Mở lối thoát hiểm để giữ mạng sống

Đến cư xá Độc Lập (phường Phú Thọ Hòa, TP HCM) vào sáng 10-7, sau vụ cháy nghiêm trọng khiến 8 người tử vong tối 6-7, phóng viên Báo Người Lao Động ghi nhận nhiều hộ dân đang khẩn trương phá dỡ phần khung thép và lưới B40 che chắn khu vực ban công lắp theo kiểu "chuồng cọp", trả lại hiện trạng. Ở tầng trệt, các căn hộ cũng gỡ bỏ hàng rào, mái che bít bùng.

Báo động "chuồng cọp"' và "mạng nhện" dây điện

Ông Trần Xuân Thạnh (60 tuổi), cư dân cư xá Độc Lập, cho hay đã thuê thợ đến cưa "chuồng cọp" tại ban công ngôi nhà hơn 50 m². Trước đó, ông lắp đặt "chuồng cọp" để phòng trộm cắp và an toàn cho trẻ em. "Sau vụ cháy, cư dân ai cũng hoảng sợ, lo lắng nên khi được chính quyền địa phương vận động, các hộ dân đã khẩn trương tháo dỡ để bảo đảm an toàn, ngừa hỏa hoạn" - ông Thạnh nói.

Theo Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng, Phó Giám đốc Công an TP HCM, nguyên nhân ban đầu gây ra vụ cháy tại cư xá Độc Lập được xác định là do chập điện đường dây dẫn ra thiết bị máy sấy quần áo và tủ lạnh. Khu vực này ở không gian do chủ nhà lấn chiếm, che chắn ngoài sân, có để ô tô, xe máy.

Theo tìm hiểu, tại TP HCM, nhiều khu vực vẫn chưa bảo đảm an toàn phòng cháy chữa cháy (PCCC), đặc biệt tại các chung cư cũ. Những nơi này có hệ thống điện đấu nối tràn lan, hoặc "chuồng cọp" bít bùng.

Điển hình, chung cư 14 Tôn Thất Đạm (phường Sài Gòn) đã xuống cấp trầm trọng. Hàng chục cầu dao điện cũ kỹ, gỉ sét treo trên tường phủ đầy bụi. Bên trên là dây điện chằng chịt, có những chỗ được cố định tạm bợ bằng băng keo hay những đoạn dây điện hư hỏng cũng chỉ được quấn băng keo.

Bên cạnh đó, các thiết bị PCCC đã được trang bị từ rất lâu, hầu hết đều rất cũ. Tủ PCCC đầy bụi đặt ngay bên dưới các cầu dao nhưng người dân thường để xe máy chặn lối mở tủ. Bảng hướng dẫn sử dụng bình chữa cháy và nội quy PCCC cũ đến mức gần như không đọc được chữ.

Đi sâu vào trong và mặt sau chung cư, dù đã xuống cấp nhưng vẫn còn dân sinh sống. Đáng nói là nhà các hộ dân tại đây lại có kiến trúc "chuồng cọp" bít kín, không thấy lối thoát dù nằm sâu bên trong.

Khi đến các khu chung cư cũ cấp D (có chất lượng xuống cấp nghiêm trọng), không khó để bắt gặp những lối đi chật hẹp, hệ thống dây điện chằng chịt và thiết bị PCCC đặt cho có.

Tại chung cư 137 Lý Thường Kiệt (phường Tân Sơn Nhất) chỉ có một lối ra vào, không có lối thoát hiểm phụ. Người dân buộc phải di chuyển chung qua một hành lang hẹp thắt cổ chai - nơi mà chỉ cần một sự cố nhỏ cũng có thể trở thành điểm nghẽn sinh tử. Hệ thống dây điện tại đây giăng khắp nơi như mạng nhện, chồng lên nhau, bám trên trần, bám vào tường, có đoạn để trơ lõi. Dọc hành lang, các dây cáp, ăng-ten và thiết bị điện được người dân tự ý đấu nối, bổ sung suốt nhiều năm qua.

Bà Nguyễn Thị Nghĩa Hà (59 tuổi), đã ở gần 30 năm tại chung cư trên, cho biết chính quyền địa phương cũng có mời người dân lên nghe tuyên truyền về PCCC, ở hành lang có đặt bình chữa cháy lớn. Tuy nhiên, khi nhắc đến hệ thống điện, bà thừa nhận từ trước đến nay dây điện trong nhà đều do từng hộ tự xử lý. "Dây gì cần thì cứ mắc thêm vào, dây nhà nào hư thì nhà đó tự sửa. Hệ thống điện này để lại từ trước tới nay, có sao thì giữ vậy" - bà Hà nói.

