Xuất khẩu nghêu đầy triển vọng

Trung tâm Hợp tác quốc tế Nuôi trồng - Khai thác thủy sản bền vững (ICAFIS, thuộc Hội Thủy sản Việt Nam) vừa trao chứng nhận ASC cho chuỗi giá trị nghêu tại Tiền Giang. Trước đó, ICAFIS cũng đã trao giấy ASC cho vùng nuôi nghêu ở Trà Vinh.

Hướng tới sự bền vững

Đến nay, Việt Nam có 4 vùng nuôi nghêu đạt chứng nhận ASC, ngoài Tiền Giang, Trà Vinh là Nam Định và Ninh Bình. Hiện trên thế giới, chỉ Việt Nam đạt chứng nhận ASC cho loài nghêu trắng.

Nghêu là 1 trong 4 loại thủy sản xuất khẩu chủ lực của Việt Nam - cùng với tôm, cá tra và cá rô phi; được ưa chuộng tại nhiều thị trường trên thế giới, nhất là Liên minh châu Âu (EU). Theo ông Đinh Xuân Lập, Phó Giám đốc ICAFIS, bờ biển nước ta dài trên 3.260 km với nhiều bãi cát là vùng sinh cảnh thuận lợi cho nghêu phát triển, trở thành sản phẩm chiến lược quốc gia. Năm 2010, diện tích nuôi nghêu cả nước là 14.760 ha, sản lượng 109.250 tấn; đến năm 2019 đã tăng lên 19.200 ha - gần 227.000 tấn.

Vùng nuôi nghêu tại Tiền Giang vừa đạt chứng nhận ASC. Ảnh: NGỌC TRINH

Bà Trần Thị Bé Bảy, Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN-PTNT) tỉnh Tiền Giang, cho biết nghề nuôi nghêu ở địa phương có từ rất sớm, từ những năm 1990, tập trung tại huyện Gò Công Đông và phát triển khá mạnh so với các nơi khác tại ĐBSCL. Diện tích có khả năng nuôi nghêu thương phẩm liên tục tăng qua các năm, hiện tương đối ổn định với khoảng 2.300 ha trên địa bàn 2 huyện Gò Công Đông và Tân Phú Đông, sản lượng trên 19.000 tấn/năm.

Tuy vậy, bà Lưu Thị Hồng Anh, Phó Chủ tịch UBND huyện Gò Công Đông, đánh giá những năm qua, nghề nuôi nghêu ở huyện gặp không ít khó khăn do sản xuất còn nhỏ lẻ, chưa xây dựng được thương hiệu, chưa có nhà máy chế biến, chưa liên kết được thị trường tiêu thụ mà chủ yếu qua thương lái. Bà nhận xét: "Do đó, giá cả nghêu không ổn định, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm thiếu tính bền vững".

Với việc đạt chứng nhận quốc tế, nghêu Việt Nam dễ dàng xuất khẩu đến nhiều thị trường kỹ tính

Tại Trà Vinh, 65 km bờ biển là điều kiện thuận lợi để phát triển nghề nuôi nghêu ở các bãi bồi và vùng cửa sông lớn. Toàn tỉnh hiện có 7 HTX nuôi nghêu với tổng diện tích khoảng 1.000 ha ở 2 huyện Châu Thành, Cầu Ngang và thị xã Duyên Hải, sản lượng thu hoạch hằng năm 4.000-6.000 tấn.

Nghề nuôi nghêu tại Trà Vinh cũng gặp nhiều thách thức, như: giống tự nhiên không đủ, chất lượng giảm; mạng lưới tiêu thụ sản phẩm chưa được tổ chức tốt và chưa hiệu quả. Việc thiếu thông tin thị trường, khả năng xúc tiến thương mại chưa cao… cũng là những khó khăn đối với nghề nuôi nghêu ở địa phương này.

Từ năm 2018-2023, dự án "Phát triển bền vững, toàn diện chuỗi giá trị nghêu và tre tại Việt Nam - SCBV" do EU tài trợ được ICAFIS và một số đơn vị thực hiện tại 5 địa phương. Dự án đã giúp 3 tỉnh ĐBSCL là Trà Vinh, Tiền Giang và Bến Tre phát triển bền vững nghề nuôi nghêu.

Lấy tiêu chuẩn bền vững làm định hướng phát triển sản xuất, dự án đã phối hợp với 5 địa phương cải tiến kỹ thuật cho người nuôi nhằm đạt các chứng chỉ quốc tế dành cho nghêu như MSC (do Hội đồng Quản lý biển cấp) và ASC. Kết quả, vào tháng 3-2023, vùng nuôi nghêu tại Trà Vinh với diện tích 433 ha ở 3 HTX được trao ASC. Đến ngày 15-11, vùng nuôi nghêu 311 ha của Ban Quản lý Cồn bãi huyện Gò Công Đông, tỉnh Tiền Giang cũng được trao chứng nhận quốc tế này.

Giá trị kinh tế cao

Chứng nhận ASC không chỉ là "giấy thông hành" tới những thị trường xuất khẩu lớn, khó tính như Mỹ, EU, Nhật, Úc… mà còn giúp bảo tồn vùng nguyên liệu nghêu bền vững, hạn chế tối đa các tác động về môi trường và xã hội.

Theo ông Trần Văn Dũng, Phó Giám đốc Sở NN-PTNT tỉnh Trà Vinh, ASC là một trong những chứng nhận bắt buộc truy xuất nguồn gốc thực phẩm, là sự xác nhận cấp quốc tế đối với thủy sản được nuôi có trách nhiệm; giảm thiểu tối đa tác động xấu đến môi trường, hệ sinh thái, cộng đồng dân cư và bảo đảm các quy định về lao động. Sản phẩm đạt ASC được người tiêu dùng tại nhiều thị trường trên thế giới ưa chuộng.

Bên cạnh đó, tuân thủ quy trình sản xuất nghêu để đạt chứng nhận ASC còn giúp cơ sở, HTX nghiên cứu áp dụng khoa học - công nghệ về môi trường nước, thức ăn, thu hoạch; theo dõi, quản lý được tình hình dịch bệnh, ô nhiễm môi trường và cảnh báo để người nuôi chọn thời điểm thả giống, kích cỡ nghêu… ASC cũng giúp nâng cao ý thức cộng đồng trong việc quản lý rác thải, chất thải độc hại; phục hồi hệ sinh thái biển qua việc quản lý phương tiện, ngư cụ khai thác.

Ông Tạ Khắc Khuyên, Trưởng Ban Quản lý Cồn bãi huyện Gò Công Đông, cho hay đơn vị sẽ tiếp tục thực hiện tốt các tiêu chuẩn ASC nhằm đạt hiệu quả trong việc đánh giá định kỳ nhằm duy trì chứng nhận này cho vùng nuôi. Từ đó, nghề nuôi nghêu sẽ ngày càng mang lại giá trị, đạt tiêu chuẩn xuất khẩu sang các thị trường khó tính với lợi nhuận cao cho doanh nghiệp và hộ nuôi.

"Chứng nhận ASC sẽ đưa nghêu Việt Nam đến nhiều thị trường mới, khó tính trên thế giới; giúp nghề nuôi nghêu phát triển ổn định, mang lại giá trị kinh tế cao, góp phần vào sự phát triển kinh tế - xã hội của địa phương" - bà Trần Thị Bé Bảy nhấn mạnh. 

ĐƠN VỊ ĐỒNG HÀNH