vi phạm ban ngày. Điều này khiến người dân phải chịu đựng tiếng ồn trong giờ nghỉ ngơi, làm việc.

"Trao kiếm" dẹp loạn tiếng ồn

Việc ra đời của Nghị định 282/2025/NĐ-CP đã khắc phục được một số bất cập kể trên của Nghị định 144/2021/NĐ-CP, theo đánh giá của luật sư Lê Văn Dũng (Đoàn Luật sư TP HCM) là bước ngoặt pháp lý trong lĩnh vực quản lý trật tự đô thị, tháo gỡ những bất cập đã tồn tại nhiều năm qua.

Thay đổi mang tính bước ngoặt nằm ở việc xóa bỏ tư duy nể nang trong xử lý và sự cứng nhắc về giờ giấc. Việc cho phép xử phạt hành vi gây ồn, mất trật tự 24/24 giờ là quyết định quan trọng, tôn trọng quyền được sống trong môi trường yên tĩnh, không ô nhiễm tiếng ồn của người dân là quyền tuyệt đối trong bất cứ thời gian nào trong ngày.

Việc bỏ yêu cầu bắt buộc phải đo tiếng ồn bằng máy chuyên dụng đã chuyển yêu cầu từ việc chứng minh "vi phạm kỹ thuật môi trường" sang chứng minh "vi phạm trật tự công cộng". Chỉ cần hành vi đó gây huyên náo, ảnh hưởng đến sinh hoạt của khu dân cư là đủ yếu tố kết luận hành vi vi phạm. Quy định này giúp lực lượng chức năng thoát khỏi sự lệ thuộc vào máy móc, phù hợp với điều kiện thực tế của cấp cơ sở.

Đặc biệt, nghị định mới đã trao quyền chủ động cho công an phường/xã. Giờ đây, lực lượng cơ sở có thể độc lập tác chiến, xử lý nóng ngay lập tức khi nhận tin báo của người dân mà không cần chờ đợi quy trình phối hợp liên ngành rắc rối, không còn kẽ hở để người vi phạm lách luật hay kéo dài thời gian.

Hóa giải nỗi lo

Trước câu hỏi đặt ra: Ranh giới giữa xử phạt đúng và lạm quyền trở nên mong manh cũng như làm sao để người bị phạt - thường trong trạng thái say xỉn - phải "tâm phục khẩu phục"? Luật sư Huỳnh Thị Hoa (Đoàn Luật sư TP HCM) cho rằng việc không phải đo độ ồn khiến dư luận lo đó là "con dao hai lưỡi" là điều có thể thấy được. Nó thuận tiện cho lực lượng công an xử lý nhưng cũng dễ phát sinh tranh cãi pháp lý nếu quy trình thiếu chặt chẽ.

Vì vậy, để hóa giải tình trạng người vi phạm chối bỏ hành vi, luật sư Hoa kiến nghị quy trình "chứng cứ hóa" bằng công nghệ và nhân chứng. Lực lượng chức năng có thể sử dụng camera nghiệp vụ hoặc camera gắn trên người để ghi lại toàn bộ bối cảnh, âm lượng thực tế. Quan trọng hơn, biên bản xử lý cần sự xác nhận của đại diện cộng đồng như tổ trưởng dân phố hoặc hàng xóm. Đây chính là "chứng cứ xã hội" khách quan nhất thay thế cho các con số kỹ thuật.

Đồng quan điểm về sự minh bạch, luật sư Trương Văn Tuấn (Văn phòng Luật sư Trạng Sài Gòn) nhấn mạnh sự cần thiết sớm ban hành các hướng dẫn chi tiết thế nào là "gây ồn ào, huyên náo". Cụ thể, cần quy định rõ các biểu hiện như: Âm thanh làm rung chuyển đồ vật, lấn át tiếng nói chuyện bình thường hoặc ảnh hưởng trực tiếp đến sinh hoạt của người dân. Việc cụ thể hóa này sẽ tạo ra thước đo chung, hạn chế sự cảm tính, chủ quan trong xử lý vi phạm đồng thời cũng giúp người dân có thể giám sát việc thực thi công vụ.

Về phương pháp xử lý tại hiện trường, luật sư Lê Văn Dũng đề xuất quy trình "mềm dẻo nhưng cương quyết". Với đối tượng say xỉn, việc tranh luận pháp lý tại chỗ có thể tiềm ẩn nhiều rủi ro. Do đó, lực lượng chức năng cần ưu tiên biện pháp ngăn chặn hành chính ngay lập tức như yêu cầu tắt thiết bị, tạm giữ thiết bị để vãn hồi trật tự. Việc ra quyết định xử phạt sẽ thực hiện sau tại trụ sở dựa trên dữ liệu hình ảnh và nhân chứng. Luật sư Dũng nhấn mạnh người dân cần hiểu họ sẽ bị xử phạt vì hành vi gây ô nhiễm môi trường sống bằng tiếng ồn, xâm phạm quyền lợi cộng đồng chứ không đơn thuần vì chỉ số độ ồn.

Nhìn chung, Nghị định 282/2025/NĐ-CP là "công cụ" cần thiết trong bối cảnh ô nhiễm tiếng ồn không ngừng gây bức xúc. Tuy nhiên, để công cụ này thực sự hiệu quả và tránh oan sai, lực lượng thực thi cần nâng cao kỹ năng thu thập chứng cứ đa chiều và tranh thủ sự giám sát chặt chẽ từ chính cộng đồng dân cư.