Dù vậy, theo ghi nhận thực tế, không hộ dân nào trang bị bình chữa cháy mini trong nhà. Các bình chữa cháy lớn thì bị chặn bởi chậu cây, xe đẩy hoặc hàng hóa cá nhân, khiến việc tiếp cận trở nên khó khăn trong tình huống khẩn cấp.

Còn tại chung cư Vĩnh Hội (phường Vĩnh Hội), hành lang lại là nơi phơi đồ của cư dân, với dây điện "tụm năm tụm bảy" treo lơ lửng trên tường. Dây điện mắc từ đầu cầu thang này sang đầu cầu thang khác. Trên tường có gắn biển tiêu lệnh chữa cháy nhưng chỉ mang tính hình thức. "Tôi sống ở đây bao nhiêu năm rồi, chẳng bị sao cả. Mấy cái PCCC tôi không quan tâm" - bà Nguyễn Thị H. (60 tuổi, một cư dân) nói.

Đi vòng quanh chung cư, gần như không thể tìm thấy hệ thống PCCC bài bản nào. Chỉ có vài biển cảnh báo cũ kỹ, tiêu lệnh được dán hờ trên tường. Người dân dường như đã quá quen với sự tạm bợ ấy.

Tình trạng tương tự cũng diễn ra ở chung cư Tôn Thất Thuyết (phường Khánh Hội). Dây điện giăng 4 phía, bốt điện lắp đặt lỏng lẻo, nhiều đoạn lộ ra ngoài tường. Mỗi tầng đều xuất hiện những "ổ điện" tự chế, không có nắp đậy hoặc thiết bị bảo vệ.

Tăng cường tuyên truyền, khuyến cáo người dân

Tại cuộc họp báo kinh tế - xã hội TP HCM chiều 10-7, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng cho biết TP HCM hiện có 1.132 chung cư. Trong đó có 239 chung cư và 341 khối nhà xây trước năm 1975, cùng hàng trăm cơ sở khác được xây dựng từ năm 1975 đến 2001, song nhiều nơi đang tiềm ẩn nguy cơ mất an toàn cháy nổ.

Cư xá Độc Lập là kiểu chung cư cũ, đã tồn tại hàng chục năm. Nhiều chung cư tương tự có hệ thống PCCC nhưng đã xuống cấp, các thiết bị hư hỏng đến mức không sử dụng được. Trong khi đó, phần lớn các chung cư cũ không có quỹ bảo trì để sửa chữa, thay thế thiết bị PCCC.

Nghiêm trọng nhất hiện nay là việc cơi nới, che chắn trái phép đang rất phổ biến ở các chung cư cũ. Nhiều người dân tự ý cơi nới, mở rộng diện tích sinh hoạt, làm tăng nguy cơ cháy và cản trở công tác chữa cháy, cứu nạn.

Để phòng tránh tối đa việc cháy nổ, Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng cho rằng ngay từ vấn đề ăn ở, sinh hoạt cũng phải quản lý chất cháy, nguồn nhiệt. Giả sử khi cháy mà nguồn chất cháy ít thì sẽ giảm thiệt hại... Đồng thời, cần lưu ý việc cơi nới, che chắn trái phép vì sẽ gây cản trở lối thoát hiểm và tăng nguy cơ cháy lan.

"TP HCM đã có nhiều khuyến cáo và giải pháp PCCC cho từng khu vực. Chẳng hạn, tại nhà ở, người dân được khuyến khích trang bị bình chữa cháy, hệ thống báo cháy tự động. Tại khu dân cư và công cộng phải có các mô hình PCCC tại chỗ" - Thiếu tướng Nguyễn Thanh Hưởng nói.

Theo Phòng Cảnh sát PCCC và cứu nạn, cứu hộ (PC07) - Công an TP HCM, các vụ cháy nghiêm trọng thường xảy ra vào ban đêm. Vì vậy, người dân cần nâng cao cảnh giác, kiểm tra kỹ nguồn điện và thiết bị điện trước khi ngủ.

PC07 khuyến cáo người dân cần trang bị thiết bị báo cháy tự động và phương tiện chữa cháy, thoát nạn ban đầu. Đặc biệt, đối với các ngôi nhà kiểu "chuồng cọp" bịt kín, bắt buộc phải có lối thoát nạn thứ 2 để tránh hậu quả nghiêm trọng khi xảy ra cháy. Mọi gia đình cần được tập huấn về PCCC và trang bị các thiết bị cần thiết như bình chữa cháy, mặt nạ phòng độc, thang dây...